بخشی از مقاله
چکیده:
یکی ازموضوعات مهم درطول تاریخ زندگی بشر،سلامت است.سازمان بهداشت جهانی،بهداشت یا سلامتی را به صورت کامل خوب بودن جسمانی،روانی و اجتماعی نه صرفا فقدان بیماری یا ضعف و ناتوانی تعریف میکند.سلامت افراد نقشی اساسی درتوسعه جوامع دارد.پژوهش حاضر باهدف بررسی الزامات سلامت روانی واجتماعی دانشجومعلمان زن در دانشگاه فرهنگیان انجام گرفت.پژوهش حاضریک مطالعه کتابخانه ای بود که در مقدمه پژوهش به طور کل به اهمیت سلامت روانی واجتماعیمعلمان پرداخته شد .پس از آن درموردسلامت روانی واجتماعی و نقش زنان درجامعه ،اهمیت وجود زنان شاغل درکشور و درنهایت به نقش معلمان زن درسایه سلامت روانی واجتماعی پرداخته شد.پس ازآن تعاریف،عوامل موثر،تاریخچه وچهارچوب مبانی نظری سلامت روانی واجتماعی ذکرشد.یافته های تحقیق نشان داد که دارابودن سلامت روانی واجتماعی دانشجو معلمان و معلمان زن در پیشبرداهداف عالی آموزش و پرورش بسیار اهمیت دارد وباعث توسعه وپیشرفت یک جامعه می شودو دراین مقوله راهکارهایی عملی و موثربه دانشگاه فرهنگیان ارائه شد.
واژه های کلیدی: سلامت روانی،سلامت اجتماعی،توسعه پایدار،زنان شاغل،دانشجو معلمان زن،دانشگاه فرهنگیان.
مقدمه:
شواهد نشان می دهد که دردوران ابتدایی،انسان ها تمامی بیماری هارا جسمی میدانستند وطبق افسانه ها و داستان های قدیمی درمورد چگونگی بیماری روانی طرزفکری خرافی و غیر علمی داشتند.بین سال های 200-400قبل از میلاد مسیح ،طرز فکر یونانیان،توسط بقراط - 1پدر علم پزشکی بنیان گذار واقعی روش های به خصوص آسیب های مغزی و بیماری های روانی - و افلاطون2 - اشاره به روان منطقی و روان غیرمنطقی - ازعقاید ابتدایی وخرافی جداشد. بعد از افلاطون افراد زیادی روش های انسان دوستانه ای را در برخورد با بیماری های روانی پیشنهاد دادند.درآغاز قرن 16 نهضت علمی مخالف جریان های خرافی به وجود آمد و افرادی مانند وایوز3 و مونتن4 اعتقاد داشتند بیماران روانی باید با روشهای انسانی مورد مداوا قرار بگیرند.
درعصرجدید2دوره مهم به وجود آمد. در دوره ارگانیک،علت بیماری های روانی ناشی از بیماری جسمی بود و در دوره روان شناختی تفکرجدید شکل گرفت و آن این بودکه عوامل روان شناختی در بروز بیماری های روانی مهم است.بعدازاین حرکت علمی تفکرات جدید و علمی پا گرفت ودرنتیجه درسال1930کنگره علمی بهداشت روانی باحضور 50کشور درواشنگتن تشکیل شد ودرسال 1959ازطرف سازمان بهداشت جهانی روز 7 آوریل ،روز جهانی سلامت روانی اعلام شد.درایران ازحدود سه هزارسال پیش به بیماران روانی توجه ویژه ای می شد.بعدازظهور اسلام ،توجه خاصی به درمان و سبب شناسی بیماران روانی شد.
