بخشی از مقاله
بیان مسأله: استفاده از گیاهان دارویی در درمان بیماریهای مختلف، از گذشتههای بسیار دور در بین مردم کشورها و فرهنگهای مختلف متداول بوده است. امروزه نیز طب سنتی و گیاهان دارویی در تمام کشورهای دنیا به عنوان یکی ازمهمترین راهبردها در زمینه سلامت، تجارت و فناوری مورد استفاده و توجه قرار دارد.
هدف پژوهش: در قرآن و احادیث با بررسی آیات میتوان به فوائد درمانی برخی گیاهان پیبرد. حدود 18 گیاه و میوه دارویی در قرآن نام برده شده است. بررسیهای گیاهشناسی نشان داده است که این گیاهان متعلق به 15 خانواده مختلف میباشند. از جمله گیاهانی که اسم آن در قرآن ذکر شده سیر است که به خواص آن پرداخته میشود.
روش و چگونگی انجام پژوهش: در این مقاله سعی بر این است که به خواص درمانی و گیاهشناسی سیر پرداخته شود و از نتایج سایر محققان و قرآن کریم، کتب و احادیث در این زمینه استفاده شده است.
یافتهها و نتیجهگیری: سیر با نام علمی Allium sativum، یکی از مهمترین گیاهان دارویی و خوراکی جنس Allium وتیره Alliaceae میباشد که از اهمیت ویژهای در صنایع غذایی و دارویی برخوردار است. ازجمله اثرات درمانی آن میتوان به خصوصیات ضد انعقاد خون، ضد فشار خون، ضدمیکروبی و پایینآورنده قند خون، جلوگیری از تصلب شریان، انواع سرطانها و نارسایی کبد و کلیه اشاره کرد. در قرآن کریم نام گیاه سیر یک بار در آیه 61 سوره بقره آمده است، لذا با تفکر در آیات قرآن، متوجه میشویم که خداوند هیچ چیزی را بیهوده نیافریده است و از آفرینش هر یک از مخلوقات منجمله گیاهان مقصود و هدفی والا داشته است.
کلید واژهها: قرآن کریم، سوره بقره، آیه 61، گیاه دارویی، درمان بیماریها، سیر.
مقدمه:
امروزه طب سنتی و گیاهان دارویی در تمام کشورهای دنیا بهعنوان یکی از مهمترین راهبردها در زمینه سلامت، تجارت و فناوری مورد استفاده و توجه قرار دارد. ناگفته پیدا است که این درجه از اهمیت، بیشک ناشی از بررسیهای دقیق و موشکافانهای است که بر روی نیازهای جامعه بشری صورت گرفته است. در حال حاضر کاربرد گیاهان دارویی ومعطربه قلمروی بسیار فراتر از صنایع داروسازی راه یافته است و تعداد بیشماری از صنایع دیگر نیز بهعنوان فناوری همگرا، در حال گرایش به استفاده از این گیاهان در محصولات خود هستند. برای نمونه در صنعت تولید محصولات آرایشی بهداشتی، گرایش زیادی به استفاده از گیاهان دارویی وجود دارد - نیرومند و ریزوندی . - 94استفاده از گیاهان بهعنوان مواد غذایی منجر به این شد که انسان قادر به کشف خواص سمی و دارویی آنها شود.
امروزه گیاهان دارویی نقش مهمی در سلامت جوامع مختلف شده است و عوارض بسیار کمتر از داروهای شیمیایی بر سلامت جسم انسان داشته است. توجه به این گیاهان و نقشی که در درمان بیماریها ایفا خواهند کرد میتواند در بهبود امراض بدون عوارض یا با عوارض کمتر، در مقایسه با داروهای شیمیای موثر واقع شوند - حسیننیا و کلماتی . - 1391 طب سنتی امروزی که شامل استفاده از محصولات گیاهی یا گیاهان معطر در درمان بیماریهاست، ریشه در این دوران دارد و هنوز هم ادامه دارد. گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی ایران هستند که در صورت شناخت علمی، کشت، توسعه و بهرهبرداری صحیح میتوانند نقش مهمی در سلامت جامعه، اشتغالزایی و صادرات غیرنفتی داشته باشند. گیاهان دارویی یکی از مهمترین جاذبههای مراتع کوهستانی بهشمار میآیند.
حضور این دسته از گیاهان علاوه بر ارزشهای حفاظتی که در زیستگاه خود ایجاد میکنند، عامل مهمی در توسعه گردشگری هستند - مومنزاده، . - 1390 حضور گیاهان دارویی در زمین شفابخش بسیاری از بیماریها از قدیم تا به امروز بوده است. این دسته از گیاهان بهعنوان مهمترین و قدیمیترین شیوه پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریها از قدیمالایام مطرح بودهاند. بدین لحاظ افراد زیادی در فصول خاصی از سال جهت جمعآوری این دسته از گیاهان به کوهستانها و مراتع رهسپار میشوند.گیاهانی که قرآن مجید از آنها نام برده است هم از نظر خواص و کاربرد و هم از جهت اشاره به رویدادها و وقایعی که همراه با نام این گیاهان آمده نیز از اهمیت ویژهای برخوردارند، و شناخت این گیاهان برای فهم بسیاری از آیات لازم است.
حدود 18 گیاه و میوه دارویی در آیات قرآنی نام برده شده است. بررسیهای گیاهشناسی انجام شده نشان داده است که این گیاهان متعلق به 15 خانواده مختلف گیاهی میباشند - برقعی و عزیزی . - 1393 در این مقاله گیاه سیر که در قرآن کریم نیز آمده است و با توجه به اینکه محققان و پژوهشگران دیگر نیز به بررسی و فواید این گیاه در طب مدرن و به نتایج مثبت در این زمینه رسیدهاند - کرمی و شهبازی - 1393، پرداخته میشود. در قرآن کریم نام گیاه سیر یکبار در آیه 61 سوره بقره آمده که در این آیه خداوند میفرماید: و - اذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لنا ربک یخرج لنا ممّا تنبت الارض من بقلها و قثآئها و فومها و عدسها و بصلها - ، - و آن زمان را که گفتید: ای موسی، ما بر یک نوع طعام نتوانیم ساخت از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه از زمین میروید چون سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز برویاند - .
در زبان عربی سیر را ثوم مینامند اما نام قرآنی آن فوم است. به هر حال، بعضی از مفسران قرآن این کلمه را به معنای کلمه عربی حنطه گرفته و آن را گندم ترجمه کردهاند. با وجود این علامه یوسف علی و مولانا عبداللطیف و چندین مترجم دیگر فوم را فقط سیر ترجمه کردهاند. بنابر نقل ابن مسعود تلفظ صحیح قرآنی »فومها« باید »ثومها« باشد. شواهد تاریخی نیز دلالت بر این دارد که آیه 61 سوره بقره اشاره به سیر است نه گندم.
