بخشی از مقاله
خلاصه
عنوان پژوهش حاضر رابطه بین نوع فرهنگ سازمانی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر در دانشگاه های آزاد اسلامی استان گیلان میباشد. هدف از این پژوهش تعیین رابطه بین نوع فرهنگ سازمانی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر توسط اعضای هیئت علمی دانشگاههای آزاد اسلامی استان گیلان میباشد و روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی میباشد. نتایج به دست آمده نشان داده است که بین متغیرهای فرهنگ توسعهای، فرهنگ سلسلهمراتبی و فرهنگ گروهی با متغیر مدیریت کیفیت فراگیر رابطه وجود داشته و فرهنگ توسعه ای به عنوان موثرترین فرهنگ در پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر شناخته شد.
کلمات کلیدی: فرهنگ سازمانی مدیریت کیفیت فراگیر، فرهنگ توسعهای
.1 مقدمه
هر سازمان دارای فرهنگی است که رفتار کاری سازمان را شکل میدهد به منظور اینکه سازمانها اثر بخشی لازم برخوردار شوند باید متناسب با ماموریت، تکنولوژی به کار گرفته شده، حجم عملیات و متغیرهای دیگر از فرهنگ سازمانی مقتضی برخوردار باشند از طرف دیگر، امروزه مدیریت کیفیت فراگیر آنچنان اهمیت یافته که اکثر کشورهای پیشرفته و در حال پیشرفت در تمام ابعاد، از بخش صنعت گرفته تا آموزش، تسهیلات و امکاناتی برای اجرای آن در سازمانهای خود در نظر، گرفتهاند و نتایج بسیار خوبی نیز از کاربرد این رویکرد به دست آوردهاند - آرمسترنگ1، 1991، چادویک2، 1995، عبدالملک3، . - 2000 موضوع کیفیت مؤسسات دانشگاهی همواره مورد توجه اعضای هیئت علمی و محققان بوده است.
البته برای کیفیت در آموزش عالی تعاریف گوناگونی ارایه گردیده؛ الف - تطابق با استانداردهای از قبل تعیین شده. ب - نیل به هدفهای تصریح شده. با وجود اینکه افرادی مانند بن سیمون - سریکانتان4 ، - 2000 معتقدند که مدیریت کیفیت فراگیر در آموزش عالی، قابل پیاده شدن. مدیریت کیفیت فراگیر روشی است که میتواند تحولی در آموزش عالی ایجاد کند. از آنجا که کاربست مدیریت کیفیت فراگیر در هر سازمانی نوعی تغییر سازمانی به حساب میآید - سواسن 5، . - 2000 پس محیط مورد نظر باید آمادگی لازم برای پذیرش تغییر را داشته باشد.موفقیت مدیریت کیفیت فراگیر به عنوان یک تغییر سازمانی سازمانی به میزان زیادی با فرهنگ سازمانی که با تغییر مشخصی در ارزشها، نگرشها، اعتقادات و باورها بوجود میآورد ارتباط دارد - پاول6، . - 1995
اردلان و دیگران - 1387 - در پژوهشی با هدف رابطه میان فرهنگ سازمانی با یگانگی فرد-سازمان، مدل دنیسون را در دانشگاههای دولتی غرب کشور مورد بررسی قرار دادند. آنها نشان دادند که هر چهار بعد فرهنگ سازمانی مدل دنیسون در این دانشگاه ها حاکم است. همچنین در این پژوهش مشخص شد که بعد رسالت بالاترین همبستگی را با معیارهای سازمانی یگانگی فرد-سازمان و بعد درگیر شدن در کار پایینترین میزان همبستگی را با معیارهای سازمانی یگانگی فرد-سازمان داشته است.طبری و دیگران - - 1389 در پژوهشی با هدف بررسی نقش فرهنگ سازمانی در انسجام بخشی درونی براساس مدل دنیسون در اداره کل پست خراسان شمالی ضمن استفاده ازمدل دنیسون، جهت جمع آوری اطلاعات از 2 پرسشنامه فرهنگ سازمانی و انسجام بخشی درونی استفاده نمودند.
