بخشی از مقاله
چکیده
در زمانهای که دورههای آموزش از راه دور، آموزشهای الکترونیکی و دانشگاههای مجازی مفاهیم و ساختار آموزش وتدریس را دگرگون ساخته وسیستم های سنتی آموزش را با چالش های جدی مواجه ساختهاند و دانش آموزان نیز بدلیل دسترسی به تکنولوژیهای اطلاعاتی و ارتباطی، بانکهای اطلاعاتی آنلاین و آفلاین، کتابهای الکترونیک و... از لحاظ سرعت یادگیری و حجم اطلاعات کسب شده نسبت به دانش آموزان دورههای گذشته به مراتب جلوتر میباشند.
لازم است که معلمان و دبیران علاوه بر دسترسی به منابع علمی و آموزشی جدید و به روز، مفاهیم و روشهای آموزشی خود را مورد بازآموزی، بازنگری، اصلاح و تقویت قرار دهند. دراین میان دانشگاههای مجازی بدلیل سهولت دسترسی، فراگیر بودن، صرفه جویی در وقت و کاهش هزینههای اقتصادی میتوانند قابلیتهای فراوانی در امر آموزش معلمان و دبیران به عهده داشته باشند. در این مقاله نقش و جایگاه این دانشگاهها را مورد بررسی قرار داده و راهکارهایی جهت استفاده بهینه و کاربردی از قابلیتهای این دانشگاهها در امر آموزش معلمان ودبیران ارائه میگردد.
مقدمه
مهمترین کارکرد آموزش عالی مسلما آموزش دانش و مهارت در سطح آکادمیک یا سطح پیشرفته حرفه ای است. علاوه برآن از لحاظ اجتماعی نیز دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی خدماتی را در راستای اهداف و آرمان های جامعه ارائه می دهند. خدماتی مانند: الف. انتقال ارزش های فرهنگی به جامعه ب. افزایش مشارکت و همبستگی اجتماعی ج. ترویج تغییرات مثبت فردی واجتماعی د. ایجاد شبکه های اجتماعی و ارائه خدمات فوق برنامه و خدمات اجتماعی . - Henslin,1993 - درواقع دانشگاه ها علاوه بر تولید دانش و ایجاد مهارت های حرفه ای لازم در جهت تامین نیازهای جامعه بر فرهنگ، آداب ورسوم، هنجارها و عرف جامعه نیز تاثیراتی غیرقابل انکاری دارند.
زیرا جوامع وافراد آن همواره از نخبگان خود اثر می پذیرند و نخبگان نیز اغلب کسانی هستند که در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی پرورش می یابند. درسالیان اخیر با پیشرفت های روزافزون فناوری زندگی افراد دستخوش تغییرات فراوان گردیده و ارتباطات بین جوامع انسانی افزایش چشمگیری یافته است بطوری که اکنون در بسیاری از محافل علمی کلمه دهکده جهانی مصطلح گردیده است و به تبع این ارتباطات فضای علم ودانش نیز در حال تغییر ودگرگونی است.
امروزه دانش اموزان در بسیاری از نقاط جهان به مدد فناوری های نوین ارتباطی و رسانه ای، به منابع علمی جدید، بانک های اطلاعاتی آنلاین و آفلاین، کتابهای الکترونیک و سیستم های چندرسانه ای دسترسی داشته و همروزه حجم بالایی از معلومات را کسب می کنند. این دانش آموزان نسبت به همسالان خود در دوره های گذشته سرعت یادگیری بالاتری داشته وبسرعت خود را با فناوریهای نوین وفق می دهند.
