بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مباحث بسیار مهم و جدید مورد نظر سیاستگذاران، برنامهریزان و متخصصان در ادبیات آمایش سرزمین، بحث همافزایی کنشگران مدیریت سرزمین، حکمروایی شایسته و ظرفیتسازی نهادهای مدیریت محلی است. اداره جوامع در سطوح ملی، منطقهای، شهری و محلی با مسائلی روبهرو شده است که یکی از آنها، ناکارآمدی حکمروایی و اداره متمرکز و بالا به پایین جوامع است. بدون همکاری همه گروهها و سازمانهای مردمی و دولتی امکان دستیابی به توسعه پایدار امکان پذیر نیست. لذا از اواسط دهه 1990 میلادی گذاری در پارادایم غالب در مدیریت سنتی به وقوع پیوست که از آن به عنوان حکمروایی تعبیر شد.
حکمروایی شایسته موجب به چرخه توسعه آوردن منابع از پایین است. آمایش سرزمین با شیوه اداره سرزمبن توسط دولت ارتباط دارد. مشارکت مردم، حکمروایی شایسته و تمرکززدایی از مولفه های مهم آمایش سرزمین است. توسعه پایدار دارای چهار بعد اساسی است و تحقق آن منوط به حکمروایی شایسته و همکاری نزدیک دولت، بخش عمومی، بخش خصوصی و نهادهای مدنی است. الگوی کنونی توسعه، ناپایدار است. مدیریت شهری متداول، باید دگرگون شود؛ تداوم روال کنونی، همانا ناپایداری در شهر، کشور و زمین است. برپائی حکمروائی شایسته، سبب ساز توسعه پایدار است. که تغییر رویکرد از مدیریت " برای مردم" به سوی مدیریت "با مردم" و "بوسیله مردم"است.
پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی-توسعهای و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی - پیمایشی - میباشد. جامعه آماری پژوهش 20 نفر از خبرگان و کارشناسان مدیریت آمایش سرزمین میباشد. نتایج پژوهش نشان میدهد بین حکمروایی شایسته و توسعه پایدار استان کرمانشاه ارتباط معناداری وجود دارد و حکمروایی شایسته بر توسعه پایدار استان کرمانشاه تأثیرگذار است. پیشنهاد این پژوهش تشکیل ستاد آمایش سرزمین استان کرمانشاه به ریاست استاندار و دبیری معاونت برنامه و بودجه و اعضاء آن شامل سازمانها و نهادهای مرتبط با آمایش سرزمین و توسعه استان کرمانشاه است.
کلمات کلیدی: حکمروایی شایسته، آمایش سرزمین، توسعه پایدار، استان کرمانشاه
-1 مقدمه و بیان مسأله
برپائی حکمروائی شایسته، سبب ساز توسعه پایدار است. که تغییر رویکرد از مدیریت " برای مردم" به سوی مدیریت " با مردم" و "بوسیله مردم" است. پایداری شهری در گرو قدرتمندسازی اجتماعات شهری است که نیازمند نهادسازی برای توانمندسازی اجتماعات محلی و اعمال تصمیمات آنهاست. توسعه پایدار، مفهوم جدیدی است که از طریق پیوند بین ابعاد مختلف توسعه - اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی - و توجه خاص به ملاحظات محیطی و حفظ محیط زیست از دهه 80 به طور گستردهای مطرح گردید. توسعه، فرایندی تعاملی است که در آن افراد در شبکههای کاری یاد میگیرند که چگونه مشکلات را تعریف و حل کنند.