نتایج مؤیداین بود که بین فرهنگ سازمانی و ابعاد آن با انسجام بخشی درونی رابطه معنیدار و مثبتی وجود دارد و در واقع افزایش فرهنگ سازمانی موجب افزایش انسجام بخشی درونی میشود و نهایتا نتیجهگیری شد که اداره کل پست در تمامی ابعاد چهارگانه در حد متوسط و بالاتر از متوسط قرار گرفته است و مدل دنیسون وابعادش بسیار تأثیرگذار بوده است.بیلماز و ارگان - 2008 - در پژوهشی با هدف بررسی تاثیر ابعاد مدل فرهنگ سازمانی دنیسون بر عملکرد سازمان ها ابعاد دوازده گانه مدل دنیسون را مورد مطالعه قرار دادند . در این تحقیق مشخص شد که برای بعد انطباق پذیری بیشترین امتیاز و بعد سازگاری کمترین امتیاز به دست آمده است. در ضمن بعد رسالت بیشترین تأثیر را بر افزایش عملکرد شرکتهای تولیدی دارد. آنها نتیجهگیری کردند که تمامی ابعاد بر عملکرد سازمان ها تأثیر مستقیمی دارند.
گیلیپسی و دیگران - 2008 - در پژوهشی با هدف بررسی ارتباط میان فرهنگ سازمانی ورضایت مشتری در صنعت ساختمان سازی و فروشندگان اتومبیل مؤلفههای فرهنگ سازمانی را تحلیل نمودند. آنها برای شناخت فرهنگ سازمانی از مدل دنیسون استفاده کردند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که بیشترین امتیاز را در صنعت ساختمانسازی در بعد درگیر شدن در کار و بعد رسالت حاصل شده است و کمترین امتیاز در بعد انطباق پذیری بدست آمده است.در پژوهش حاضر سعی شده تا با بررسی دیدگاههای اعضای هیئت علمی دانشگاه های شمال کشور، رابطه نوع فرهنگ سازمانی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر در دانشگاههای کشور روشن شود.
بنابراین هدف اصلی از انجام این پژوهش تعیین رابطه بین نوع فرهنگ سازمانی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر توسط اعضای هیئت علمی دانشگاه های آزاد اسلامی استان گیلان میباشد و اهداف فرعی برای هر یک از متغیرهای پژوهش به ترتیب؛ تعیین رابطه بین فرهنگ توسعه ای و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر توسط اعضای هیئت علمی، تعیین رابطه بین فرهنگ گروهی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر توسط اعضای هیئت علمی، تعیین رابطه بین فرهنگ عقلانی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر توسط اعضای هیئت علمی، تعیین رابطه بین فرهنگ سلسله مراتبی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر توسط اعضای هیئت علمی، تعیین قدرت پیش بینی پذیریش مدیریت کیفیت فراگیر از طریق نوع فرهنگ حاکم در دانشگاه های آزاد اسلامی استان گیلان میباشد.
.2 چارچوب نظری و فرضیههای پژوهش
در مورد فرهنگ سازمانی نگرشهای متفاوتی وجود دارد. عدهای از دانشمندان بر روی عوامل محیطی مؤثر بر فرهنگ سازمانی پافشاری بیشتری کردهاند مانند چارلز هندی، هرسی و بلانچارد، لورش و لارنس. عدهای از دانشمندان فرهنگ سازمانی را با رویکرد بین فرهنگی مورد بررسی قرار دادند مانند گیرت هافستد، کلاکهان واسترادبک .برخی دیگر برکانون توجه سازمان تأکید داشتهاند مانند ریچارد هال و رابرت کوئین و نیز عدهای دیگر به ساختار داخلی سازمان و سیستمهای پاداش دهی و مکانیزمهای داخلی توجه داشتهاند مانند هاروی و براون. چارچوب نظری تحقیق حاضر برگرفته از مدل فرهنگ سازمانی دنیسون و مدیریت کیفیت فراگیر میباشد. دیدگاه مدیریت کیفیت یک دیدگاه فلسفی-مدیریتی است که هم اکنون با سرعت فزاینده جایگاه خود را در جوامع باز میکند و توجه به کیفیت در جهت برطرفسازی نیازهای مشتریان را، اصل کار خود قرار میدهد.
بهبود دائمی نقش اساسی و مهمی را در توسعه کیفیت دارد. از دیدگاه فلسفی کیفیت نه ذهنی است و نه ذاتی، بلکه یک هویت سومی است مستقل از این دو؛کیفیت چیزی است که نمیتواند به سادگی تعریف شود ولی چیزی است که همگان آن را میفهمند. نکته مهم در تعریف کیفیت، سازگاری کالا یا خدمت با نیازها و انتظارات مشتری است. هرگونه توجه به کالا یا خدمت، بدون توجه به نظر مشتریالزاماً کیفیت را به دنبال ندارد. از جمله دلایل انتخاب مدل فرهنگ سازمانی دنیسون این است که مبنای اصلی این مدل بر عملکرد سازمانی است وجهت تغییر در مدیریت سازمانها بکار میرود. از طرفی بدلیل داشتن ابعاد کامل و عمیقی از فرهنگ سازمانی و تأثیرگذاری مستقیم بر فرهنگ سازمانی قابلیت استفاده در تمام سطوح سازمانی را دارا میباشد. دلیل انتخاب این مدل نیز تأثیر بکارگیری مؤلفههای آن در تمامی سطوح سازمانی و شفاف بودن متغیرهای بکار گرفته در مواجهه با متغیرهای سازمانی دنیسون میباشد.
