بخشی از مقاله
چکیده
نظام آموزش عالی به عنوان نظامی پویا، دارای دو بعد کمی و کیفی است که توسعهی پایدار آن مستلزم رشد موزون و متناسب هر دو بعد کمی و کیفی به موازات یکدیگر است. دانشگاه فرهنگیان، از جمله دانشگاه های نوظهور در کشور است که به سرعت در حال گسترش کمی است و ضروریست که به تناسب این رشد کمی به ارتقاء ابعاد کیفی آن نیز توجه شود.
پژوهش حاضر با هدف تحلیل الزامات بهبود کیفیت آموزش در این دانشگاه انجام گرفته است. روش: پژوهشی توصیفی-تحلیلی، به روش پیمایشی، با جامعه آماری350 دانشجوی دوره کارشناسی دانشگاه فرهنگیان در پردیس شهید رجایی سمنان و با نمونه 186 نفر انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه ای محقق ساخته با ضریب پایایی 0/92 بود که روایی آن نیز با روش قضاوتی تامین شد.
یافته ها: نتایج پژوهش دلالت بر وجود چهار گروه الزامات بهبود کیفیت آموزش، به ترتیب شامل الزامات مربوط به اعضای علمی، الزامات مربوط به دانشجو، الزامات مربوط به محتوای آموزشی و الزامات مربوط به ساختار دارد. در این میان، مهم ترین الزامات بهبود کیفیت آموزش از دیدگاه دانشجویان، به ترتیب »تناسب بین روش تدریس با موضوعات درس و مفاهیم اصلی«، »علاقمندی دانشجو به رشته تحصیلی خود«، »تجهیزات و امکانات کتابخانه ای در محل تحصیل« و »تشویق دانشجویان در فرایند تدریس به یادگیری عمیق و پایدار« شناسایی شده است.
نتیجه گیری: تلاش برای بهبود کیفیت آموزش از طریق توجه به الزامات فوق، می تواند مانع از هدر رفتن سرمایه های انسانی، منابع مادی و مالی موجود و توسعه یکپارچه نظام آموزش عالی در دو بعد کمی و کیفی گردد.
مقدمه:
نظام های آموزش عالی را می توان به عنوان بارزترین نمود سرمایه گذاری کشورها بر روی منابع انسانی دانست. سرمایه گذاری که نقش اصلی را در تربیت و تامین نیروی انسانی کارآمد یک کشور بر عهده دارد. امروزه، اغلب سیاستگذاران در کشورهای جهان بر این باورند که پایه اصلی توسعه ملی،گسترش کمی و کیفی سریع و برابر فرصت های آموزشی است. هر چه آموزش بیشتر و با کیفیت بهتر ارائه شود، توسعه ملی سریع تر صورت خواهد گرفت
ز آنجا که نظام های آموزشی سهم قابل توجهی از بودجه کشور را به خود اختصاص می دهند و نقش تعیین کننده ای در ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه برخوردارند، از این رو اطمینان یافتن از کیفیت مطلوب عملکرد آنها به منظور جلوگیری از هدر رفتن سرمایه های انسانی مادی و نیز داشتن توانایی رقابت در دنیای آینده که در آن کیفیت مهم ترین مولفه برای ادامه حیات هر نظام اجتماعی محسوب می شود، ضرورتی انکار ناپذیر است.
کیفیت، مفهومی است پیچیده، پویا و چند بعدی که اغلب تعریف آن تابع مجموعهای از عوامل و شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی سیاسی است. از جمله تعریف هایی که از کیفیت در آموزش عالی ارائه شده، تعریف شبکه بین المللی نهادهای تضمین کیفیت در آموزش عالی1 است. این شبکه در کنفرانس سال 2003 دو تعریف از کیفیت آموزش عالی ارائه داده است: کیفیت به عنوان تطابق وضعیت آموزش عالی با استانداردهای از قبل تعیین شده.
.2کیفیت به عنوان تطابق وضعیت آموزش عالی با رسالت، هدف و انتظارات یاران آموزشی - منظور افراد ذی ربط، ذی نفع و ذی علاقه در امور دانشگاهی است از جمله هیات علمی، مسئولان دانشگاهی، داشجویان، قانونگذاران و امثال آنان - .
