بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق درباره ریشه لغوی خانواده و عوامل اثرگذار برآن، مفهوم نسل، چالش نسل و فاصله نسلی وجامعه شناسی سبک مند شدن زندگی و درجستجوی ریشه ها، و نوع ارتباط درخانواده با نظریه ها و رویکردها جامعه شناختی بیان وتدوین شده است. روش تحقیق کتابخانه ای و با فیش برداری و استفاده ازپرسشنامه پنج گزینه ای لیکرت باروش آلفای کرونباخ وپایایی پرسشنامه با تعدادی سوال - طیف 5 گزینه ای لیکرت - مانند یک آزمون و مقدار پایایی را به کمک آلفای کرونباخ به دست آمده است. تحقیق در پی اثبات و توجه به این نکته است که ظرفیت انسان در تطبیق دادن و مشابه سازی خود در برابراین همه ابتکارات محدود است، اما تحولات اجتماعی قابل بررسی هستند.
ارائه نتایج نهایی درجدول طیف سنج کارکردهای نسل خانواده امروزی نسبت به گذشته ، بیانگر بیشترین وکمترین درصدتاثیرگذاری و اثرپذیری در 20 گویه مناسب درتفاوت نسل امروز و نسل دیروز است. یافته ها و تفسیر سنجه ها بیانگررابطه معنادارمثبت ودربرخی موارد منفی میان کارکرد های نسل خانواده امروزی نسبت به گذشته است.عوامل اثرگذار نبود ملاک استاندارد برای تفکیک نسل ها ومعیاری برای تشخیص کارکردها یک سوال اساسی درعلوم اجتماعی مطرح می کندو تحقیق توضیحی درتعیین درصد اختلاف وتفاوت نسل ها است. نتیجه و منابع بخش پایانی تحقیق را در بر دارند.
کلمات کلیدی: خانواده، نسل، ارتباط، سبک مندی، چالش نسلی
مقدمه
خانواده در لغت به معنای خاندان، دودمان، خیلخانه و تبار آمده است، اما در معنای اصطلاحی آن اختلاف نظر وجود دارد و صاحبان اندیشه، تعریفهای متنوعی کههر کدام به بُعدی از خانواده توجه نموده است بیان کرده اند. دربرخی تعاریف » خانواده یک گروه نهادی شده زیستی اجتماعی متشکل از چند فرد بالغ است که دست کم دو تای آنها بدون داشتن پیوند خونی و از جنس مخالف ازدواج کرده باشند. فرزندان نیز زاده پیوند افراد بالغاند. - 1 - « همچنین » خانواده مانند دیگر نظام های انسانی و اجتماعی دارای یک سازمان است. در هر سازمان، هر فرد برای خود جایگاه ویژه ای دارد که نشانه قدرت و تأثیر او بر دیگران است.
در جوامع انسانی سازمانی که همه افراد در آن در یک رتبه باشند، دیده نمی شود. - 2 - « ناگفته نماند» درمیان عوامل تأثیرگذاربرسلامت روانی انسان ها،خانواده نقش بسیارمهم دارد - 3 - « تغییرات درخانواده در طول تاریخ اثرگذار بوده است وهیچ نسلی نسخه مشابه نسل قبل یا بعد ازخود نیست. اما امروزه روند سریع تحولات منجر به تغییرات اجتماعی وفرهنگی بین افرادخانواده وجامعه شده واین قضیه ناشی از ابتکارات درعرصه تکنولوژی می باشد. درسال های اخیر رشد فزاینده تکنولوژی اطلاعات وارتباطات سبب ایجاد فضای جدیدی درخانواده ها وجامعه شده است.
گسترش الکترونیکی و مجازی ارتباطات درساختار جامعه و هم خانواده ها نیز نفوذ کرده است.ویلیام آگبورن معتقد است: » تکنولوژی همیشه اولین عامل تغییر اجتماعی است وازآنجاکه تکنولوژی به سرعت متحول می شود و تغییر در نهادهای اجتماعی به کندی صورت می گیرد، نتیجه این امر تاخر فرهنگی نوعی فاصله میان نظام های جامعه است.» - 4 - « طرفداران خانواده به این نتیجه دست یافتهاند که هر کس میخواهد زندگی ارزشمند را در جامعهای آزاد، برای فرزندان و نوادگانش حفظ کند، باید نخست روند مخالفت با خانواده را بشناسد؛ سپس با سلاح اخلاق در برابر همه کسانی که در صدد نابودی زندگی خانوادگی هستند ، بایستد. - 5 - «
روش تحقیق
یا فیش برداری و استفاده ازپرسشنامه پنج گزینه ای لیکرت باروش آلفای کرونباخ وپایایی پرسشنامه با تعداد20سوال - طیف 5 گزینه ایلیکرت - مانندیک آزمون است، مقدار پایایی به کمک آلفای کرونباخ بهدست آمده است.
