بخشی از مقاله
چکیده :
در دنیای امروز تاکید بر سلامت روحی وروانی نوجوانان وجوانان در جامعه به یک گفتمان بسیار حیاتی تبدیل شده است ;چراکه آسیب مخرب ضعف معنویات به عنوان یک دغدغه ی اساسی سلامت جامعه ی بشری را تهدید می کند و این پرسش که " چه معضلا تی ,سلامت روحی وروانی نوجوانان وجوانان را مخاطره آمیز می سازد" موضوع این پژوهش می باشد که با بهره گیری از روش مطالعات کتابخانه ای ,تبیین سبک زندگی اسلامی وارائه ی راهکارها وشیوه های سازنده ی امام علی - ع - دراستحکا م سلامت روحی وروانی نوجوانان وجوانان هدف این تحقیق می باشد
واین پژوهش عوامل آسیب زای "ضعف عقیدتی ,دوستی آلوده ومشکوک ,ناپختگی وساده اندیشی ,پیروی ناآگاهانه ازسمبل ها,واکنش های هیجانی واحساسی ,احساس حقارت , خودخواهی وغرور,تفریحات ناسالم ,تجمل گرایی ,اسراف وتبذیر رادرنوجوانان وجوانان مورد واکاوی قرار داده وبا ارائه راهکارهایی برای تحقق سلامت روحی وروانی آنان نتیجه می گیرد که مهم ترین عوامل پیدایش ضعف فرهنگی نوجوانان وجوانان ,از اجتناب وعدم توجه آنان به سبک زندگی دینی نشات می گیردوچاره کار این است که مسوولین وکارشناسان تعلیم وتربیت باترویج سبک زندگی دینی , بهداشت وسلامت روحی وروانی نوجوانان وجوانان تقویت نمایندو از منابع بسیار مهم اثبات این ادعا سخنان گهر بار حضرت امیر المومنین "امام علی - ع - " است.
-1 مقدمه :
نظام تربیت دینی,علاوه برمحتواوبرنامه , سبک زندگی انسان ها موردتوجه ویژه ای است وبدین سبب,بسیاری ازعلما,تعلیم وتربیت را" اشرف صناعات "وبرترین دانش ها دانسته اند وآنان بیان داشته اند که تعلیم وتربیت دینی بایستی چهارنوع رابطه ورفتاررادرانسان کنترل وتنظیم کند : رفتارهای انسان دررابطه باخودش, رفتارهای مربوط به انسان باخدا,رفتارهای ناشی ازانسان با همنوعانش درسطح جامعه ورفتارهای ناشی ازانسان درارتباط بامحیط زیست , طبیعت ومنابع طبیعی واز آنجا که انسان به صورت اجتناب ناپذیرمتمایل به سمت خداست وفطرت دربعد گرایش هاوتمایلات به این مفهوم است که آدمی درنهادخویش به پاره ای ازپدیده هانظیرحقیقت جویی ,فضیلت خواهی,زیبایی,خلاقیت ودرنهایت عشق وپرستش الهی ,رغبت وعلاقه ی خاصی می یابد که ازنوع یاد گرفتن واکتساب نیست.
زیراکه,آفرینش انسان به گونه ای است که سیماوسیرتش ,دنیاوآخرتش باتعلیم وتربیت ساخته وپرداخته می شودودراین رابطه انسان تاخویشتن رانشناسدورابطه ی خودراباجهان و خالق نیابدونداند که ازکجا آمده ,درکجاست وبه سوی کدامین مقصد درحرکت است وچه برنامه وراهی راباید دنبال کند,هرگزهدف وهویتی انسانی نخواهد داشت واین موهبت تنها سان شناس همان وسیله ی ساخته شدن شخصیت انسانی است که درصورت بی اعتنایی به آنها به صورت وسیله هایی درمی آیندکه برای سقوط به پستی های حیوانی مورد بهره برداری قرارمی گیرد."
براین اساس,درنظام تربیتی اسلام تقویت آموزه های قرآن کریم وترویج سبک زندگی ائمه اطهار - س - مبین این مطلب است که ملاک ارزش درتعلیم وتربیت اسلامی عقل ونیزسلامت روحی وروانی انسان هاست.
-2 بیان واهمیت مساله :
تاکید اسلام براین است که افراد به ویژه نوجوانان وجوانان از سلامت روحی وروانی برخوردار باشند واین مساله ای است که هر مکتبی کم وبیش در باره آن نظر داده است واز آنجا که سلامت ورشد جامعه از مهم ترین نیاز های مشخص عصر ماست ,این تحقیق ضرورت می داند تا با شناسایی آسیب های تهاجم فرهنگی وارائه سبک زندگی اسلامی از دیدگاه امام علی - ع - برای اثبات این فرض که "اجرای سبک زندگی اسلامی سبب سلامت ورشدنوجوانان وجوانان است." مورد واکاوی قرار دهد.
-3 روش وهدف تحقیق :
روش کار برای تدوین این پژوهش ,روش کتابخا نه ای است که با استناد به متون وآثار باز مانده از حضرت علی - ع - به توصیف وتحلیل موضوع پرداخته است که کشف عوامل ضعف فرهنگی در نوجوانان وجوانان ومعرفی سبک زندگی اسلامی به عنوان برترین شیوه ی زندگی برای بهداشت وسلامت روحی وروانی آنان ,هدف این تحقیق می باشد.