پاراسورامان و همکاران - 1988 - 2 ،کیفیت را تفاوت بین انتظارات مشتریان از وضع مطلوب و ادراکات آنها از وضع موجود ارائه خدمات، تعریف نموده اند. خدمات آموزشی باید به گونه ای ارائه شود تا فرا گیران احساس کنند که در یک محیط امن قرار دارند و بدین گونه، آمادگی روانی آنها برای یادگیری بیشتر فراهم گردد
رونتویولو3 ،کیفیت را مفهومی چند بعدی می داند که از بخش صنعت و خدمات وارد آموزش عالی شده است و بنابه نیات دولت ها، معلمان و دانشجویان به ابعاد متفاوت آموزشی نظیر سازماندهی و مدیریت، شرایط آموزشی و پژوهشی، محتوای آموزش و... مربوط میشود
کیفیت در آموزش عالی یک نقطه ثابت و ایستا نیست بلکه یک حرکت، هدف استراتژیک و مفهوم چند بعدی است که می بایست تمام کارکردها و فعالیتها از جمله؛ آموزش، پژوهش، کارکنان، دانشجویان، امکانات و تجهیزات، خدمات به اقشار جامعه و در مجموع کلیت دانشگاه را در بر گیرد - بریمانی،. - 1390 نبود تعریف واحد از کیفیت، تلاشهای مربوط به کیفیت سنجی و ارزیابی کیفیت در آموزش عالی را متوقف نکرده بلکه توجه بسیاری از متخصصان برنامه ریزی آموزشی و مدیریت سازمانی را به خود جلب کرده است. حاصل این تلاشها پژوهش های بسیاری در عرصه بین المللی و کمتر در سطح ملی است.
تسنیدو4 وهمکاران - 2010 - ، در تحقیقی با عنوان ارزیابی فاکتورهای موثر بر کیفیت آموزش در دانشگاه ها به بررسی این عوامل پرداختند.آنها در این تحقیق با استفاده از رویکرد تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی5 عوامل موثر بر بهبود کیفیت آموزش که شامل خدمات اداری، خدمات کتابخانه ای، امکانات، اعضای هیات علمی و برنامه های آموزشی می شد را بررسی و اولویت بندی کردند. آنها در پایان به این نتیجه رسیدند که برنامه های آموزشی و اعضای هیات علمی بیشترین تاثیر را بر بهبود کیفیت آموزشی دارا می باشند
تحقیقی تحت عنوان »انطباق و کاربرد مقیاس سرکوال شامل ملموسات - شرایط و فضای فیزیکی محیط ارائه خدمت از جمله تسهیلات، تجهیزات،کارکنان و کانال های ارتباطی - ، بعد قابلیت اطمینان - توانایی انجام خدمت به شکل مطمئن وقابل اعتماد - ، بعد پاسخگویی - تمایل به همکاری و کمک به مشتری - ، بعد تضمین - شایستگی وتوانایی کارکنان برای القاء حس اعتماد و اطمینان به مشتری - ، و بعد همدلی - برخورد ویژه با هریک از مشتریان با توجه به روحیات آنها به طوری که مشتریان قانع شوند که سازمان آن ها را درک کرده است - در آموزش عالی انجام داد.
هدف این پژوهش تطبیق مقیاس سرکوال به فعالیت خدمات آموش عالی و ارائه نتایج کاربردی آن برای برنامه ریزی مهندسی تولید در دانشگاه ایالتی سائوپائولو و کالج بائورو بود. باتوجه به نتایج تحقیق مشاهده شد که میزان رضایت دانشجویان در بعد ملموسات از ابعاد دیگر خدمات بیشتر است و ابعاد تضمین، قابلیت اطمینان، همدلی و پاسخگویی به ترتیب از نظر میزان رضایت در رتبه های بعدی قرار دارند
در پژوهشی که توسط لاگروسن و همکارانش با عنوان »بررسی ابعاد کیفیت در آموزش عالی« انجام گرفت، یازده جنبه کیفیت شناسایی شد که شامل همکاری جمعی، اطلاعات و پاسخگویی، موضوعات درسی پیشنهادی، تسهیلات دانشگاه، فعالیت های مربوط به تدریس، ارزیابی های درونی، ارزیابی های بیرونی، تسهیلات رایانه ای، همکاری و مقایسه عوامل پس از مطالعه و منابع کتابخانه ای بود. داده های به دست آمده نشان داد که هفت جنبه از یازده جنبه کیفیت، میانگین بالاتر از 5 در مقیاس هفت درجه ای دارند
در پژوهشی ک توسط لوماس8 در کالج سلطنتی لندن انجام گرفت، او نشان داد که برای افزایش کیفیت آموزش باید فرهنگ کیفیت، اهمیت آموزش،کیفیت بالای مربیان جدید، رشد حرفه ای مستمر آنان، بررسی دقیق تدریس اساتید و توسعه رهبران تحولی که استراتژی های مدیریتی را بطور اثربخش تغییر دهند، مورد تاکید قرار گیرد
لوماس،. - 2004 در تحقیقی ک توسط کلز - 1990 - در خصوص »توسعه وکاربرد شاخص های عملکردی و بهبود در کیفیت آموزش عالی« در 11 کشور انجام شد، به ایجاد گسترش برنامه ریزی در قلمرو شاخص های عملکرد که موجب ارتقای کیفی مراکز آموزش عالی میشود، توجه شده است
