بخشی از مقاله
مقدمه
نهاد خانواده به عنوان پایه اساسی یک جامعه می باشد و در راس آن زن خانواده قرار دارد. درنتیجه، وجود خانواده های سالم منوط به وجود مادران و زنان با سلامت روان خوب می باشد که می تواند تاثیر بسزایی در سلامت روان جامعه داشته باشد. پدیده اجتماعی خشونت خانوادگی، یک آسیب اجتماعی جدی و خطرناک است که امروزه اقشار مختلف جامعه را مبتلا ساخته است. بررسی های انجام شده در کشورهای گوناگون نشان می دهند که 60-20 درصد زنان مورد بدرفتاری همسران خود قرار گرفته اند در ایران نیز بر اساس اعلام سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس طی جدیدترین تحقیق انجام شده در سال 1393، 5 درصد زنان وجود قهر و آشتی و خشونت را عادی تلقی کرده و قصد جدایی نداشتند.
52 درصد زنان در زندگی خود دچار خشونت روانی و کلامی شدند، 37 درصد در معرض خشونت فیزیکی قرار گرفتند، 27 درصد در معرض خشونتهای ممانعت از رشد فکری و اجتماعی بودند و 10 درصد نیز دچار خشونت جنسی شدند. 78 درصد زنان گفتند که هرگز قربانی خشونت جنسی نبودهاند. آمارها نشان می دهد میزان مرگ ناشی از خشونت در ایران و در بین زنان 15 تا 44 سال با میزان مرگ ناشی از سرطان برابر است - اسفنانی،. - 1393 در مورد خشونت علیه زنان پژوهشگران اعتقاد دارند عوامل فرهنگی اجتماعی و اقتصادی در بروز خشونت نسبت به زنان دخیل هستند. برخی از این عوامل به خصوص عوامل فرهنگی، در بعضی از جوامع حتی می تواند اعمال خشونت نسبت به زنان را موجه جلوه دهد.
خشونت خانوادگی عبارت است از حمله جسمی، تهدیدات، سوء رفتار روانی، خشونت کلامی، اذیت کردن، تحقیرکردن همسر کنونی یا قبلی - کرول و بورگس، 1996 به نقل از پناغی و همکاران، . - 1390 به طور کلی با توجه به نظریه ها و پژوهش هایی که درخصوص خشونت علیه زنان انجام شده است می توان خشونت را به انواع خشونت فیزیکی: هرنوع خشونتی که هدفش آسیب رساندن وصدمات جسمانی باشد؛ مانند کتک کاری، خفه کردن، شکنجه، قتل و غیره. خشونت جنسی: هر نوع رفتاری که به برقراری رابطه جنسی با زن برخلاف میل او منجر شود و یا موجب وارد شدن صدمه جنسی به زن شود.
مانند مزاحم تهای تلفنی و حضوری، فحشا، اجبار به ارتباط جنسی نامطلوب و ارتباط جنسی در مدت زمان بارداری و عادت ماهانه. خشونت مالی: هر نوع رفتار خشونت آمیزی که موجب تحت فشار قرار دادن، آزار و تبعیض مالی شود؛ مانند عدم تامین نیازهای مالی خانوداه، فروش وسایل و اثاثیه منزل. خشونت روانی: به هر نوع رفتار و گفتار خشنی اطلاق میش ود که سلامت روانی افراد دیگر را با خطر مواجه سازد که از آن جمله می توان به انتقاد ناروا، فحاشی، اهانت، تحقیر، تهدید به طلاق نام برد. غالب خشونت ها که بر علیه زنان اعمال می شود، از نوع خشونت روانی است . بسیاری از زنان از پیامد های روانی طولانی مدت ناشی از خشونت خانوادگی رنج می برند مطالعات متعددی ارتباط بین خشونت خانوادگی و سلامت روانی را نشان داده اند - وارما و همکاران، . - 2007
فرهنگ بزرگ لاروس، سلامت روانی را استعداد روان، برای کارکردن مؤثر، هماهنگ و خوشایند، انعطاف پذیری در موقعیت های دشوار و توانایی حفظ تعادل خود تعریف می کند - خدابخشی و همکاران، . - 1393عباس زاده - 1389 - در تحقیقی به منظور بررسی برخی عوامل مؤثر بر خشونت خانگی و ارتباط آن با سلامت روانی زنان متاهل، به این نتیجه رسید که بین خشونت خانوادگی و سلامت روان رابطه وجود دارد.
