بخشی از مقاله
چکیده
مطابق با رهیافت هاي روابط بین الملل دستیابی به تکنولوژي جدید عامل دگرگونی بنیادین ساختار نظام بین الملل محسوب می شود واحدهاي سیاسی که قادر به دستیابی و هماهنگ شدن با این تکنولوژي نباشد حیات سیاسی آنها با چالش مواجه خواهد شد.انقلاب اطلاعات و ارتباطات باعث دگرگونی بینادین ساختاري، تغییر رویه هاي رفتاري و کارویژه هاي سیستم هاي سیاسی ،اقتصادي،فرهنگی و اجتماعی بسته و اقتدارگرا می شود. با تشدید گسترش تکنولوژي هاي اطلاعات و ارتباطات در قالب فرایند جهانی شدن،جوامع عرب با مختصات نظام فرهنگی_ ارزشی سنتی و پدرسالارانه، سیستم هاي سیاسی بسته و غیردموکراتیک در معرض دگرگونی عمیق و ساختاري قرار می گیرند این امر سبب خلق پدیده اي به نام فوبیا1ي اطلاعاتی در بین حاکمان این جوامع شده است.
واژگان کلیدي:انقلاب اطلاعات و ارتباطات،بیداري اسلامی ، خاورمیانه ،جوامع بسته،جوامع باز
مقدمه
ظهور و توسعه شبکه هاي اطلاعاتی،الکترونیکی،اجتماعی و رسانه اي، نشانگر شروع دوران تازه و پیچیده تري در روابط بین الملل است.فناوري نوین اطلاعاتی_ارتباطی، که از اوائل دهه 90در مقیاس جهانی گسترش یافتند موجب شتاب تغیرات ساختاري و نهادي،افزایش تعاملات بین المللی و تغییرمفاهیم اصلی روابط بین الملل شده اند. این تکنولوژي ضمن تغییرات نظم سلسه مراتبی گذشته و شکل دهی هویت هاي جدید،تاثیر شگرفی بر قدرت،توانایی ها،ایده ها،اولویت ها،و منافع دولت ها و افراد و در نتیجه،قواعد و بستربازي در عرصه سیاست بین الملل گذاشته اند.با تغییر عرصه سیاست بین الملل در نتیجه توسعه فراتکنولوژي ها2 و شکل گیري عرصه سیاست هنجاري،زمینه ساخت مجدد هویت ها، منافع،مفاهیم و قلمرو سیاسی فراهم شده و به تشدید تعاملات بین المللی،شتاب تغییرات نهادي،توسعه فرایند به هم پیوستگی جهانی، اهمیت یافتن هنجارها و افزایش نقش بازیگران غیر دولتی انجامیده است. - وحیدي، - 687 :1386
کشورهاي عربی منطقه خاورمیانه نماد حاکمیت رژیم هاي سنتی،پدرسالاري و اقتدارگرایانه است که که نظام سیاسی آنها از تاثیر فناوري اطلاعات و ارتباطات بر فضاي سیاسی و فرهنگی شدیدآ در هراس و نگرانی بسر می برد که می توان از این امر به عنوان فوبیاي تکنولوژیکی - اطلاعات و ارتباطات - منطقه نام برد. دلیل این امر حاکم رژیم سیاسی بسته است که در معرض امواج دموکراسی و پلورالیسم فرهنگی و سیاسی قرار گرفته است.طی سالیان اخیر فناوري اطلاعات و ارتباطات تاثیرات شگرفی بر منطقه خاورمیانه گذاشته است.توسعه و گسترش تکنولوژي اطلاعات و ارتباطات باعث ایجاد گسست در حوزه هاي متفاوت زیست بشري در خاورمیانه شده است.فناوري اطلاعات و ارتباطات از آنجا که موانع فیزیکی،زمانی و مکانی را از میان برداشته است و اقتدار انحصاري دولت ها بر اطلاعات و کنترل اخبار را با چالش رویرو می کنند،نوعی تهدید علیه امنیت ملی کشورها به ویژه براي کشورهاي در حال توسعه محسوب می شود.
تکنولوژي اطلاعات و ارتباطات زندگی انسان ها را در زمینه هاي مختلف تحت تاثیر قرار داده است.برخی از این موارد عبارتند از :افزایش تعداد بازیگران در حوزه عمومی،تغییر قواعد بازي و خلق عرصه و حوزه اي که واقعاً جهانی است مثل اینترنت یا شبکه گسترده جهانی.این مساله سبب شد تا تمایز و مرزبندي بین داخل و خارج،ملی و بین المللی،محلی و جهانی مانند گذشته واضح و روشن نباشد و تقریباً این مرزبندي و تمایزات از بین رفته است. - رفیع_ جانباز، - 80 :1389نظام هاي سیاسی مستقر در خاورمیانه با تاکید بر کشورهاي عربی دیگر نمی توانند همه چیز را حق مسلم خود تلقی نمایند.با پراکندگی منابع قدرت در عصر پسامدرن امکان تمرکز قدرت براي دولت ها سنتی و محافظه کار مقدور نمی باشد بنابراین حکومت ها قادر به کنترل سپهر عمومی در کشور خود نمی باشند.
تحقیقات وگزارش هایی که در سال 2000 در مورد کشورهاي عربی صورت گرفته است نشان می دهد که: »گسترش فناوري اطلاعات در منطقه خاورمیانه،بیش از اندازه کند بوده است.دلمشغولی دانشمندان بیشتر متوجه نفوذ اینترنت به این منطقه و ضمناً سنجش میزان تاثیر آن بر دولت و جامعه و ارزیابی نقاط قوت سیاست هاي دولت از حیث رابطه اي بود که با تغییر مردم سالارانه،امنیت و بقاي رژیم ها در خاورمیانه دارند. - «سهلی، - 97 :1390تحقیقات و گزارش هایی که در سال 2011 درمورد کشورهاي عربی انجام شده نشان می دهدکه»در جهان عرب، از مراکش تا بحرین، افزایش رسانه هاي اجتماعی پرتحرك مستقل، گواهی برصرف وقت شهروندان عرب در اینترنت است.
پیش بینی می شود تا سال 2015 جذب کاربران عربی به 100 میلیون نفر بیانجامد. با بررسی دقیق رسانه هاي اجتماعی عربی و سایت ها، وبلاگ ها، برنامه هاي ویدئویی آنلاین و وسایل دیجیتالی دیگر می توان حدس زد که احتمالاً این وسایل، بی سابقه ترین پیشرفت را در مفهوم آزادي بیان ، آزادي اجتماعات و دسترسی به اطلاعات در
