بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف :پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین خودکارآمدی و هوش هیجانی با اهمالکاری تحصیلی در دانش آموزان تیزهوش دختر شهر رشت مقطع متوسطه انجام شد.
روش تحقیق: روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی - همبستگی بوده است. که بر روی 136 نفر از دانش آموزان سال سوم و چهارم که در سال تحصیلی1393-1394در دبیرستان دخترانه فرزانگان دوره دوم مشغول به تحصیلی بودند به طور تصادفی انتخاب شدنداجرا شد.ابزار جمع آوری اطلاعات ،پرسشنامه خودکارآمدی شرر و همکاران - 1982 - و پرسشنامه هوش هیجانی شات و همکاران - 1998 - و پرسشنامه اهمالکاری سواری - - 1390 که بر روی نمونه تحقیق اجرا شد و نتایج تحقیق با استفاده از روش آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام با استفاده از نرم افزارspss نسخه 20 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند .
یافته ها: مقادیر همبستگی نشان دادند به صورت معکوس بین خودکارآمدی و هوش هیجانی با اهمالکاری تحصیلی از نظر آماری معنی دار است. - . - p<0/01ضریب همبستگی بین خودکارآمدی با اهمالکاری تحصیلی - r=-0/46 - و بین هوش هیجانی با اهمالکاری تحصیلی - - r=-0/36 نشان داده شد. همچنین نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد متغیر خودکارآمدی به عنوان قوی ترین متغیر پیش بین وارد مدل شده و توانست 20درصد واریانس اهمالکاری تحصیلی را تبیین کند. و از بین خرده مقیاس هاس هوش هیجانی دو عامل خوش بینی/تنظیم هیجان توانست 4درصد به تبیین واریانس اهمالکاری تحصیلی کمک کند.و دیگر عامل های هوش هیجانی نقش معنی داری در تبیین واریانس اهمالکاری تحصیلی نداشتند.
نتیجه گیری: بین خودکارآمدی و هوش هیجانی با اهمالکاری تحصیلی رابطه معنادار معکوس وجود دارد و از بین عامل های هوش هیجانی دو عامل خوش بینی/تنظیم هیجان بیشترین تاثیر را در تبیین اهمالکاری تحصیلی داشته است.
مقدمه
تعلل ورزی با توجه به پیچیدگی مولفه های شناختی،عاطفی و رفتاری آن،در حوزه های تحصیلی،امور روزمره و به شکل مختل یا بدون کنترل و نیز به صورت وسواسی در تصمیم گیری ها، تظاهرات گوناگونی پیدا می کند.به نظر می رسد سایراشکال تعلل ورزی باتصمیم گیری درارتباط باشند. متداول ترین شکل تعلل ورزی، نوع تحصیلی بوده راتبلوم 1،سولومون2 و موراکامی - 1986 - 3 آن را تمایل غالب فراگیری برای تعویق انداختن فعالیت های تحصیلی تعریف نموده اند که همیشه با اضطراب توام است.اهمالکاری در انجام تکالیف تحصیلی یکی از اشکالاتی است که دانش آموزان با آن مواجه هستند.بسیاری از دانش آموزان در انجام یک تکلیف درسی تعلل می کنند و مرتب با خود قرار می گذارند که مثلا فردا تکالیف شان را انجام خواهند داد.
عدم انجام کارها چیزی فراتر از پرهیز از انجام کارهاست. اهمالکاری به تعبیری که الیس - 2002 - 4آن را به کار می برد نوعی سندروم فردا است یعنی کاری را که تصمیم به اجرای آن گرفته می شود و آن کار حداقل می تواند در آینده برای فرد نتایجی در برداشته باشد بدون دلیل به آینده محول می شود اما در عین حال عدم انجام آن نیز به زیان فرد است.خیالبافی و آرزو به جای انجام دادن کارهاست و انجام دادن کارها با سرعت زیاد در دقایق آخر و همچنین نداشتن برنامه ریزی مداوم برای زندگی،دادن شعارهایی که هیچ وقت انجام نمی شود چنین فرآیندی فرد را وادار می سازد که برای موجه جلوه دادن عادت مورد نظر دلایل متعددی را به گونه ای که بتواند درگیری های ذهنی و ناهماهنگی های شناختی خود را مرتفع کند. - آتش پور و امیری،. - 1378
اهمالکاری به عنوان یک رفتار عادتی در نظر گرفته می شود که شیوع فراوانی در جوامع مختلف دارند و روند رو به رشد آن بسیار گسترده است. این عادت،با تاخیر انجام دادن کار یا مسئولیت توام است.و در نتیجه پیامدهای ناخوشایندی به همراه دارد. اگرچه ممکن است پیامدهای منفی این عادت در زندگی روزمره نباشد اما زیان های برخاسته از شیوع این رفتار در بین افراد گروههای مختلف مهم و قابل ملاحظه است و همین امر ضرورت جلوگیری از چنین رفتاری را نمایان می سازد. - گلدبرک،1990،به نقل از علی مدد،. - 1388
محققان بسیاری تلاش کرده اند تا عوامل موثر در اهمالکاری افراد را شناسایی کنند برخی از آنان به اثر خودکارآمدی توجه کرده اند.مفهوم خودکارآمدی در زمینه های بسیاری از جمله در مسائل آموزشی و تحصیلی به کار گرفته شده است. باورهای خودکارآمدی بر روی رفتار و افکار و انگیزه فراگیران در حین کار بر روی تکالیف تاثیر دارد. فراگیرانی که اطمینان ندارند که در تکمیل یک تکلیف شایستگی دارند و آنهایی که اعتقاد ندارند تمرین و تلاش به موفقیت منتهی خواهد شد.
