بخشی از مقاله
چکیده
تهاجم اقوام مختلف به سرزمین پهناور ایران از زمان های بسیار قدیم چه قبل از اسالم، چه بعد از آن و چه در دوران معاصر از موضوعاتمهمّ می باشد .بلوچستان در شرق ایران نیز از این قاعده مستثنى نبوده است؛ یکی از مناطق مورد تهاجم در بلوچستان نیز منطقه یگُُُشت"" می باشد که در ادوار مختلف از جمله دوره ی مغول و در دوران معاصر با حمالت انگلیسی ها به رهبری ژنرال رجینالد دایر مورد تعرُّّض قرار گرفته است،امُّّا مردم وطن پرست و غیُّّور بلوچ در این منطقه با رشادت های سردار خلیل خان گمشادزهی، اگر چه جام شهادت را نوشیدند، امُّّا توانستند تلفات سنگینی را بر این متجاوزان تحمیل نمایند که شایسته و در خور توجُّّه است. تحقیق مورد نظر بر آن است تا منطقه ی گُُُشت را به عنوان مکان وقوع جنگ، و مبارزه ی خلیل خان را به عنوان یک رهبر مردمی در مقابل استعمارگران انگلیسی مورد برُّّرسی قرار دهد.
کلیدواژه ها:گُُُشت، جنگ، ژنرال دایر، خلیل خان گمشادزهی
مقدّّّمه
همه عالَم تن است و ایران دل نیست گوینده زین قیاس خجل چون که ای ران دل زمینباشد دل ز تن بِه بوُد،یقین باشد
نظامی گنجوی
سرزمین پهناور ایران با داشتن ناهمواری های مختلف دارای امتیازات مهمُّّی است که آن را در برخی موارد نسبت به سایر کشورها ممتاز نموده است .در این میان در شرق ایران نیز منطقه ی بلوچستان را می توان ایرانی دیگر تصوُّّر نمود، با مردمانی سخت کوش و میهن پرست. وقتی «صحار عبدی» غنایم و خبر فتح بلوچستان را در سالهجری22 برای خلیفه ی دوُّّم برد، ایشان در مورد مکّرّان پرسید. اوگفت: «سرزمینی است با کوه های صعب العبور و آب اندک و خرمای ناگوار و مردانی جنگجو.» این توصیف سفیر حجاز نشان می دهد که مردم این منطقه را به خوبی می شناخت و احوال آنان را از نزدیک جویا بوده است .
جنگ جویی از خصایل بارز مردم این سرزمین است که البتُّّه در برابر دشمنان بوده و هست .اسالم با خود خوبی را به این منطقه ارزانی داشت، امُّّا پس از آن ،روزگاری که این سرزمین مورد تاخت و تاز مهاجمان قرار می گرفت، شیرمردان و شیرزنان مسلمان برای دفاع از خاک آن، جویبارهای خون را به راه انداختند تا ذرُّّه ای از این خاک را نه تنها دشمن، بلکه سمُ های اسب ها نیز نتواند با خود ببرد. سرزمینی که در طی هاسالمحروم نبوده، بلکه مظلوم واقع شده است و شاهد این ادُّّعا، این است که کم تر کسی به رشادت های فرزندان این خاک توجُّّه نموده است.
در تاریخ معاصر ایران، در شمال میرزا کوچک خان، در جنوب رئیسعلی دلواری، در غرب بختیاری ها و در سایر مناطق مردانی با اراده قیام نمودند و باتعمار جنگیدند تا خاک، همیشه خاک بماند، همین واقعه در شرق و جنوب شرق نیز رخ داد، امُّّا کسی صدای غرُّّش مردم این خطُّّه را نشنید و ندید. بگذریم از بسی بی مهری ها که بر این سرزمین و جوانمردان آن گذشت. به قول حافظ شیرازی:سال ها دل طلب جام جم از ما می کرد وان چه خود داشت ز بیگانه تمنّا می کرد
در شرق و جنوب شرق مردانی از جمله جیهند، - جیند - خلیل خان، دادشاه و ... علیه استعمار و روباه پیر قیام نمودند تا بریتانیا با همان نامش که خود رابیرک می خواند، خوار و کوچک شود. مردمی با این صفات در این سرزمین هنوز وجود دارند، امُّّا نام آشنا نیستند و جویای نام هم نیستند. مبارزات مردم در بلوچستان از زمان های بسیار قدیم در برابر متجاوزان، جواب های دندان شکنی برای هر کشور و قومی بوده است. منطقه ی گشت از توابع شهرستان سراوان نیز از آن مناطقی است که مردانی از سالله ی مجاهده و عشق تقدیم این سرزمین نموده است. تحقیق مورد نظر بر آن است که رشادت های سردار خلیل خان گمشادزهی را به عنوان یکی از مدافعان سرحدّ مورد برّرسی قرار دهد تا شاید باشند کسانی که زنده کننده ی نام آنانی باشند که نامشان زنده به گور شده است.