-4 بحث وبررسی:
مادرعصری زندگی می کنیم که جهان یکسره درمادیات غوطه ور وازهرسو غرق درجاذبه های نفسانی ودنیوی گردیده وخلاعظیم وهولناکی ازاخلاق ,ایمان وعرفان پدید آمده است ونوجوان وجوان نیزدرچنین جهانی ,علاقمنداست که به نوعی عطش خودرا درزمینه ی معنویات فرونشاندوازآنجاکه دوره نوجوانی وجوانی ,مرحله ای کوتاه ومسائل مربوط به آن بسیاراست وازسویی دیگرچند بعدی بودن حیات آنان سبب گردیده تازمینه های رشد وپرورش آنهامورد توجه قرارگیرد;زیرا که اگر جوانان نیکو پرورش یافته باشند وموانع ومشکلات تربیت وهدایت ازسرراهشان برداشته شود, می توانندهمچون نیرویی شگفت انگیز درخدمت سعادت خودوگردش حیات اجتماع باشند;حال اگرنوجوانان وجوانان بنابه عوامل مختلف ازلحاظ معنوی اقناع نگردند, روحشان ضعیف ومتزلزل می شودو مهمترین عوامل پیدا یش ضعف فرهنگی در نوجوانا ن وجوانان از عد م سبک زندگی صحیح و پیروی از الگو های نا مطلوب سرچشمه می گیردکه اهم این عوامل که سلامت روحی وروانی نوجوانان وجوانان را به مخا طره می اندازد عبارتنداز:
ضعف عقیدتی:
درنوجوانان وجوانان خطرعقیده ومسلک گوناگون وجوددارد واین امرخودسبب پیدایش دگرگونی هایی درحیات سیاسی واجتماعی می گردد وبه همین دلیل دراسلام سفارش شده است که قبل از اینکه دیگران راه برگشت ازمذهب رابه جوانان بیاموزند,شماخودتان اذهان آنان راباحقایق مکتب آشناسازیدوازلحاظ وظیفه اسلامی ضروری است آگاهی هاواطلاعات لازم رابه نوجوانانوجوانان بدهیم واشکالات وپرسش های آنان رادرست پاسخ گوییم ودروجودشان ایمان وعقیده ای راجع به مبداومعادپدیدآوریم وبه نحوی شایسته ,خلاروانی اوراپرنماییم وگرنه ,دیگران روح آنان را ازمسائل آلوده پرمی کنندودراین مورد قربانیان اغلب کسانی هستندکه ازداشتن الگو های دلسوزوآگاه محرومند وکسی نیست که آرزوهاوافکارپیچیده وسردرگم آنهاراجهت دهد,اینان بیش ازدیگران درمعرض خطرندودراین زمینه امیرالمومنین امام علی - ع - درنامه ای خطاب به فرزندش می فرماید:
" پس درآغازتربیت,تصمیم گرفتم تاکتاب خدای تواناوبزرگ راهمراه باتفسیرآیات ,به تو بیاموزم وشریعت اسلام واحکام آن راازحلال وحرام,به توتعلیم دهم وبه چیزدیگری نپردازم....اماآگاه شدن و استوارماندنت راترجیح د ادم تاتسلیم هلاکت های اجتماعی نگردی." - نهج البلاغه ,نامه ,31ص - 914
دوستی های آلوده ومشکوک:
این نوع دوستی هادردوره نوجوانی وجوانی بسیارحادثه سازاست,چون دراین دوره نفوذپذیری آنان ازدوستان وهمسالان بیش ازسایرگروه هاست وبرخی ازنوجوانان وجوانان به لحاظ کمبود های شخصیتی درخانواده,تحقیرها,سرزنش هاوانتقادهای شدیدومداوم ,هسته ی اصلی شخصیت آنان موردتهدیدقرارمی گیرد,این گونه افراد سعی دارندکه همانندسازی باوالدین نداشته باشند وممکن است اطلاعات مربوط به خودرابه جای کسب ازطریق والدین ومراجع ذی صلاح ازدوستان ناباب بگیرند,ازاین رو,به نوجوانان وجانان بایستی شخصیت دادتابه منزلت وکرامت والای خودپی ببرندوخودراوالاترومنزه ترازآن بدانند که دروادی گناهان فروافتندواین اصل درکلام حضرت علی - ع - نمایان است که می فرماید:
" کسی که درخوداحساس کرامت می کند ,شهوات ولغزش ها نزد اوبی مقدارمی شوند." - غررالحکم,ص - 681
ناپختگی وساده اندیشی:
نوجوانان وجوانان به علت ناپختگی فکرواندیشه ممکن است تحت تا ثیرافکاروالقائات دیگران واقع شوند,چون به سادگی می توانند فکرجدیدی را به آنان القا نمایند;درصورتی که ,اگرازقبل ساخته شوند وآمادگی لازم را پیدا کنند دچارچنان لغزشی نخواهندشد ودر طوفان های انحرافی ,دست وپای خودرا گم نمی کنند وبا ظرفیت وبردباری معقول نه تنها هراسی به خود راه نمی دهد;بلکه,باتقویت عقل, به ارزش های ناب اخلاقی دست می یابند وامام علی - ع - جهت تحقق تعقل صحیح درسبک زندگی اجتماعی به دو اهرم " حلم وعقل" اشاره می فرماید
