بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این پژوهش تبیین جایگاه و ویژگیهاي خودآموزي در محتوايالکترونیکی است. سوال اصلی این پژوهش عبارتست از؛ خودآموزي در بین شاخصهاي کیفیت محتواي الکترونیکی چه جایگاهی دارد؟ این پژوهش با استفاده از روش شنتزپژوهی انجام شد. یافتهها نشان داد؛ کیفیت محتوايالکترونیکی نیازمند دارا بودن شاخصهاي فنی و آموزشی است. خودآموزي بخش مهمی از شاخصهاي کیفیت آموزشی است که در طراحی و تولید محتواي الکترونیکی باید به آن توجه نمود. محتواي خودآموز با بهرهگیري از ویژگیهاي خودتوضیحی، خود شمولی، خود هدایتگري، خودانگیزشی و خود ارزیابی، ضمن ارائه اطلاعات دقیق و روشن به یادگیرنده، او را در موقعیتهاي گوناگون تفسیر و تامل قرار میدهد. محتواي خودآموز داراي سه بخش آغازین، بدنه اصلی و بخش پایانی است. با بهکارگیري تکنیکهایی مانند خودتوضیحی -باز، خودتوضیحی داربستی، خودتوضیحی مبتنی بر منابع، خود توضیحی مبتنی بر منوي درس و خودتوضیحی متمرکز میتوان کیفیت محتواي الکترونیکی و چندرسانهاي را از لحاظ شاخصهاي کیفیت بهبود بخشید.
کلیدواژهها: محتوا، محتواي الکترونیکی، خودآموز، چندرسانهاي، کیفیت.
مقدمه
محتوا یکی از عناصر مهم هر گونه آموزش رسمی و غیررسمی است. در محیطهاي یادگیريالکترونیکی، محتوا با استفاده از قابلیتهاي چندرسانهاي، تعاملی، شبیهسازي و شخصیسازي طراحی، تولید و به یادگیرنده ارائه میشود. تهیه و تولید محتواي-الکترونیکی نیازمند شاخصهاي کیفیت در زمینههاي فنی و آموزشی - پداگوژیک - است که شاخصهاي فنی، نحوه استفاده از نرمافزارهاي تولید، ویرایش و مدیریت متن، صدا، تصویر، پویانمایی و بازيوارسازي1 را شامل میشود و شاخصهاي آموزشی به نحوه تهیه محتواي خودآموز و چگونگی در کنار هم قرار دادن عناصر رسانهاي - با استفاده از نظریههاي کلارك و مایر 2016، نظریه بار شناختی سولر2، نظریه تلفیق متن و تصویر شونتز و بنرت، نظریه پرفتی و همکاران، و اصول ونمرینبور و کستر براي تهیه محتواي چندرسانهاي - اتلاق میگردد - سراجی و عطاران، . - 234 :1396 هدف این مقاله پرداختن به شاخصهاي فنی تولید محتواي الکترونیکی نیست و از بین شاخصهاي آموزشی نیز به تبیین جایگاه و اهمیت شاخصهاي خودآموزي میپردازد.
هر محتواي الکترونیکی که براي آموزش هدف خاص طراحی میگردد، باید ابتدا به-صورت خودآموز تهیه شود. در محتواي خودآموز اهداف یادگیري و مطالب آموزشی بهصورت دقیق و واضح به یادگیرنده ارائه میشود و او با سرعت و آهنگ یادگیري شخصی خود در مطالعه مطالب پیشرفت مینماید. شاخص خودآموزي دامنه وسیعی از فنون، روشها و ویژگیهاست که میتواند، به کیفیت محتواي چندرسانهاي بیفزاید و آن را به معیارهاي آموزشی نزدیک سازد. این شاخص در اغلب محتواهاي الکترونیکی به طور جدي مورد توجه قرار نمیگیرد. از اینرو با استفاده از فنون مختلف میتوان کیفیت محتواي چندرسانهاي را بهبود و آن را به محتواي اثربخش و باکیفیت آموزشی مبدل ساخت.محتواي خودآموز باید ضمن ارائه اطلاعات مهم به یادگیرنده، او را تامل و تفسیر ترغیب کند و تلاش کند با درگیر کردن یادگیرنده در محتوا، انگیزه و مسئولیتپذیري او را براي مطالعه محتوا تقویت نماید.
تحقق این مهم منوط به رعایت ساختار سه بخشی - آغازین، بدنه اصلی و پایانی - در محتواي خودآموز است که در بخش آغازین عمدتا امکانات تسهیل دسترسی به اطلاعات نظیر؛ عنوان درس، مقدمه، اهداف درس و روشهاي مطالعه بیان میشود. در بدنه اصلی بخشهایی نظیر؛ بیان مطالب اصلی با زبان شیوا و دقیق، استفاده از مثالهاي روشن و کاربردي، طرح پرسشهاي داخل متن و فعالیتهاي یادگیري به یادگیرنده ارائه میشود تا امکان تعامل بیشتر یادگیرنده با محتوا فراهم شود و در بخش پایانی کلیدواژهها و اصطلاحات تخصصی، منابع و پاسخ سوالات به یادگیرنده ارائه میشود - . - Ainsworth & Burcham, 2007 در این پژوهش ابتدا ویژهاي محتواي خودآموز، کارکردها و ساختار آن و سپس چگونگی بهکارگیري آن در محتواهاي چندرسانهاي و الکترونیکی مورد بحث قرار میگیرد.
سوالات پژوهش
- 1 ویژگیها و شاخصهاي خودآموزي محتوا کدامند؟
- 2 با چه تکنیکهایی میتوان شاخصهاي خودآموزي را در محتواهاي الکترونیکی به-کار گرفت؟
روش پژوهش
این پژوهش با استفاده از روش سنتز پژوهی و با طی شش مرحله جستجو و بازیابی مطالعات؛ گزینش، بازیابی و سازماندهی مطالعات؛ تعیین چارچوب ادراکی و متناسب ساختن آن با اطلاعات حاصل از تحلیل؛ پردازش ترکیب و تفسیر و ارائه نتایج در قالب فرآوردهاي ملموس و ارائه نتایج ترکیب انجام شد - شورت،. - 47 :1392
یافتهها
ویژگیهاي محتواي خودآموز
محتواي خودآموز محتوایی است که متناسب با سرعت و آهنگ یادگیري یادگیرنده و با توضیحات روشن، گویا و مثالهاي دقیق، مطالب آموزشی را به یادگیرنده ارائه میدهد.