دانشمندانی مانند:ابن سینا Bابوبکر اخوینی Bامام محمد غزالی با کتاب هایی در این زمینه و پیشنهادات کاربردی،توجه خود رابه این عرصه نشان دادند. در سال 1339 برنامه بهداشت و پرستاری روانی دردوره های یکساله ازطرف وزارت بهداری ترتیب داده شد وتدریس بهداشت روانی دراکثرآموزشگاه های پرستاری وبهداری آغاز شد. سلامت موضوع بسیار مهمی است که از اعصار گذشته تا کنون مورد توجه همگان قرار گرفته است .سلامت به طور کل یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورهاست. - فکوری ودیگران،1390،ص - 104 سازمان بهداشت جهانی،بهداشت یا سلامتی را به
صورت کامل خوب بودن جسمانی،روانی و اجتماعی نه صرفا فقدان بیماری یا ضعف و ناتوانی تعریف میکند. - سازمان جهانیبهداشت، - 2007
افراد جامعه هنگامی که دارای سلامت روانی واجتماعی هستند،سازگاری بیشتری باافرادجامعه دارند،تفکرمثبت وسازنده تری دارندواز کنش های خودودیگران راضی اند ودر نهایت شهروندان مطلوب تری برای جامعه جهانی وکشورخود هستندکه باعث پیشرفت وتوسعه آن میشوند.طبق بررسی های انجام گرفته درزمینه شیوع اختلالات روانی درکشورهای مختلف جهان دلالت برمتغیربودن میزان شیوع از7/3تا 52/2درصد دراین کشورها دارد و در ایران دامنه ای از11/7درصد تا 4/34درصد را نشان میدهد و درتحقیقی این میزان تا53/8درصدنیزگزارش شده است.طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت،بیماری های روانی هم چون بیماری های جسمی باعث افزایش مرگ و میر،ناتوانی وضعف درافراد می شود.
هم چنین میزان شیوع اختلالات روانی درکشور های درحال توسعه در حال افزایش است. - فکوری ودیگران،1390،ص - 103عوامل متعددی برسلامت روانی انسان ها تاثیرمی گذارد که این عوامل شامل عوامل فردی - ژنتیک وفیزیولوژیBجنسیت Bباورها و اعتقادات فردیBداشتن مهارت های زندگی و... - عوامل محیطی - عوامل فرهنگیBاجتماعیBاقتصادیBمحیط خانوادگی Bسیاسی و حقوقی وخدماتی و... - است. - خواجه محمد لو ودیگران - .درهرسه بعد سلامت از مردان انتظارات مختلفی می شود. برای مثال دربعد جسمی - قدرتمندی - و در بعد روانی - مستقل بودن،قوی بودن،تصمیم گیرنده بودن،برنامه ریز بودن وشاغل بودن - انتظار میرود.
هم چنین در بعد اجتماعی - برون گرایی وحرمت اجتماعی - انتظار می رود.عدم تأمین هرکدام ازاین ویژگی ها باعث به خطرافتادن سلامت روانی،جسمی واجتماعی مردان میشود.آینده یک جامعه به دست زنان آن جامعه ساخته می شود،چرا که آنها نیمی از جمعیت هر جامعه را تشکیل میدهند و در مقام مادر،به تربیت وپرورش فرزندان خود می پردازند.اشتغال زنان موجب افزایش اعتماد به نفس،افزایش حس ار زشمندی،افزایش شناخت فرد نسبت به خود،افزایش احساس رضایت ودریافت پاداش می شودکه این موارد باعث کاهش اضطراب وناامیدی می شود. زنان درجامعه به عنوان نیرویی فعال،تأثیر زیادی برپیشرفت یک جامعه دارند.
درچنین شرایطی کنار گذاشتن زنان حاصلی جز عقب ماندگی آن جامعه ندارد..نکات مهمی درگسترش حضورزنان درجامعه وجود دارد که برخی ازآنها عبارتنداز: توجه به خصوصیات بانوان به ویژه نقش های چندگانه آنها، شناسایی فرصت ها وخدمات مناسب کسب وکار،فراهم کردن آموزش مفید وموثر دراین راستا، شناسایی وتقویت کانون های کسب و کار و آموزش افراد دربخش های دولتی.بارزترین خصوصیات زنان درموفقیت های کاری شامل دارا بودن مهارت های ارتباطی موثر، مهارت های مردمی-،مهارت های به کارگیری تفکر شبکهای،مهارت برقراری توافق وتوانایی درایجاد وگسترش روابط حسنه.اشتغال یک زن باعوامل فردی ،علایق شخصی ،وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده ورضایتی شغلی درارتباط است.عوامل فردی به استعداد هاوتوانایی های افرادبستگی دارد.