پیشینه
در نگاه به ابتدایی ترین ساختارزندگی اجتماعی موجودات عالم هستی نسلی که بوجودمی آید، ساختار آن با تحول وتغییرات همراه است واین تحولات به تفاوت نسل ، اختلاف نسل ، شکاف نسل، گسستگی نسل ،تقابل نسل وپیوست نسل وواحد نسل می انجامد. به نظرمی رسد، نسل ها همچون همدوره ای های اجتماعی با فاصله نسلی همیشه و از قدیم وجود داشته است به طوری که نسل جوان باعث نگرانی و دغدغه خاطر والدین بوده است.» بر روی یک لوح سنگی که از تمدن سومر قدیم به دست آمده، نوشته شده است که: نسل جوان نسلی نظام گسیخته است و این مساله ممکن است که تمدن ما را بر باد دهد. یعنی حدود 550 سال پیش سخن از این بود که جوانان درصدد بر باد دادن دستاوردهای تمدن سومر هستند. - 6 - «
نسل - فاصله نسلی
» نسل، در جمعیتشناسی به گروهی از افراد اطلاق میشود که مرحلهای از حیات را با یکدیگر آغاز کرده یا پایان داده باشند. گروهی که در یک زمان فارغالتحصیل میشوند،گروهی که در یک زمان بالنسبه نزدیک به هم به دنیا آمده یا ازدواج کردهاند. - 7 - « در بیانی دیگر نسل اینگونه تعریف شده است:گروهی از افراد که در فاصله زمانی معینی به دنیا آمدهاند و موقعیتهای تاریخی خاص و علایق خاص در سطح فردی و سیستمی، آنها را از هم تفکیک میکند. - 8 - « این تفکیک بیشتربافاصله ، شکاف، گسست نسلی همراه است.گی روشه تحول اجتماعی را مجموعه تغییراتی می داند که در طول یک دوره طولانی، شاید طی یک نسل یا چند نسل درجامعه رخ می دهد، اما ،تغییرات اجتماعی پدیده های قابل رویت و بررسی هستند که در مدت زمانی کوتاه به صورتی که هر شخص معمول نیزدرطول زندگی خود ویا درطول دوره کوتاهی از زندگی اش می تواند یک تغییر را مشخص تعقیب نماید و نتیجه قطعی اش را ببیند ویا نتیجه موقتی آن را دریابد. - 9 -
« ظرفیت انسان در تطبیق دادن و مشابه سازی خود در برابراین همه ابتکارات محدود است، انسان می تواند خودرا با تغییرات سریع تطبیق دهد مشروط به اینکه با گذشته، ارزش های گذشته و موقعیت های پیشین ارتباط برقرار نماید، درغیر این صورت شبیه سازی مشکل می نماید. تغییرات اجتماعی شرایط خاص را حائز نباشد اضطراب آور و استرس زا خواهد شدو فاصله سنی پدیدار شده ناشی از: » سرعت بالای تغییرات، تغییر در راستای جهت گیری مجدد درخصوص ارزش ها وعدم آمادگی وآموزش برای ورود به امور جدید می باشد. - 10 - « که اغلب به تفاوت می انجامد اصطلاح تفاوت نسلی به معنای » اختلافی طبیعی در باورها، ارزشها و هنجارهای میان نسلها شناخته میشود.
این مفهوم بیش از هر چیز اشاره به جنبههای روانشناختی هر نسل دارد که همواره وجود دارد و در شکل عدم انطباق کامل جوانب رفتاری، اخلاقی، روانی و اجتماعی کنشهای نسل جدید در مقابل نسل قبلی مشاهده میشود. - 11 - « که به شکاف نسلی منجرمی شود. شکاف نسلی در فرهنگ آکسفورد » به عنوان اختلافی در نگرش یا رفتار جوانان و افراد سالمندتر تعریف شده که موجب عدم فهم متقابل آنان از یکدیگر میشود و فرهنگ وبستر نیز، آن را به عنوان اختلاف گسترده در خصلتها و نگرشهای میان نسلها تعریف کرده است. - 12 - « و دورشدن تدریجی دو یا سه نسل پیاپی از یکدیگر از حیث جغرافیایی، عاطفی، فکری و ارزشی، وضعیت جدیدی را ایجاد میکند که دراصطلاح گسست نسلی نامیده میشود. « - 13 - که نوعی سبک نورادرزندگی دربرمی گیرد.
جامعه شناسی سبک مند شدن زندگی
زندگی یا سبک مند شدن زندگی ، به تدبیر و بخت زندگی واغلب معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد و به عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی اشاره می کند.» خصیصه اصلی سبک زندگی انتخابی بودن آن است که محدود به برخی مصادیق ساختاری است و این محدودیت ها، اقتصادی و اجتماعی اند . و بر ،کارکرد دوگانه ای برای سبک زندگی قائل است .که ×از یک طرف موجب تفاوت بین گروهی می شود و به برتری های منزلتی وطبقاتی مشروعیت می بخشد و از سوی دیگر موجب انسجام بخشیدن درون گروهی می شود. به نظر او سبک زندگی بیش از آنکه بر تولید استوار باشد، بر شباهت الگوهای مصرف استوار است. - 14 - «درادبیات جامعه شناسی از مفهوم سبک زندگی برداشت های متفاوت ومفهوم سازی وجود دارد، یکی مربوط به دهه×ًٌٍُاست که سبک زندگی را معرف ثروت و موقعیت اجتماعی افراد و اغلب به عنوان شاخص تعیین طبقه اجتماعی به کار رفته ، می داند.« × - 15 - و عنوان شکل اجتماعی نوینی که تنها درمتن تغییرات مدرنیته و رشد فرهنگ مصرف گرایی معنا می یابد.
