بخشی از مقاله
چکیده:
در این پژوهش به شناسایی و تحلیل مؤلفههاي "حکمرانی خوب" در دیدگاه امام علی - ع - به روش توصیفی تحلیلی می پردازیم. از مهمترین ویژگیهاي حکمرانی مطلوب در دیدگاه امام علی - ع - ، حق انتخاب و اظهار نظر براي مردم و ضرورت پاسخ گویی، ثبات سیاسی و عدم خشونت، اثر بخشی دولت ، حاکمیت قانون، مبارزه با فساد و حذف و بوروکراسی اداري است، مهمترین ویژگی حکمرانان در مقابل با سایر حکومتها، لزوم پرهیز از پیمان شکنی، فریبکاري و خیانتکاري در سیاست، لزوم پرهیز از کذب و وعده کذب، عفو و گذشت در مواجهه با دشمنان و مخالفان، پرهیز از کبر و غرور، آزادي افراد و احزاب مخالف میباشد. مهمترین ویژگی حکمرانان در رفتار با مردم، مشارکت مردم در امور سیاسی اجتماعی، مشارکت مردم در تصمیمگیریهاي سیاسی، دوري از خشونت و خونریزي، حاکمیت منطق، فراگیر شدن فرهنگ»گفتگو« و پرهیز از خشونت، همسانی زندگی مادي رهبران با عموم مردم، مهربانی با مردم و تجسس نکردن در زندگی خصوصی آنان، لزوم پرهیز از ظلم و ستم به مردم، شایستهسالاري و لیاقت محوري و نظارت و پاسخگویی میباشد.
واژگان کلیدي: حکومت، حکمرانی خوب، امام علی - ع -
مقدمه
حکمرانی خوب امروزه به مثابه یک دستگاه سنجش وضعیت حکمرانی در کشورهاي مختلف دنیا به کار میرود و کشورها بر اساس شاخصهاي تعیین شده در این دستگاه ارزیابی و رتبه بندي میشوند . از سوي دیگر نگاه اسلام به حکمرانی خوب که همان حکمرانی الهی یا حکمرانی خوب با رویکرد اسلامی میباشد، نگاهی است بسیار عمیق و تعیین کننده که تعالی انسان در سایه آن رقم میخورد و تعبیر نور و ظلمت براي حکمرانی الهی و حکمرانی غیرالهی بکار برده شده است." االله ولی الذ ین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی نور والذین کفروا اولیاءهم الطاغوت یخرجونهم من النور الی الظلمات - بقره، . - 157 حکمرانی خوب با رویکرد اسلامی بر کلیه فرآیندهاي سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادي تاثیرگذار بوده، محیط رشد و تعالی انسان را تأمین میکند، سنت وسیره پیامبر اسلام - ص - و امام علی - ع - براي استقرار حکومت اسلامی، حکمرانی با رویکرد اسلامیمیباشد.حکمرانی در لغت به معناي حکومت، فرمانروایی، راهبري تعریف شده است - حق شناس، . - 1379
ضعف در بکارگیري و عملی نمودن اصول حکمرانی خوب از مهمترین موانع رشد و توسعه کشورهاست که در صورت عدم رعایت اصول حکمرانی خوب باعث فقر، فساد و تبعیض خواهد شد. اصول مطرح شده از نظر جوامع غربی اصولی منطقی میباشد اما به نظر میرسد که از دیدگاه اسلام براي بهبود شرایط جامعه قطعا اصول دقیق تر و کامل تري نیز وجود دارد که براي رسیدن به شرایط ایده آل باید از منابع ارزشمند اسلامیهمچون قرآن ، نهج البلاغه و سیره امامان معصوم به ویژه امام علی - ع - استفاده کرد.چنین بر میآید که حکمرانی خوب از شعار تا واقعیت بسیار متفاوت است و حقیقت آن جز در حکومت صالحان یافت نمیشود و عالی ترین شکل و نماد چنین حکومتی در صدر اسلام پس از مدینه النبی، حکومت علوي بوده است که در مدت کوتاه خلافت چشم تاریخ و دوست و دشمن را به خود جلب کند.در این پژوهش به شاخصهاي حکمرانی مطلوب از دیدگاه امام علی در نهج البلاغه پرداخته میشود .
1-2 تعریف حکومت
در دانشنامه سیاسی، واژه حکومت بدین گونه آمده است. مفهوم حکومت از انگلیسی Government واژه به معناي فرمانروایی، حکمرانی و اداره است که در سیاست به معناي دستگاه فرمانروایی در کشور اشاره دارد و در برخی متون نیز واژه دولت به عنوان همردیف یا به جاي آن به کار برده شده است - آشوري، 1370؛ . - 141 البته میتوان از تعریف ارگانهایی که عملاً حکومت را در یک دولت -کشور به عهده دارند، به ویژه ارگانهایی که قوه اجرا را اعمال میکنند نیز در تعریف واژه دولت سود برد - قاضی، :13375 . - 315
