بخشی از مقاله
چکیده
آنچه امروز حکمرانی مطلوب نامیده می شود، در اندیشههي بشر سابقههي طولانی دارد و به صورتههاي گوناگون در آثار اندیشمندان مطرح شده استگهبا بررسی نظریات مختلف در می یابیم که نهاد حکومت، لازمههي حتمی و تخلف ناپذیر هرگونه اجتماعی از انسان ها استگهدر اندیشهيه امام علی علیه السلام نیز، به چگونگی حکومت کردن و حکمرانی به شیوه اي مطلوب، توجهی ویژه شده استگهاین مقاله مستخرج از پژوهشی بر روي متن کتاب شریف نهج البلاغه است و به بررسی مؤلفه هاي حکمرانی از منظر امام علی علیه السلام پرداخته استگهبا استفاده از روش تحلیل محتوا، گزاره هاي مرتبط با حکمرانی از متن نهج البلاغه استخراج و سپس با کُدگذاري داده ها و بهره گیري از نرم افزار SPSS، داده هاي مورد نظر، تجزیه و تحلیل شدهاست حاصل نهایی پژوهش، استخراج و تدوین یازده مؤلفه شاملث حاکمیت قانون، عدالت و ظلمستیزي، مساوات، مشارکت پذیري، خود نظارتی به جاي نظارت بر مردم، زمینه سازي براي حرکت مردم به سوي خداوند، ابهام زدایی از افکار عمومی، زمینه سازي براي اقتصاد سالم و پویا، ادارهي شئون زندگی طبقههي مستضعف جامعه، تأمین امنیت جامعه و پاسخگویی در برابر خداون ومردم، شاخص هایی هستند که امام علی علیه السلام، آنها را لازمههي "حکمرانی مطلوب" بر جامعه می دانند.
واژهرهاي کلیدي:امامل علی علیه السلام، حکمرانی، حکمرانی مطلوب، نهج البلاغه
مقدمه
تشکیل دولت در همههي شرایط، به عنوان یک ضرورت اجتماعی به شمار می رود و نمی توان بی نیاز از آن بودگهبا نگاهی به تاریخ بشرآچه در دوران کهن و چه در دوران متأخرآ معلوم می شود که همواره انسان به صورت اجتماعی می زیسته است و زندگی به صورت اجتماعی به عنوان یکی از نیازهاي انسانی و از طرفی زندگی بیرون از اجتماع براي بشر تقریباً ناممکن بوده و هستگههر جا اجتماعی از انسانها یافت شود، روابط اجتماعی، تلاش براي تأمین معاش، تقسیم کار، تعاون، حس مالکیت، ارتباط با یکدیگر، رئیس و مرئوس و سایرهپدیده هاي اجتماعی ظاهر می گرددگهدر این حالت نیاز به تشکیلاتی احساس می شود که پدیده هاي اجتماعی را سرپرستی نماید و هنگام بروز تضاد و تعارض میان منافع افراد و گروهها چاره اي بیاندیشد و بر فعالیت هاي گوناگون جامعه نظارت کند و از طریق وضع قوانین و مقررات، از حقوق فرد در جامعه حمایت کند و وظایف فرد
را نسبت به جامعه بیان نمایدگهه از سویی نگاه به علوم و کشف و استنباط چرایی، چیستی و چگونگی آن ها مبتنی بر اندیشه اسلامی، دغدغه اي ریشه دار و مشکلی اساسی در برابر اندیشمندان مسلمان استگهاین مطالبههي بر حق که در برخی از دانش ها، به ویژه مدیریت، اقتصاد، سیاست و تعلیم و تربیت، براي نظام اسلامی ایران اولویت و اهمیت بسیار زیادي دارد، جز با ژرف اندیشی و نگاهی فراگیر و همراه با نوآوري در راهیابی به مسیرهاي میانبر، دست یافتنی نیستگ هدر مورد دانش مدیریت و ادارهي جامعه نیز این قاعده وجود دارد و گام اول براي کشف و تبیین ابعاد، چیستی و الگوي راه یابی بهآن، مراجعههي مستقیم به متون اسلامی و بهره گیري از آن هاستگ هپس از آن، راه براي نظریه پردازي، شناخت ابعاد، اصول و روش ها، بایدها و نبایدها و سرانجام راهکارهاي دستیابی به آن باز خواهد شدگهه در این راستا دوريه حکمرانی امام علی علیه السلام با تمرکز بر روي متن کتاب شریف نهجهالبلاغه، به عنوان موضوع تحقیق انتخاب شد؛ چرا که یکی از برکات حکومت محدود و کوتاه امیرمؤمنان علی علیه السلام میراث گرانبها و ذخیرهي پایان ناپذیر سخنان و سیرهي آن امامبزرگوار براي شناخت ابعاد گوناگون حکمرانی، مدیریت و سیاست ورزي است.
مفهوم حکمرانی
ریشه یابی کلمههي حاکمیت ما را به فعل یونانیKubernanههراهبري یا هدایت کردناهمی رساند، واژه اي که افلاطون آن را براي چگونگی طراحی یک نظام حکومتی به کار برده استگ هاین واژهي یونانی، در قرون وسطی به کلمه لاتین Gubenare تبدیل شده است که بر راندن، حکمروایی کردن یا رهبري دلالت داردگهاین واژه آنچنان که از فرهنگ آکسفوردگ برمی آید هم معنايGovernmentههحکومتاهبوده استگهدر این تعریف حاکمیت به معناي عمل یا شیوهي حکومت کردن و همچنین مقام یا کارکرد حکومت کردن است هگلشن، آدوسی، لامنگ، نهاگهه ابتدا ضرورت دارد دو واژهي حکومتچ و حکمرانین نیز تعریف شوندگهحکومت در واقع به تنهایی مفهوم نهادي دارد، در حالیکه حکمرانی داراي مفهوم گسترده تري است و شکل هاي حکمرانی را که الزاماً نیازمند حکومت رسمی نمی باشد نیز، شامل می شودگهبراي مثال، حکمرانی متحدع، اشاره به چگونگی پاسخگویی بخش هاي خصوصی یا ساز وکارهاي داخلی به ذینفعان می شودگههه