« - 16 - در این مفهوم سبک زندگی» ارزش ها و نگرش ها و رفتارهای افراد برای تحلیل های اجتماعی روزبه روز افزایش می یابد.جنسن - 2007 - معتقد است که بیشتر اوقات این مفهوم بدون آنکه به طور دقیق معنای روش زندگی رابدهد،×مورد استفاده قرار می گیرد. - 17 - « ودرادبیات، این واژه به روش های مختلف تعریف شده و»در چهار سطح جهانی، ملی، منطقه ای و فردی قابل اندازه گیری است. - 18 - « سبک زندگی مجموعه ای به نسبت منسجم ازهمه رفتارها و فعالیت های یک فرد معین در جریان زندگی روزمره مستلزم مجموعه ای از عادت ها وجهت گیری هاست و بر همین اساس از نوعی وحدت برخورداراست وفردبه سوی جامعه پذیری پیش می رود و » فرایند کنش متقابل اجتماعی که فرددرطول آن، شیوههای معمول زندگی درجامعه خودرادرونی میسازدوکسب شخصیت میکند. - 19 - «
ریشه ها، نظریه ها و رویکردها
روابط، پایه واساس پاسخ به نیازهای متعدد هستند بن گستن، معتقداست که سه دیدگاه عمده درزمینه شکاف وتغییر نسلی وجود دارد:کسانی که معتقد به شکاف عمیق هستندوشکاف بین جوانان وبزرگسالان را رایج و آن را ناشی از اختلاف و تضاد فرهنگی می دانند، به عنوان مثال مید - - 1970 معتقد است الگوی فرهنگی جدیدی ظاهر شده که درآن دیگر الگوی مدل جوانان افراد معاصر هستند . کسانی که وجود شکاف عمیق نسلی را یک توهم وخیال می دانند که به غلط توسط وسائل ارتباط جمعی به مردم تحمیل شده است،معتقدند که ارزش های جوانان و بزرگسالان دارای جدائی اجتماعی است، ولی شکاف بین آنها ارتباطی با قبول ارزش های مختلف ندارد ، بلکه جدائی بیشتر درزمینه قابلیت کاربرد موقعیتی توصیه های هنجاری برای تحقق دادن به ارزش ها می باشد.
به عبارت دیگر، تضاد نسل ها، بیشتر مربوط به آن ابزار به کار گرفته شده برای تحقق دادن به ارزش های مورد قبول یکسان و مشابه می باشد، نه مربوط به قبول ارزش های مختلف، در حالی که تا حدودی برای این دیدگاه تایید تجربی است. همچنین دردیدگاه پیوستگی و تفاضل گزینش نسل ها ، معتقدند که تضاد اندکی بین نسل ها در مورد ارزش ها وجود دارد، درعین حال طرفداران این دیدگاه تفاوت ها را نیز باور دارند. - 20 - « دربین کارکردگرایان دیدگاه نسل ها باید با هم سازگاری داشته باشند وعدم توافق در میان نسل ها رابرای جامعه مناسب نمی دانند و برای بقای سیستم باید در نسل ها تفاهم برقرار باشد تا جامعه به سمت متعادل حرکت کند. بنا براعتقاد تضادی ها، آنچه جامعه را با نشاط و متعادل نگه می دارد پویایی در جامعه است، بنابراین تفاوت وتضاد درنسل ها نه تنها به ضرر جامعه نیست، بلکه به رشد وپویایی آن نیز کمک می کند ونمایانگر زنده بودن جامعه است.
درنظریه اجابت، نظریه ای از اتزیونی ، در زمینه هرم سازمانی ومیزان آمادگی اعضا درمرتبه پایین جهت پذیرش قدرت واطاعت از صاحبان مناصب بحث می کند. به نظراتزیونی، سه نوع قدرت متکی بر سرکوب یا اجبار، متکی بر پاداش و هنجارساز به ترتیب سه نوع مشارکت بیگانه ساز ، حسابگرانه واخلاقی را از جانب اعضا پدیدمی آورند . نظریه اجابت هنگامی که فرزند به والدین خود وابسته است و به عنوان مثال، نیاز مالی دارد، صدق می کند. تجربیات نشان می دهددرروندتحولات بین نسلی که هر اندازه ارتباط میان فرزندان و والدین وحتی همسران به دلیل تغییر مخاطب کاهش پیدا کند، فاصله عاطفی وهیجانی وهمچنین فاصله شناختی میان اعضاء نظام خانواده بیشتر می شود؛
