بخشی از مقاله
چکیده
علاقه به استفاده از گیاهان دارویی بطور معنیداری در سالهای اخیر نهفقط برای درمان انسان بلکه برای درمان حیوانات افزایش یافته است. چندین گیاه دارویی وجود دارد که برای درمان بیماریهای مختلف حیوانات استفاده میشود. بیماریهای مختلفی از قبیل بیماریهای مرتبط با سیستم قلب و عروقی، آلودگی با کرمهای انگلی، بیماریهای پوست، بیمارییهای دستگاه گوارش و ... که با استفاده از فرآوردههایی طبیعی قابل درمان هستند. این مقاله مجموعهای از اطلاعات را در خصوص گیاهانی که برای درمان بیماریهای مختلف حیوانات استفاده میشود را ارائه میدهد. امید است معرفی تعدادی از این گیاهان پایهای برای تحقیقات بیشتر و ارزیابی دقیقتر در خصوص اثر این گیاهان در کنترل بیماریهای مختلف دام باشد.
کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، دامپزشکی، بیماریهای انگلی دام، بیماریهای پوستی دام.
.1 مقدمه
در سرتاسر جهان علاقه به استفاده از محصولات گیاهی بطور قابل توجهی افزایش یافته است. گاو، اسب، گوسفند، بز و خوک حدود %70 از حیواناتی هستند که اغلب با داروهای گیاهی درمان شدند، بعد از آن سایر حیوانات از قبیل مرغ، سگ و خرگوش با فرآوردههای دارویی درمان شدهاند..این امر نهتنها بهدلیل گرایش کلی به سمت استفاده از محصولات طبیعی برای درمان بیماریهاست، بلکه همچنین بخاطر وجود شواهد قابلتوجهی در رابطه با اثربخشی داروهای گیاهی بوده است. علاوه بر این، دانش عمیقتری از ترکیب آنها از طریق معرفی تکنیکهای تحلیلی جدید بدست آمده است. در حال حاضر، استفاده از محصولات طبیعی یک ابزار مفید در درمان حیوانات خانگی در بسیاری از کشورها است.
البته قابل ذکر است که حیوانات میتوانند بهخودیخود به درمان طبیعی خودشان متوسل شوند .[17]Zoopharmacognosy اشاره به فرآیندهایی دارد که حیوانات از طریق جستجو برای گیاهان برای درمان یا جلوگیری از بیماریها، اقدام به خوددرمانی میکنند. این فرآیندها نشان میدهد که در بسیاری موارد، غریزه اجازه میدهد به آنها تا گیاهانی که بیشترین احتمال برای درمان بیماریشان را دارند، انتخاب کنند .[1]استفاده همیشگی و در حال رشد از داروهای شیمیایی میتواند به سهولت آمادهسازی آنها نسبت داده شود. در مورد حیوانات خانگی، انسان تمایل دارد تا از آنها مراقبت کند بهتر از آن چیزی که آنها برای خودشان انجام میدهند.
در حقیقت، اولویت در حال رشدی وجود دارد برای فرآوردههای طبیعی بهجای فرآوردههای مصنوعی چون مردم فکر میکنند، حال درست یا غلط، که فرآوردههای طبیعی اثرات جانبی و عواقب نامطلوب کمتری دارند. برخی گیاهان دارویی که در دامپزشکی استفاده شده در جدول 1 گزارش شده است. این مقاله مجموعهای از اطلاعات را در خصوص گیاهانی که برای درمان بیماریهای مختلف حیوانات استفاده میشود را ارائه میدهد. امید است معرفی تعدادی از این گیاهان که برخی از آنها در طب سنتی نیز مورداستفاده هستند، پایهای برای تحقیقات بیشتر و ارزیابی دقیقتر در خصوص اثر این گیاهان در کنترل بیماریهای مختلف دام باشد.
.2 نتایج
. 1-2 درمان بیماریهای مرتبط با سیستم قلب و عروقی
درمان بیماریهای قلبی عروقی در درجه اول در درمان حیوانات خانگی و اسبها استفاده شده، زیرا که آن برای حیوانات مزرعه مقرون به صرفه نیست .[3] گونه Crataegus sp شامل پروسیانیدها و فلاونوئیدهایی بوده که یک عمل اینوتروپ اندکی دارند و همانند گشادکنندههای رگ coronaric و peripheric عمل میکنند. این گیاه در حیوانات خانگی برای آریتمی :arrhythmia - بینظمی در ضربان قلب - و نارسایی قلبی استفاده شده و خیلی سمی نمیباشد .[4] برخی گیاهشناسان پیشنهاد میکنند که گیاه Convallaria majalis که شامل convallotoxin و گلیکوزیدهای convalloside بوده و میتواند به عنوان یک جایگزین برای digitalis باشد، برای درمان نارسایی قلبی استفاده شود.همچنین آشکار شده که شربت Viola tricolor برای بازگشت قدرت به کبوترهای مسابقه بعد از بازگشت از مسابقههای طولانی پرواز مفید است. اگرچه که اطلاعات کمی شناخته شده در مورد عمل Coriandrum sativum، اما در هر دو حالت کل گیاه و یا به فرم دانه اگر استفاده شود بهعنوان مقوی قلب برای اسبها توصیه شده است.
.2-2 درمان بیماریهای پوست
فرآوردههای مصنوعی از قبیل حشرهکشهای پیرتروئید که به پیرترینهای طبیعی که از گیاه Chrisantemum cinerariaefolium بدست میآیند، مربوط هستند بطور وسیعی در درمان بیماریهای پوستی، بخصوص برای انگلهای خارجی در حیوانات مزرعه استفاده شده استگیاهان. دارویی معمولاً بر علیه انگلهای خارجی در حیوانات خانگی استفاده میشوند. گیاهان مختلفی برای این منظور استفاده شده، که بطور کلی آنها شامل مقادیر زیادی از ترپنها هستند. Anethum graveolens، Carum carvi، Coriandrum sativum، Laurus nobilis، Mentha piperita، Sassafras albidum، Matricaria chamomilla و جعفری که تنها چند نمونه اندک هستند .[15]
Eucaliptus globus همچنین میتواند علیه انگلها استفاده شود. در واقع، Koalas - حیوان کیسهدار بومی استرالیا که گیاهخوار است - که فقط از برگهای اکالیپتوس تغذیه میکند، بنظر میرسد که عاری از انگلهای پوستی است. پودر پیرتروم و لوسیون ساخته شده از آبلیمو در مقابل هجوم ککها استفاده میشود که اغلب بطور فراوان در سگ دیده میشوند. این هجوم اغلب بسیار وحشتناک و ناراحتکننده است چراکه به واکنشهای آلرژیک که اغلب مزمن هستند، تبدیل میشود.[10]سیر Allium sativum همچنین یک دافع فعال کک است که میتواند برای اهداف پیشگیرانه استفاده شود. مصرف خوراکی آن برای همه انواع پارازیت - انگلها - توصیه میشود.
توتون و تنباکو و پودر derris - نوعی گیاه که از ریشه آن روتنون بدست میآید - ، جشرهکشهای طبیعی هستند که برای استفاده خارجی بخوبی در دامپزشکی شناخته شده است .[10] آشیانههای حیوانات اغلب با فلفل برای حفاظت از آنها علیه ککها ضد عفونی میشوند. یک لوسیون تهیهشده از سیر، لیمو، برگهای Sambucus nigra، برگهای Viola odorata، Artemisia absinthium و Trifolium pretense در برابر مرض جرب - یک بیماری پوستی شایع است که در حیوانات خانگی مشاهده شده - استفاده شده است. یک پانسمان