در این راستا فرضیه اصلی پژوهش حاضر با عنوان اینکه، بین نوع فرهنگ و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر در دانشگاه های آزاد اسلامی استان گیلان رابطه وجود دارد، و فرضیه های فرعی اول تا پنجم به ترتیب، بین فرهنگ توسعهای و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر رابطه وجود دارد، بین فرهنگ گروهی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر رابطه وجود دارد، بین فرهنگ عقلانی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر رابطه وجود دارد، بین فرهنگ سلسله مراتبی و میزان پذیرش مدیریت کیفیت فراگیر رابطه وجود دارد، نوع فرهنگ حاکم در دانشگاههای آزاد اسلامی استان گیلان قدرت پیش بینی میزان پذیریش مدیریت کیفیت فراگیر توسط اعضاء هیات علمی را دارد، میباشد.
3.روش پژوهش
روش تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه مجموعه اعضای حقیقی یا فرضی است که نتایج تحقیق به آن انتقال داده میشود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه اعضای هیئت علمی تمام وقت مشغول به خدمت در دانشگاههای آزاد اسلامی استان گیلان در سال تحصیلی-92 91 به تعداد 796 نفر میباشد، که این تعداد از طریق مراجعه پژوهشگر به دانشگاههای مورد مطالعه به دست آمده است. نمونه گروهی از اعضای جامعه تعریف شده است که اطلاعات مورد نیاز پژوهشی به کمک آن حاصل میشود - مقیمی،. - 1377 نمونهها در این پژوهش با روش خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند و همچنین از روش کتابخانهای روش میدانی جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است.
جهت جمع آوری دادهها و اطلاعات، با توجه به کارایی بیشتر پرسشنامه در تحقیقات علوم انسانی قابل انجام در ایران - مصدق راد، - 1381، بیشترین دادهها و اطلاعات لازم جهت تجزیه و تحلیل سؤالات و آزمون فرضیهها از طریق پرسشنامه جمعآوری گردید در این پژوهش از دو پرسشنامه فرهنگ سازمانی و انواع آن که بر اساس مدل دنیسون و اسپرتیزر - - 1991 طراحی شده، برای فرهنگ توسعهای 12 سوال، فرهنگ گروهی 9 سوال، فرهنگ عقلانی 10 سوال و فرهنگ سلسله مراتبی 11 سوال در نظر گرفته شده است که بر اساس درجه بندی لیکرت - از یا تا پنج - تنظیم شده است و پرسشنامه مدیریت کیفیت فراگیر که توسط مؤسسه کیفیت فدرال طراحی و توسط سید محمد مقیمی، 1388 در کتاب سازمان ومدیریت: رویکردی پژوهشی ترجمه شده است.
در این پرسشنامه مولفه رهبری دارای 6 سوال، تمرکز بر مشتری 6 سوال، برنامهریزی استراتژیک 6 سوال، شناسایی و آموزش کارکنان 6 سوال، مولفه توانمندسازی کارکنان و کار تیمی 6 سوال، تجزیه و تحلیل کیفیت 6 سوال، پیامدهای بهبود کیفیت و بهرهوری 6 سوال، بیمه کیفیت 6 سوال که پایایی این ابزار محاسبه شده است.روایی اصطلاحی است که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن درست شده است، اشاره میکند - سالیس، - 2000 همچنین در رابطه با روایی محتوایی و صوری پرسشنامه؛ با توجه به استاندارد بودن پرسشنامههای به کار برده شده در این تحقیق از روایی قابل ملاحظه ای برخوردار است.
برای محاسبه پایایی ابزار، ابتدا پرسشنامه بر روی 30 نفر از افراد اجرا گردید و سپس با استفاده از روش آلفای کرونباخ و میزان آلفای کرونباخ برای مدیریت کیفیت میزان آلفای کرونباخ برای پرسشنامه فرهنگ سازمانی برابر 0/89محاسبه شد که نشاندهنده این است که پایایی پرسشنامه در حد قابل قبول میباشد. در پژوهش حاضر برای تحلیل توصیفی داده از شاخصهای آمار توصیفی مانند فراوانی، میانگین، انحراف معیار ترسیم نمودار و تدوین جدول استفاده گردید و همچنین برای تحلیل استنباطی دادهها برای آزمون فرضیه ها از آزمونهای - کولموگوروف اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه - استفاده شده است.
.4 یافتههای پژوهش