این تحقیق که با عنوان «حماسه ی خون و خورشید» نام گذاری شده است، در صدد آن است که شهر گشت را به عنوان یک مکان در مبارزه با استعمارگران و مبارزات خلیل خان را به عنوان یک مدافع معرُّّفی کند و از حواشی به دور ماند و نکات ناب و بکر را بازگو نماید. آن چه در این تحقیق به صورت مختصر بیان شده در ارتباط با ویژگی ها و موقعیُّّت شهر گشت، وضعیُّّت جغرافیایی محلّ جنگ، شیوه ی مبارزه، انگیزه های دفاع از میهن و ... است. اُُُمید است که آن چه در این مقاله بیان شده است بسیاری از حقایرا روشن نماید و اطُّّالعات و آگاهی بیش تری به تاریخ پژوهان، به ویژه عالقه مندان به تاریخ بلوچستان بدهد.
به حرفی می توان گفت تمنّای جهانی را من از شوق حضوری طول دادم داستانی
موقعیّت جغرافیایی گشُت
شهرستان سراوان که با نام های شَستون و سَرابِستان معروف است، شرقی ترین شهر ایران است که در سال 1225 به شهرستان تبدیل شد . - سعیدیان، - 009 :1232 این شهرستان هم اکنون دارای چند بخش، شهر و چندین دهستان است.گُشت نیز از توابع مرکزی شهرستان سراوان در بین دو دهستان ناهوک و پسکوه - یغمایی، - 91 :2625 که ناهوک در مشرق آن و پسکوه در مغربش قرار دارد - .همان، - 115 :2625 گُُُشت در 56کیلومتری شهر سراوان و 06 کیلومتری شهر خاش واقع شده است. این منطقه در 5299گزی شمال باختری سراوان واقع شده است. گُشت یا گُشتا را در لغت بهشت می گویند. - دهخدا، :1233 ج - 15019 :11
به همین ترتیب خانواده هایی در یک آغل که چراگاه مشترکی داشتند را گُشتا یا وِراجا می خواندند. خانواده ها و عشیره هایی که یک گشتا یعنی یک چراگاه مشترک داشتند، را گُُُشتی می گفتند و گُُُشتی عشیره ی بزرگ تری بود که از چند گوترا تشکیل شده بود . - مشکور ،51 :1212 - 59 این منطقه در عرض جغرافیایی 23 درجه و 13 دقیقه و در طول جغرافیایی 51 درجه و 63 دقیقه قرار دارد و 1169متر از سطح دریا ارتفاع دارد - .پاپلی یزدی، - 193 :1299 مساحت گشت را 1952 کیلومتر بیان نموده - سیّدسجُّّادیاند، ،51 - :1231امُّّا محدوده ی کلُّّی آن را 26999 کیلومتر مربع تخمین زده اند. - حسین بر، - 1239 به :طور0 کلُّّی گشت مزرعه ای دایر و آباد با کمال قابلیُّّت و استعداد است.
آبش زیاده از حوصله ی زمین و قریب ده سنگ است و از هر بذرش بیست بذر به عمل می آید.بآ و هوای آن به مراتب گرم تر از سرحدّ و آبش هم گواراتر است - .فرمانفرما ،:1292 - 292 البتُّّه این دهستان از هر طرف در محاصره ی کوهستان های اطراف قرار گرفته است؛ به همین دلیل از وسعت اراضی کشاورزی زیادی برخوردار نیست، ولی از هوایی معتدل و خنک برخوردار است؛حدُّّیبه که از هوای سراوان سردتر است.
قدمت تاریخی گُشُت