همچنین فرایندی است که در آن سازگاری همه بخش ها افزایش مییابد. توسعه پایدار بر یکپارچگی اقتصادی- محیطی، حفاظت محیطی، تعهد بین نسلها و عدالت درون نسلی و بین نسلی، کیفیت زندگی و مشارکت آحاد جامعه در فرآیند توسعه ابتنا دارد و زمانی عینیتیابدمیکه اولاً کیفیت زندگی انسان را بهبود بخشد و ثانیاً قابلیت زیستِ کره زمین را حفظ کند. توسعه پایدار دارای چهار بعد اساسی است و تحقق آن منوط به همکاری نزدیک دولت، بخش خصوصی، و نهادهای مدنی است. ابعاد چهارگانه توسعه پایدار عبارتند از: ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی.امروز در متون علمی توسعه پایدارو مدیریت توسعه پایدار این پرسش مطرح است که نسبت توسعه پایدارسکونتگاه با مدیریت توسعه پایدار چگونه است ؟
درپاسخ به این پرسش راهبردی سه رهیافت وجود دارد و هرکدام از رهیافتها با استدلالی که دارند، تلاش میکنند دلایل قابل پذیرش علمی خودرا ارایه دهند اما آنچه امروز ازبین رهیافت ها،به عنوان رهیافت پارادایمی غالب مورد توجه است و با میان وفرارشته ای بودن توسعه پایدارو مدیریت توسعه پایدار همخوانی دارد، رهیافت تلقی گردن مدیریت توسعه پایدار جزیی از نظام توسعه پایداردرچارچوب رهیافت حکمروایی است - افتخاری، . - 1396نتایج مطالعات مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست جمهوری نشان میدهد که »کیفیت حکمرانی محلی« ارتباطی مستقیم با وضعیت زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی استانها داشته و کیفیت حکمرانی نیز خود تحت تأثیر طراحی سیستم حکمرانی محلی است. از این رو جهت مواجهه بهینه با مسائل و بحرانهای پیش رو، کارآمدسازی سیستم حکمرانی محلی، در جهت بهبود وضعیت کیفیت حکمرانی، امری لازم و ضروری میباشد.
بر این اساس، پیشنهاد اصلی این گزارش، جهت کنترل بهینه شرایط نسبتاً بحرانی استان کرمانشاه در وهله نخست و بهبود وضعیت آن در مراحل بعد، انتخاب این استان به عنوان پایلوت »طرح کارآمدسازی سیستمهای حکمرانی محلی« در کشور است - مسئلهشناسی راهبردی توسعه در استان کرمانشاه، . - 1395 باید توجه داشت که سیستم حکمرانی محلی کنونی در استان، از حیث بدنه کارشناسی و ساختار سازمانی، از توانایی و کارآمدی لازم جهت مواجهه بهینه با بحرانهای پیش روی استان و بهبود وضعیت آن در ارتباط با این مسائل برخوردار نیست؛ و همین امر طراحی و پیادهسازی سیستم و ساختاری که وظایف زیر را به گونهای بهینه در شرایط کنونی در استان انجام دهد لازم و ضروری میسازد.
-2 چارچوب نظری و پیشینه پژوهش
واژه حکمروایی مدت زیادی نیست که به عنوان لازمه حرکت به سوی توسعه جوامع وارد متون تخصصی شده است. این واژه در مفهومی گسترده، مجموعه وسیعی از روشهایی را شامل میشود که برای اداره امور مشترک مابین بخشهای دولتی، عمومی، خصوصی و جامعه مدنی به کار گرفته میشود. برنامه عمران ملل متحد، حکمروایی را چنین تعریف میکند: اعمال اقتدار اقتصادی، سیاسی و اداری برای اداره امور کشور- در تمام سطوح قلمرویی- شامل ابزارهایی که حکومت با آنها انسجام و یکپارچگی اجتماعی را ترویج میدهد و رفاه و بهگشت زندگی مردم را تضمین مینماید - میدری و دیگران،. - 1383 حکمروایی شیوه مدیریت و اداره امور جامعه و رابطه شهروندان و حکومت کنندگان است . - ESCAP, UNDP,ADB,2007 -
مفهوم حکمروایی از اواخر دهه 1980 وارد مباحث مدیریتی و اداره امور محلی شد و باعث تغییر پارادیم به سمت حکمروایی خوب و توسعه پایدار گردیده است. آنچه امروزه در اداره امور آمایشی مورد توجه و تأکید قرار میگیرد و به عنوان پارادایمی در مدیریت سرزمینی معرفی میشود؛ بهرهگیری از الگوی مدیریت و حکمرانی خوب بوده که در آن دولت، شهروندان و نهادهای خصوصی در یک جریان افقی و فرابخشی به مشارکت میپردازند. در این بستر است که میتوان امیدوار به حل مشکلات و معضلات ساختاری و کارکردی بود. حکمرانی خوب با تأکید بر مردم مداری، به راهبری تعاملهای میان افراد، نهادها و بخشهای خصوصی و عمومی میپردازد - نوبری و رحیمی، 1389، . - 39-40 مقصود از " حکمروائی" چگونگی و شیوه تصمیمگیریهای همگانی است که در آن " سازماندهی نهادی "، ابزار، تکنیکها، فرآیند و چگونگی شراکت و درگیر کردن مردم کلیدی است.
