بخشی از مقاله
چکیده
امروزه حکمروایی شایسته شهری به عنوان راهبردی ویژه در برنامه ریزی و مدیریت بهینه منابع انسانی، طبیعی و اقتصادی در فضای جغرافیایی کشور، منطقه و شهر جهت دستیابی به پیشرفت متوازن و پایدار، همراه با احقاق حقوق اساسی و شهروندی به شمار میآید. رفتار مسئولانه حکومت محلی و مدیران شهری و چگونگی استفاده از قوانین و مقررات در عرصه مدیریت شهری و فرآیند کنش و واکنش متقابل مدیران شهر با شهروندان در سطوح گوناگون، نوع حکمروایی شهری را تبیین میکند. لذا انجام پژوهشی با تکیه بر اصول و شاخص های حکمروایی خوب شهری و برنامه ریزی در راه ارتقای آن ضرورتی غیرقابل انکار به شمار میآید. این پژوهش با سنجش میزان شاخص های قانونمندی، پاسخگو بودن و شفافیت به بررسی وضعیت حکمروایی خوب در کلانشهر مشهد پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی میباشد؛
هرچند اساس این پژوهش تحلیل محتوایی در قوانین و مقررات میباشد، اما معذالک برای دستیابی به این هدف، جامعه آماری با حجم نمونه 390 نمونه مورد پرسش قرار گرفت و 30 پرسشنامه از مدیران شهری به صورت دلفی - نظرخواهی از کارشناسان - مورد تجزیه و تحلیل واقع شدند. نتایج حاصل نشان میدهد که وضعیت شاخصهای مورد بحث درزمینه حکمروایی شایسته شهری در کلان شهر مشهد میانگین شاخص های قانونمندی 2.665، پاسخگو بودن 2.590 و شفافیت 2.164 طبق نظر شهروندان است درحالیکه طبق نظر مدیران شهری میانگین قانونمندی، 3.161، پاسخگو بودن 2.967، شفافیت 2.724 است و این اختلاف در سطح 0.05 نیز معنادار میباشد. این مسئله نشان از تفاوت دیدگاهی در بین دو جامعه هدف تحقیق در خصوص اهمیت شاخصهای موردمطالعه است. همچنین طبق نظرات گروه دلفی مهم ترین پارامتر جهت تحقق حکمروایی خوب شهری در کلان شهر مشهد با توجه به ظرفیت قوانین کشور، شاخص قانونمداری مدیران شهری در تمام سطوح با 38.4 درصد ضریب تأثیر میباشد. در همین راستا توصیه میگردد جهت تحقق حکمروایی خوب شهری در کلان شهر مشهد با توجه به ظرفیت نهفته در قوانین جمهوری اسلامی ایران به مسئله قانونمداری بهعنوان یکی از مؤثرترین شاخصها توجه ویژه شود.
واژههای کلیدی:پاسخگو بودن -حکمروایی شایسته - حکومت محلی- شفافیت- قانونمندی-کلان شهر مشهد
-1 طرح مسئله
مسئله پیشرفت و توسعه پایدار شهرها در صورتی تحقق می یابد که اهداف مردمسالاری، برابری در خدماترسانی و حفظ محیطزیست با شکلگیری مدیریت واحد شهری و رعایت اصول علوم روز شهرسازی، حملونقل شهری و تقسیم عادلانه منابع و درآمد توأمان دنبال میشود - صالحی،. - 51:1381 بسیاری از شهرهای کنونی با واقعیت ویرانگری روبهرو هستند که در میان آنها: بیکاری، خشونت، آلودگی، ناامنی، شرایط زندگی زیر استاندارد و آسیبپذیری در برابر اثرات انسانی مشهود است. برای به دست آوردن توسعهای پایدار در عصر حاضر بهویژه در کشورهای درحالتوسعه مشخص گردیده که حکمروایی خوب ناگزیر و ضروری است.
حکمروایی خوب تضمین مینماید که اولویتهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بر پایه اجماعی وسیعتر در جامعه تعیین میگردند و صدای فقیرترین و آسیب پذیرترین افراد بهنگام اتخاذ تصمیم درزمینه تخصیص منابع توسعه شنیده میشود. هدف تداوم توسعه بر تمامی حوزههای تلاش و مساعی انسان شامل حکمروایی بر سطوح مختلف تأثیر می گذارد - Aribigbola,2013: 214 - جامعه جهانی نیز به این نتیجه رسیده است که مشکل عمده مدیریت شهری کمبود منابع مالی یفنّاوری مدرن و یا نیروی انسانی ماهر نیست، بلکه مشکل اصلی در شیوه اداره این عوامل است. با توجه به اینکه شهرها بهعنوان نیروی محرک رشد اقتصادی و نیز کانون کار، فعالیت و موقعیت های اجتماعی کشورهای جهان محسوب میشود در وضعیت موجود شهرنشینی چند سطحی، مدیریت شهری بایستی دارای مؤلفههایی چون شفافیت، پاسخگویی، مشارکت طلبی، قانون مداری، کارآمدی و ... باشد
تا از افزاینده شهرنشینی بهره گیرد - ترابی،. - 6:1383 شهرها اعم از کوچک و متوسط، بزرگ و کلانشهر هم چون موجود زندهای شاهد رخدادهای مهم زمان در بستر خویش در عرصههای گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مدیریتی هستند. شهرهای بزرگ و کلانشهرها اینگونه روابط و سازوکارهای اجتماعی و روش های متفاوت مدیریتی و آثار و نتایج حکمروایی را با پیچیدگیهای بیشتر در بستر زمان تجربه می کنند. این تجارب بهصورت تدریجی از نسلی و اجتماعی به نسلی و اجتماعی دیگر منتقل می گردد. شهرها رابطه حاکمیت با مردم، میزان قدرت، نظارت مردمی و اثربخشی نقش مردم در اداره و مدیریت شهر را با خاطرههای متعدد و متفاوت بهدقت ثبت و ضبط نموده و آن را به نسلهای آتی و جوامع بعدی عرضه می کنند. آنچه را که امروزه در عصر مدیریت شهری به نسل حاضر رسیده و ما وارث آن هستیم یک رخداد مدیریتی فیالبداهه نیست که در زمانی برقآسا و آنی به وجود آمده باشد،
بلکه تمام آنچه را که امروزه شاهد آن هستیم، شاخصها و رفتارهای حکمروایی شهری آن در عرصه مدیریت شهری در طول زمان شکلگرفته و بهتدریج نگرشها و رفتارهای حکومتها و بهتبع آن نقش مردم در مدیریت شهر را با فراز و نشیبهای متعدد سازمان دهی نموده است. در اثر این فرایند اشکال متفاوتی از رشد و توسعه شهرها با رویکردهای گوناگونی در زمینههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیستمحیطی متجلی گشته است. گذار از حکومت شهری بهصورت متمرکز و سلسله مراتبی و حرکت بهسوی حکمروایی مطلوب، غیرمتمرکز و مردمسالار امری اجتنابناپذیر است. لذا بهکارگیری رویکرد حکمروایی خوب و متناسب با بافت فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورمان، بهعنوان رویکردی که