همچنین دولتیان و همکاران - 1390 - ، واچهر و شارما - 2010 - ، ساندرا و همکاران - 2007 - ، برناردا و همکاران - 2008 - ، فیشر و همکاران - 2007 - ، کیم و همکاران - 2009 - ، کومار و همکاران - - 2013 ، خدابخشی و همکاران - 1393 - و زونر و همکاران - - 2015 خشونتهای خانوادگی و تأثیر آن بر سلامت روان زنان و امنیت جامعه را مورد بررسی قرار داده اند که این تحقیقات همگی بر کاهش سلامت جسمی و روانی در زنان با افزایش خشونت خانوادگی تأکید داشتند.
گرچه سلامت روانی تابعی از خشونت خانگی می باشد ولی نقش خشونت خانگی بر حیطه های مختلف سلامت روان همچنان مورد سوال و بررسی می باشد. همچنین با توجه به تفاوت های فرهنگی و اجتماعی کشور ما با سایر کشورها و حتی در بین شهرهای مختلف، آگاهی یافتن از وسعت و شدت موضوع الزامی می نماید تا بتوان راهکارهای مناسب جهت پیشگیری و برخورد مناسب با آن اتخاذ نمود و سلامت جسمی و روانی زنان را ارتقاء بخشید. لذا توجه به اهمیت کاربردی تحقیق در این زمینه مقاله حاضر، به بررسی رابطه خشونت خانوادگی با سلامت روان زنان متاهل می پردازد.
روش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی می باشد. جامعه ی آماری شامل کلیه زنان متاهل شهرستان زنجان بود که در نیمه دوم سال 1390 به درمانگاه بهداشت منطقه دو این شهر برای دریافت خدمات بهداشتی مراجعه کرده اند. نمونه تحقیق شامل100 نفر از جامعه تحقیق بود که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. نمونه انتخاب شده در رده سنی 20 تا 50سال بودند.
ابزار
پرسشنامه استاندارد سنجش خشونت علیه زنان حاج یحیی - : - 1999 این پرسشنامه، شامل 32 ماده و 4 عامل است؛ عامل اول که شامل ماده های 1-16 است خشونت روانی را می سنجد، عامل دوم که شامل ماده های 17-27 می باشد، خشونت فیزیکی را می سنجد، عامل سوم که شامل ماده های 28-30 است، خشونت جنسی و عامل چهارم که شامل ماده های 31-32 می باشد خشونت اقتصادی را می سنجد - خسروی،. - 1383 رحیمی اعتبار پرسشنامه »خشونت خانوادگی« را با روش آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار داده و به ترتیب ضرایب اعتبار برای مقیاس های خشونت جسمانی ، خشونت جنسی، خشونت روانی، خشونت اقتصادی عبارت از 0/70، 0/93، 0/90 ، 89 و برای کل ازمون 96 را به دست آمده است - رحیمی، . - 1387
پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ : - GHQ-28 - این پرسشنامه شناخته شدهترین ابزار غربالگری در تعیین سلامت عمومی و سلامت روانی است که در حوزه سلامت روان کاربرد دارد. این پرسشنامه سرندی بوده و مبتنی بر خود گزارشدهی است. پرسشنامه مذکور دارای چهار مقیاس فرعی که عبارتند از: نشانگان جسمانی، نشانگان اضطرابی و بیخوابی، نشانگان اختلال در کارکرد اجتماعی و نشانگان افسردگی است. بررسیهای انجام شده اعتبار بالای این پرسشنامه را تأیید کرده اند.
ویلیامز و گلدبرگ با فراتحلیل بررسی های انجام شده نتیجه گرفتند که اعتبار این پرسشنامه 0/80 است . یعقوبی - 1374 - ضریب اعتبار این پرسشنامه را 0/88 و ضرایب اعتبار زیر مقیاس ها را بین 0/50 تا 0/81 گزارش کرده است رجبی و همکاران - - 1391، نیز ضریب اعتبار این پرسشنامه را به روش آلفای کرونباخ 0/89 و ضرایب اعتبار زیر مقیاسها را بین 0/68 تا 0/91 گزارش کرده اند. اعتبار پرسشنامه »سلامت عمومی« با سه روش دوباره سنجی، تنصیفی و آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار داده و به ترتیب ضرایب اعتبار 0/70، 0/93 و 0/90 را به دست آورده است. علوی× ضریب×آلفای این×پرسش×نامه×را 93 درصد و اعتبار بازآزمایی آن را 62 درصد گزارش کرده است - فتحی آشتیانی، . - 1389