اغلب مضطرب شده و احساس عدم شایستگی می کنند. برعکس فراگیرانی که به شایستگی خود باور دارند می توانند بر روی راهبردهای حل مسائل تمرکز داشته باشند در تعریف خودکارآمدی می توان گفت - - قضاوت افراد در مورد توانایی هایشان برای سازماندهی و اجرای سلسله کارها برای رسیدن به انواع عملکرد های تعیین شده است، - بندورا5،. - 1986 اهمالکاری در زبان لاتین از دو بخش6به معنی - - جلو - - ، - - پیش - - ،و - - درحمایت از - - و به معنی7 فردا و به گونه تحت اللفظی به معنی تا فردا است.
مترادف های آن شامل مسامحه، دودلی، به تاخیر اندازی و به عقب انداختن انجام کاری به ویژه به علت بی دقتی عادتی،یا تنبلی و به تعویق اندازی و به عقب انداختن انجام یا تاخیر غیر ضروری است، - استیل،. - 2005 برای تعلل چندین تعریف ارائه شده است در فرهنگ لغت معین معنای اهمالکاری را فرو گذاشتن، سرسری کاری را انجام دادن، بی پروایی، و سهل انگاری معنی شده است.تایس و بامیستر - 1997 - 8تعلل را به دو نوع می دانند: نوع اول تعللی است که انجام ندادن آن برای فرد اهمیت نداشته یا وی از انجام ندادن آن احساس خطر نماید. نوع دوم تعلل،انجام ندادن فعالیتی است که فرد تمایل به انجام آن دارد، اما در هنگام انجام آن دچار اضطراب و ترس می گردد تعلل می تواند در حوزه های مختلف زندگی هر فرد اتفاق بیفتد. افرادی که در یکی از حوزهها تعلل می کنند، ممکن است در حیطههای دیگر نیز تعلل داشته باشند، - کنوس ،. - 2000 به طور کلی می توان تعلل را در سه حوزه اصلی دسته بندی کرد :
1 .رسیدگی یا محافظت شخصی: شامل تأخیر در کارهای مرتبط با سلامتی، نظافت شخصی، کارهای منزل، امور مالی،رسیدگی شخصی و نگهداری از اموال.
.2خود- شکوفایی یا رشد خود:شامل تأخیر در امور مرتبط با شغل و فرصت های اجتماعی، علائق فردی، پیشرفت آموزشی و یافتن همسر.
.3احترام گذاشتن و پایبندی به تعهداتی که نسبت به دیگران داریم: به طوری که امیدواریم قولهایی که به آنها داده ایم فراموش کنند، - نی9،. - 2008
خودکارآمدی عاملی مهم در نظام سازنده ی شایستگی انسان است.انجام وظایف از سوی افراد مختلف با مهارت های مشابه در موقعیت های متفاوت به صورت ضعیف، متوسط و یا قوی و یا توسط یک فرد درشرایط متفاوت به نغییرات باورهای خودکارآمدی آنان وابسته است.به همین دلیل،احساس خودکارآمدی،افراد را قادر می سازد تا با استفاده از مهارت های در برخورد با موانع کارهای فوق العاده انجام دهند، - عبداللهی،. - 1385 خودکارآمدی نقش مهمی در سرنوشت انسان بازی می کند.به اعتقاد شولتز - - 1998افرادی که میزان خودکارآمدی آنها ضعیف است،توانایی لازم را در اعمال هرگونه نفوذی و تاثیری بر رخدادها و شرایطی که آنان را تحت تاثیر قرار می دهد ندارند.
در نتیجه آنان معتقدند که هرگونه سعی و تلاشی،بیهوده و بی ثمر است و جای شگفتی نیست که اندوه و نگرانی زیادی داشته باشند و در نتیجه احتمال اینکه انتظارات ضعیف کسب کرده و احساس خودکارآمدی شان کاهش یابد وجود دارد.در مقابل افرادی که احساس خودکارآمدی بالایی برخوردارند،تمایل دارند هر چه بیشتر خودشان را با تکالیف مورد نظر در گیر کنند و هنگام روبرو شدن با مشکل،زمان زیادی مقاومت می کنند و دوست دارند تکلیفی که به آنها واگذار می شود به طور شایسته انجام دهند و برای رسیدن به هدف هر زمان که نیاز باشد نیازهای خود را تغییر دهند، - کریمی وهمکاران،. - 1384 سیستم خود مجموعه ای از ساختارهای شناختی است که به رفتار افراد ثبات می بخشد و این سیستم خود که خودسنجی،خودگردانی وخودکارآمدی را شامل می شود به افراد امکان می دهد که رفتار خود را مشاهده و بر اساس پیامدهای پیش بینی شده آینده را ارزیابی کنند.
مفهوم خودکارآمدی، محور نظریه بندورا - 1999 - است. به نظر بندورا،خودکارآمدی عبارت است از - - اعتقاد به قابلیت های فردی در سازماندهی و انجام اعمالی که در موقعیت های پیش رو ضروری است - - . به عبارت دیگر، خودکارآمدی باور شخص به این است که می تواند در یک موقعیت خاص، موفق عمل کند. این باورها را عامل تعیین کننده طرز فکر،رفتار و احساس افراد تلقی می کند، - پالی لاشکه ،. - 1382 همچنین او بر نقش یادگیری مشاهده ای و تجارب اجتماعی در تحول شخصیت تاکید می ورزد، - بشارت،. - 1385 خودکارآمدی عمومی یعنی - - باور شخص به شایستگی کلی خود برای اجرای عمل موثر که مستلزم کارآیی در همه موقعیت های پیشرفت - - ، - اون11، 1996 نقل از چن 12و دیگران،. - 2001 یا به عنوان - - ادراک فرد در مورد توانایی خود برای عمل موثر در همه موقعیت های متفاوت - - تعریف شده است.
