مقاله درس تاریخ و فراگیری آن در گذر از مدرسه و دیدگاه معلم

بخشی از مقاله

چکیده

با توجه به مشکلات یادگیری درس تاریخ در مدارس، دانش آموزان انگیزه و رغبتی برای یادگیری آن نشان نمی دهند. هدف در تدریس درس تاریخ، که در فرآیند تعلیم وتربیت درسی انسان ساز با دادن بینش وسیع، قدرت تحلیل و تعلیل به دانش آموزان، برای درک مسائل جامعه و پرورش قوه تفکر و خلاقیت است، دانسته های علمی و پژوهشی از طرف معلمان را می طلبد. یافته ها نشان می دهد ، عواملی چون دانش آموز، خانواده، مدرسه، اجتماع، همه در افت تحصیلی، کم و بیش نقش دارند. عوامل مربوط به اجتماع را در مجموعه ای از گفتارهای نامناسب در حضور دانش آموزان، دوستان ناهماهنگ با اهداف، کمبود اعتماد به نفس، خوراک و نقش بیماری ها، محول کردن امور منزل، همراه حجم زیاد مطالب کتاب و کمبود وقت در تدریس، روش تدریس سنتی و کلیشه ای معلمان وکم توجهی به نُرم سنی مختلف و ضعف کتاب های درسی و امکان استفاده نکردن همگان از فن آوری اطلاعات و ارتباطات روز، نوع نوشتار کتاب های درسی که برای دانش آموزان سنگین و نامفهوم است، به عنوان عوامل اثرگذار درکار یاددهی و یادگیری درگروه درس تاریخ ذکرمی کنند.

کلید واژه ها: درس تاریخ، عوامل یادگیری، علل افت، دانش آموزان

.1مقدمه

از آنجایی که درس تاریخ از جمله دروس پایه در مقاطع مختلف تحصیلی است و آشنایی با تاریخ می تواند درک افراد را نسبت به جامعه و فرد افزایش دهد، بررسی این موضوع از اهمیت زیادی برخورداراست. ازطرفی، اصطلاح اختلال یادگیری از نیاز به تشخیص و خدمت به دانش آموزانی برخاسته است که به طور مداوم در کارهای درسی خود با شکست مواجه میشوند. بنظرمی رسد، ناتوانیهای یادگیری با واژههایی مانند خواندن تکراری و جبران درس عقب مانده یا دیریادگرفتن ها یکسان نیست. این اصطلاحات از دانش آموزانی یاد میکند که به دچار ناتوانیهای یادگیری خاص هستند. ازاین رو وظیفه کارشناسان امور فرهنگی این است که عهده دار جبران ناتوانی یادگیری به خصوص دانش آموز به صورت آموزش انفرادی باشند، حال آنکه مشکل یادگری دربعد گسترده تری مدنظراست.» یک اختلال یادگیری به وسیله متخصصان بهداشت روانی و پزشکی به عنوان یک اختلال عصب زیست شناختی و یا اختلال پردازش زبان تشخیص داده شده که به وسیله عملکرد مغز به وجود آمده است. -

« اچ ایلوارد، - 1377 بحث از ایرادات یادگیری علاوه برجنبه بهداشت روانی و گستره آن، عوامل اجتماعی، محیطی، فردی وگروهی را نیز دربردارد، که شناخت وطبق بندی آنها گام اولیه است. » تشابه اولیه کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری، عدم قدرت آنها در یادگیری است. اختلاف میان این کودکان تنها زمانی خود را نشان می دهد که انواع ناتوانی هایی که به آن مبتلایند طبقه بندی شود. - « مک لافلین، ترجمه منشی طوسی - استرس ناتوانایی یادگیری و به خاطر سپردن انطباق یابی ارگانیسم را افزایش می دهد. - « اچ ایلوارد، - 1377 این درحالی است که یکی از اجزای مهم فرآیند یادگیری حافظه است. به گونه ای که بدون حافظه ما به رویداد به گونه ای واکنش نشان می دهیم که انگار بیش از این آنها را تجربه نکرده ایم. - « تبریزی، - 1380 فرایند یادگیری درحافظه به آرامش نیازدارد.