بایک برنامه ریزی منطقی ودرست زنان شاغل می تواننددرجامعه موثرواقع شوندوباعث توسعه جامعه شوندوشأن اجتماعی پیدا کنند یا حتی به اقتصاد خانواده کمک کنند.البته باید توجه داشت که ارتباط موثر بافرزندان،همسرو خانواده نباید فدای اشتغال یک زن شودچون دراین صورت سلامت روانی واجتماعی زنان کاهش می یابد.مشکلاتی درمورداشتغال زنان وجود دارد مانند:نبود تنوع شغلی وتفاوت در پرداخت دستمزد نسبت به مردان،فشارهای روانی،اضطراب،مشکلات ومسئولیت های خانوادگی و... میتواند باعثایجادخستگی و فشارهای روانی در زنان شود.این تعارضات باعث بیماری های مختلف مانند: زخم معده،بیماری های روانی مثل افسردگی و عصبی بودن می شود وبه خاطر این بیماری ها واسترس های بالا در محیط کار،سلامت اجتماعی وروانی زنان کاهش می یابد.
به طور کل زنان نسبت به مردان،به طور فزاینده ای سطوح بالاتری از پذیرش،مشارکت و انسجام اجتماعی رادر وضعیت شغلی گزارش می کنند که مشخص می کندوضعیت شغلی برای سلامت زنان مهم تراز مردان است. - کییز5،2004به نقل ازحدادی،1390،ص - 107یک بررسی مقایسه ای بین مردان وزنان نشان داد که زنان استرس بیشتری درمحیط کار تحمل میکنند و ازاختلالات اسکلتی و عضلانی بیشتری رنج می برند. - راموس6 وهمکاران.به نقل از خندان،1394،ص. - 692حق سلامت زنان به معنای برخورداری از سلامت جسمی B روانی و اجتماعی ومعنوی در زندگی فردی -خانوادگی واجتماعی باتوجه به ویژگی های آنان درمراحل مختلف زندگی بوده واز جمله حقوق طبیعی وهمگانی محسوب میشود و مسئولیت تأمین آن برعهده دولت ها می باشد. - قره بایی، - 1387
استقلال اقتصادی زنان باعث افزایش توانایی شان دراجتماع وکمک به معاش خانواده می شود. - مستوفی،. - 1393رویکرد های مثبت و منفی مختلفی درمورداشتغال زنان - به طور مثال ،فرضیه های مثبت :اعتلای نقش،بسط نقش،تجمع نقش،تاثیرگذاری مثبت نقش اشتغال زنان ازطریق عزت نفس افزایش یافته ودرآمد بیشتر وکسب حمایت اجتماعی گسترده تر و فرضیه های منفی:پارسونز7،تکثر نقش،تضادی،باراضافی نقش،کم یابی و فشار نقش - وجود دارد که با پذیرش رویکردمثبت اشتغال زنان برسلامت روانی آنان وافزایش اعتماد به نفس وعزت نفس آنها و باتوجه به نقش حساس وتعیین کننده ی کارکنان آموزش وپرورش مدارس درپیشبرد اهداف آموزش و پرورش،بررسی سلامت روان واجتماعی و عوامل موثربرآن دراین قشرضروری به نظر می رسد.در کشور ما،بیشترین میزان اشتغال زنان دروزارتخانه های آموزش و پرورش و بهداشت ودرمان هستند. دردنیای جدید نحوه استخدام درآموزش وپرورش دچارتغییرشده است.آموزش وپرورش درتلاش است افرادی راپرورش