در این بین لازم است معلمان، دبیران و دست اندرکاران امر آموزش نیز علاوه بر دسترسی به منابع علمی و آموزشی جدید و به روز نسبت به بازآموزی، بازنگری و تقویت مفاهیم و روش های آموزشی خود اقدام نمایند. برای اجرای این امر دانشگاه های مجازی قایلیت های فراوانی دارند. و می توانند باحداقل هزینه ها مارا در جهت رسیدن به اهداف فوق یاری دهند. این دانشگاه ها در حال حاضر موضوع تحقیقات گسترده ای در زمینه های سازماندهی نهادی و سیاسی، ایجاد زیرساخت های تکنولوژیکی، توسعه برنامه درسی و کنترل کیفیت شده اند . - Brey, 2003 -
تعاریف
برای دانشگاه مجازی تعاریف مختلفی عنوان شده است از جمله: دانشگاه مجازی دانشگاهی است بدون فضای آموزشی فیزیکی که با کمک شبکه های الکترونیکی فعالیت میکند و برای پیشبرد فعالیتهای خود از ابزارهایی مانند: پست الکترونیک، نشریات و کتابهای الکترونیک، ویدئو کنفرانس و گفتگوی اینترنتی استفاده میکند - Freeman, 2003 - در تعریفی دیگر دانشگاه مجازی دانشگاهی است که در آن آموزش رو در رو، چهره به چهره و در زمان و مکان واحد صورت نمی گیرد، بلکه در عالم مجازی محقق می شود. آموزش مجازی بر آموزشی دلالت دارد که شاگرد و معلم از نظر مکان و زمان یا هر دو از یکدیگر جدا هستند و معلم محتوای درس را با کمک نرم افزار مدیریت دروس ,منابع چندرسانه ای، اینترنت ویدیو کنفرانس و مانند آن ارائه می کند .فراگیرندگان محتوا را از این طریق دریافت می کنند و به کمک این فناوریها با معلم مرتبط می شوند. - عطاران، . - 1386
تاریخچه و اهداف
طبق نظر های تاریخی معتبر اولین آموزش ها غیرحضوری، در سال های 1700 تا 1720 میلادی شکل گرفته است.در این نوع آموزش ها که به آموزش های مکاتبه ای نیز مشهور بوده اند، اصل شیوه یادگیری بر مکاتبه و نامه نگاری بین استاد و فراگیر بوده است. اما پس از سالیان طولانی رفته رفته و با ظهور فناوری های جدید این شکل آموزش مدرن تر شد. تا اینکه در اواخر قرن بیست با تکامل و پیشرفت تکنولوژی دانشگاه ها نوعی آموزش از راه دور بر پایه سیستم های چند رسانه ای را مورد استفاده قرار دادند.
و در سال 1984 نخستین دوره آنلاین در مقطع کارشناسی ارائه شد. تا اینکه در سال 1997 با ائتلاف بیش از 100 موسسه آموزشی، دانشگاه مجازی کالیفرنیا تاسیس شد. و اکنون در چند سال گذشته موسسات زیادی خصوصا در آمریکا برای کارکنان خود و کارکنان شرکت های دیگر اقدام به برگزاری آموزش الکترونیک نموده اند از جمله IBM،مایکروسافت، سیسکو و ... چراکه امروزه مشخص شده است آموزش در موفقیتهای تجاری و توسعه نقش مهمی دارد و از ارزشی استراتژیک برخوردار است. - خدیور ورحمانی، - 1386 تعداد این دانشگاه ها - دانشگاه های مجازی - در سالیان اخیر بسرعت در حال گسترش می باشند. دلایل افزایش این دانشگاه ها را می توان در سه مورد خلاصه کرد:
1. افزایش و توسعه فناوریهایی ارتباطی و آموزشی که قابلیت پوشش دهی سریع دارند.
2. امکاناتی که این فناوریها فراهم ساخته اند که بموجب آنها دیگر به حضور فیزیکی فرد در مکان آموزشی نیازی نیست.
3. فشار هزینه ها بروی دانشجویان و دانشجویان موجب شده است که آنها به سمت سیستم های آموزشی ارزانتر رهنمون گردند .