برخی از مشکلات درباره مفهوم ناتوانی های یادگیری بازتابی است از ناتوانی در اشاره دقیق به علل بروز ناتوانی های یادگیری که برنامه ریزان آموزشی و دست اندکاران تعلیم و تربیت بایستی راهگشا شوند. آگاهانه یا ناآگاهانه مساله علل بروز ناتوانی های یادگیری را به فراموشی و بی توجهی سپردن، به گونه ای صورت مساله را پاک کردن است. متخصصان حرفه ای و صاحبان اندیشه دانایی و دانایی پروری وظیفه دارند از امورمرتبط با کاستی های یادگیری، بااینهمه صرف وقت و هزینه سنگینی که برجامعه بار می شود، بکاهند.آموزش درس تاریخ در مدارس کشور و نقش سیاست های کلان و ملی درباره روش آموزش تاریخ نیاز به کنکاش و تغییرپایه ای دارد. به همین دلیل بیشتر پژوهشگران معتقدند که درس تاریخ و شیوه آموزش آن، به هیچ وجه متناسب با شأن و منزلت ملت ایران و تاریخ و غنای بنیادی آن نیست، البته تا آن زمان که یکسان نگری برنامه ریزان و مولفان درس تاریخ در مراکز آموزشی استانی، شهری، روستایی، چون گذشته باشد.

در درس تاریخ، کمتر به اصول و روش های آموزش آن پرداخته شده است. تاریخ را بیشتر در زمره نام های سیاسی وجغرافیایی و همچنین نبردها وکشورگشایی ها و آمدن و رفتن شاهان وخاندان های با نفوذ ذکرکرده اند، و جنبه های شیرینی بیان را از آن به دلیل پرحجم کردن کتاب ها و اختصاص ساعات کم ازآن گرفته اند. دانش آموزان و دانشجویان دردرس تاریخ، با حجم انبوهی از اسامی، سال ها، مناطق و اطلاعات ناکارآمد روبرو هستند. حفظ این انبوه اطلاعات، ضمن این که خسته کننده و طاقت فرساست، چون جنبه حفظ کردنی دارد و به یاد نمی ماند، در بسیاری از موارد، یادگیرنده را از این درس گریزان می سازد. اگر خشک و بی هدف بودن مطالب هم به موضوع اضافه شود، آن وقت از کلاس تاریخ چیزی نمی ماند جز درسی خسته کننده و بی گرایش.

.2روش تحقیق

علمی- تحلیلی و با برگ برداری از منابع کتابخانه ای انجام گرفته است.

.3عوامل موثر برکاهش یادگیری

دانش آموز یادگیر را چنین توصیف می کنند: - دارای استعداد برای آموختن، با استعداد، دانا و با تجربه، آگاه از امری، یادکننده. - « - انوری، 1381، برگ - 8490 و واژه یادگیری را با گستردگی: عمل درک و به خاطرسپردن چیزها یا کسب تجربه ومهارت، یادگرفتن و تغییر براثرتجربه یا آموزش دررفتار موجودات را ذکر می نمایند. - « همان - حال که قرار است تحول و تغییر در دانش آموز به وجود آورده شود، باید پدیده های مربوط به پیشرفت فکری وعملی آنان را دانست. مهم ترین عوامل مربوط به کارا نبودن تحصیل دانش آموزان دردرس تاریخ، دانش آموز، خانواده، مدرسه، اجتماع هستند، که هریک به گونه ای نقش دارند. این عوامل درابعاد جسمی، هوشی، انگیزشی، شناخت کارآیی یا عدم کارآیی درس تاریخ، معلمان، محیط تحصیل، و جامعه ای که درآن می باشند، بستگی دارد.

سازش و سازگاری با اینهمه عوامل دردوران تحصیل از تحمل یکتنه شخص دانش آموز برنمی آید، و نیاز به راهنمایی و همکاری همگان، یعنی خانواده، معلمان، اولیای امور مدرسه ، گروه همکلاسی ها را دارد. عوامل فیزیولوژیکی و جسمی مانند ضعف بینایی و شنوایی و بدنی، عوامل ذهنی و روانی مانند میزان هوش، قدرت حافظه و سلامت روانی، نداشتن هدف واقعی و روشن از تحصیل، عدم انگیزش درونی برای تحصیل و مطالعه، نداشتن اعتماد به نفس کافی، ضعف اراده در تصمیم گیری های تحصیلی، مطالعه و اجرای تصمیمات، عدم برنامه ریزی دقیق از لحاظ زمان و میزان مطالعه روزانه، نداشتن روش مطالعه مناسب برای دروس مختلف، مهارت های مطالعه نادرست است.

