بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری شهری در فرایند جهانیشدن از مهمترین فعالیتها برای کسب درآمد و ایجاد اشتغال است. رشد شتابان گردشگری شهری همراه با اثرات زیستمحیطی و اجتماعی آن، مفهوم تازهای در مدیریت به نام توسعه پایدار گردشگری مطرح کرده است. نتایج تحقیق نشان داد که برای برنامهریزی توسعه پایدار گردشگری شهری باید جاذبههای گردشگری، جامعه میزبان، جامعه میهمان و نهادها و سازمانهای دخیل را به صورت یکپارچه دید و اثرات متقابل آنها را بررسی کرد و سپس برنامهریزی کرد که این امر جز در سایه حکمروایی خوب میسر نیست.
حکمروایی خوب، بطور کلی، مشارکت برابر تمام ذینفعان در طراحی و تدوین سیاستها و عملکرد نهادهایی است که بر ابعاد مختلف امور زندگی مردم اثرگذار هستند. پارامترهای حکمروایی خوب در توسعه گردشگری شهری شامل تعامل فرهنگهای مثبت، ارتباطات سازنده و اجتماعات درگیر، شفافیت و مسئولیت پذیری، دید راهبردی و رهبری، پذیرش تنوع، تعقیب برابری و دربرگیری، توسعه دادن دانش، یادگیری و تسهیم مهارت میشود. از طرف دیگر، توسعه پایدارگردشگری شهری، به همکاری، سازماندهی، و مشارکت همه نهادهای دخیل در مدیریت شهری بستگی دارد.
زیرا تعدد و تنوع نهادها و کنشگرانی چون نهادهای دولتی، نهادهای عمومی، ذینفعان، سرمایهگذاران و مردم بومی که هر کدام اهداف بخشی و خصوصی خود را دنبال میکنند باعث میشود که تنها راه توسعه گردشگری شهری توسل به سازوکار حکمروایی خوب باشد و تنها در چهارچوب حکمروایی خوب است که میتوان از ظرفیتهای این تنوع و تعدد استفاده کرد. تحقیق حاضر از نوع بنیادی و نظری بوده و روش پژوهش آن نیز توصیفی- تحلیلی است.
مقدمه
گردشگری از بخش های مهم اقتصاد جهانی است و ابزاری کمکی برای اقتصادهای ملی در کشورهای در حال توسعه محسوب می شود، به طوریکه موجب ایجاد اشتغال، توسعه منطقه ای و جذب سرمایه گذاری خارجی میشود.گردشگری، نظامی مرکب از گردشگران و خدمات مرتبط با آن است به نحوی که موجب تسهیل تحرک و جابه-جایی گردشگران میشود. پیش نیازهای گردشگری شامل جذابیت های گردشگری، تسهیلات، دسترسی، انگیزش و توانایی سفر است. گردشگری یکی از سریعالرشد ترین فعالیتها در جهان به شمار می رود و در بین مجموعه فعالیتهای بشری که اثرات مهمی بر محیط زیست گذاردهاند بدون شک گردشگری را میتوان در زمره مهمترین ها قلمداد کرد.
رشد شتابناک گردشگری طی دهههای گذشته و آیندهنگریهای مبتنی برآن، همراه با تأکیدی که اقتصاددانان، کارشناسان و تکنولوژیستهای کشورهای روبه رشد بر تقویت و پشتیبانی این فعالیت در جهت اهداف توسعه پایدار در این ممالک روا میدارند، مفهوم تازهای را در مدیریت توریسم مطرح کرده است که ما از آن به عنوان توسعه پایدار توریسم یاد میکنیم. این استراتژی نه تنها کشورهای در حال توسعه، بلکه جهان صنعتی را نیز شامل میشود.
امروزه ساماندهی و توسعه گردشگری دیگر تنها از سوی نهادهای دولتی و رسمی دیکته نمی شود بلکه سازوکارهای دیگری لازم است تا مردم و جامعه مدنی و سرمایه گذاران بخش خصوصی نیز در این فرایند مشارکت داشته باشند. رویکردهای مدیریتی حاکم بر توسعه گردشگری با نگرش از بالا به پایین و فن سالارانه و سود محور در عصر فن آوری اطلاعات و ارتباطات قادر نخواهند بود به نیازهای و خواسته های متنوع گردشگران پاسخ دهند بلکه با همکاری و مشارکت با مردم و سهامداران خصوصی بهتر خواهند توانست پاسخگوی نیازهای گردشگران باشند.
از طرف دیگر باید توجه کرد که توسعه گردشگری فقط جذب گردشگر نیست، بلکه توسعه گردشگری به مثابه یک سیستم است که اجزایی چون گردشگر، جامعه میزبان، محیط، نهادهای دولتی، تقاضا، عرضه و ... را شامل می شود و ضرورت هماهنگی بین اجزا بر همگان آشکار است. بنابراین توسعه گردشگری شهری و پایداری همه ابعاد فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی آن تنها در چهارچوب حکمروایی خوب میسر است. از این رو، این مقاله ضمن بررسی ماهیت گردشگری شهری، به مفهوم حکمروایی پرداخته و ضمن روشن کردن ابعاد و اصول حاکم بر آن به ارتباط حکمروایی خوب و توسعه گردشگری می پردازد، نهایتاً به طرح چهارچوبی نوین برای توسعه پایدارگردشگری شهری در پرتو حکمروایی خوب پرداخته می شود.
شهر تهران به عنوان پایتخت و بزرگترین کانون جمعیت و فعالیت کشور دارای ظرفیت ها و پتانسیل های خوبی برای توسعه گردشگری است. مدیریت، حکمروایی و برنامه ریزی گردشگری در شهر تهران دارای ساختاری چند لایه و پیچیده است که هماهنگی و همیاری میان این نهادها بسترساز و پیش زمینه تحقیق گردشگری شهری پایدار است. اما ساختار حکمروایی گردشگری تهران علی رغم کثرت و تنوع بازیگران و اختیارات و وظایف خود، از عدم هماهنگی و یکپارچگی رنج می برد: لذا هدف این مقاله ارائه چارچوبی برای توسعه پایدار گردشگری در پرتو حکمروایی خوب و الزامات آن برای شهر تهران می باشد.
از این رو، پرسش های زیر مطرح می شود:- 1 چارچوب نوین توسعه پایدار گردشگری شهری با توجه به ویژگی های حکمروایی خوب چیست؟- 2 ساختارها و فرایندهای نیل به گردشگری پایدار در شهر تهران با توجه به ویژگی های حکمروایی خوب کدامند؟- 2 چارچوب نظری 2 - 1 گردشگری شهری با تأکید بر توسعه پایدارگردشگری شهری ویژگی هایی دارد که تعریف و تعیین حدود آنها می تواند روند تحقیق را آسانتر سازد. هر چند در این تحقیق برای توسعه گردشگری شهری، چهارچوب حکمروایی خوب در نظر گرفته شده است اما ضرورت دارد به مفهوم شناسی این گونه گردشگری بپردازیم.
گردشگری در چهارچوب الگوهای فضایی خاصی عمل می کند که یکی از این الگوها، گردشگری شهری است.گردشگری شهری را می توان به عنوان فعالیت گردشگری که در یک نقطه شهری گسترش یافته است تعریف کرد که دارای زیرساخت مناسب گردشگری و عناصر طبیعی، تاریخی و... باشد.