درگروه عوامل خانوادگی،» اختلاف خانوادگی و خانواده آشفته، طلاق فیزیکی یا روانی والدین، وجود نامادری یا ناپدری و اختلاف فرزندان با خانواده مانند لجبازی با والدین و اعتراض به جو خانواده، وابسته و متکی نمودن فرزندان به والدین در اموردرسی و تکالیف منزل از دوران ابتدایی، تحقیر، سرزنش و مقایسه نادرست فرزندان با همسالان موفق و در نتیجه پایین آوردن اعتماد به نفس و خود پنداری آنان، تغییرات منفی در خانواده مانند ورشکستگی سیاسی و اقتصادی و اعتیاد و غیره، تغییر در جهت ارتقای سریع و غیر مترقبه سطح اقتصادی یا اجتماعی خانواده و ازخود باختگی و غافلگیر شدن فرزندان و انواع انحرافات.« - ملکیان، 1389، برگ - 26 بیشتر به چشم می خورد.

درمیان نهادهای اجتماعی و همکلاسی ها، عدم توجه در کلاس درس، - مزاحمت و شوخی های نابجا در کلاس درس، رفتارهای نامناسب - ، و عوامل اجرایی مدرسه مانند مدیر، معاونین، دبیران و مشاوران موثرهستند. جو عمومی مدرسه از لحاظ درسی مانند سخت گیری بیش از حد دبیران در دادن نمره، برای این دلیل که سطح علمی مدرسه بالا یادشود.این درحالی است که همه به فکر بالا بردن رتبه بیشتر هستند وکسی کمتر به فکرداشتن مدرسه خوب است. در گروه همکلاسی ها، همرنگ شدن دانش آموز با سایر دانش آموزان ضعیف با فرض اینکه همه دانش آموزان مدرسه ضعیف هستند، نمود بیشتری دارد. عوامل مربوط به اجتماع، در مجموعه ای از دوستان ناباب، اظهارات نامناسب در حضور دانش آموزان، کمبود اعتماد به نفس، اثرتغذیه روزانه و بیماری، تکلیف زیاد منزل، از موارد اجتماعی ذکرمی شوند.

» تکلیف دانش آموزان در منزل فعالیتی هدفدار، تکنیکی و وسیله ای در خدمت یادگیری است، لذا نباید آن را به منزله وسیله ای جهت پر کردن اوقات فارغت دانش آموزان و یا سرگرم کردن آنان تلقی نمود. تکلیف باید با تواناییها و علایق دانش آموزان مطابقت داشته باشد.« - ملکیان، 1389ص - 26 از طرفی» استفاده نادرست از مکان های تفریحی و ورزشی، بدن سازی و تلف کردن اوقاتی از ساعت های مفید و پربار دوران نوجوانی وجوانی. استفاده نادرست از کافی نت ها و گیم نت ها، گذراندن وقت زیاد در خیابان ها و خارج از منزل. - « فریار؛ رخشان، - 1388 را درعدم یادگیری درسی دخیل می دانند.

بگو مگو های خانوادگی از عواملی است که به شدت سبب تضعیف روحیه و افت تحصیلی دانش آموزان می شود. از آنجایی که کودکان در چنین لحظاتی زود انرژی و توان خود را از دست می دهند و نمی توانند همزمان با تحصیل بار مشکلات خانوادگی را نیز به دوش بکشند خسته و ناتوان می شوند و اولین اثرخستگی روحی در کیفیت نمرات درسی مشاهده می شود. » گاهی اوقات یکی از عوامل افت تحصیلی دانش آموزان معلم ها، با اظهارات نادرست هستند. گاهی دیده شده تعدادی از معلمان بعضی اوقات در سر کلاس درس شروع به شکایت از وضع مادی خود می کنند و ناخواسته این پیغام را برای دانش آموزان می فرستند که تحصیل در شرایط امروز جامعه فایده ای ندارد و کسانی که در جستجوی وضع مادی بهتری می گردند باید آینده بهتر را در بازار کار جستجو کنند.

باید به خاطر داشت که این تبلیغات سوء دانش آموزان را منحرف می کند و همین انحراف از تحصیل زمینه ساز افت تحصیلی آنها می شود. - « ملکیان، 1389، برگ - 28 درزمره یادکردهای عدم یادگیری، کمبود اعتماد به نفس، ازجایگاه خاصی منشاء می گیرد، چنانکه » عوامل شناختی موثر در فرایند یادگیری از جمله ماهیت و ساختار حافظه و چگونگی عملکرد آن را تبیین می کند. - « دلاکاتو، - 1368 کمبود اعتماد به نفس در دانش آموزان یکی از عواملی است که دانش آموزان را از تلاش و خودباوری باز می دارد و سبب افت تحصیلی شدید آنها می شود. والدین باید به دانش آموزان خود کمک کنند تا خودشان را باور کنند و بتوانند خلاقیت های تحصیلی خودشان را بروز