بخشی از مقاله
برسي راههاي مؤثر بر ميزان افزايش رغبت و علاقه جهت مطالعه و تحقيق در دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي
پايان نامه با عنوان بررسي راههاي مؤثر بر ميزان افزايش رغبت و علاقه جهت مطالعه و تحقيق دردانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي ( واحد رودهن) توسط زهرا زارعي براي گذراندن 3 واحد درس پروژه عملي براي دريافت درجه كارشناسي رشته مديريت برنامه ريزي آموزشي ( علوم تربيتي ) زير نظر اين جانب تدوين شده است و در تاريخ ……… بررسي شده و با نمره ……… مورد تإييد قرار گرفت.
امضاء………….
خانم دكتر ملكي آل آقا
تقديم به استاد
تقديم به انديشه هاي پويا، جستجوگر، به دستاني پر تلاش، به ذهني هميشه آموزنده و آموزش دهنده و به شما استاد ارجمند دكتر ملكي آل آقا.
تقديم به پدر و مادر
تقديم به پدر و مادر عزيزم كه وجودشان برايم همه عشق است و وجودم برايشان همه رنج تواننشان رفت تا به توانايي رسم و مويشان گرد سپيدي گرفت تا رويم سپيد بماند.
تقديم به خواهر و برادر هاي عزيزم كه فروغ نگاهشان و گرمي كلامشان و روشني رويشان سرمايه جاودان زندگي من بوده است.
فصل اول
كليات
مقدمه:
ايجاد علاقه به مطالعه و تحقيق و تشويق آن مدت زمان طولاني است كه در سر لوحه برنامه هاي توسعه و پيشرفت كتاب قرار گرفته است. اگر چه دانستن آمار بي سوادان دنيا آسان است اما اطلاعاتي مناسب از بزرگسالان با سوادي است كه دست به مطالعه كتاب، مجله، روزنامه نمي توانند و از تعداد شاگردان مدارسي كه غير از كتابهاي درسي مطالب ديگري نمي خوانند در دست نيست، چرا كه خواندن و مطالعه به يك نوع ختم نمي شود بلكه داراي انواع زيادي است كه از طرفي عادت به مطالعه با در نظر گرفتن گروه سني، سطح آموزشي و زمينه هاي فرهنگي و اجتماعي بسيار متفاوت است( استيگر، ترجمه شكوفي 1377)
در دنياي امروز متغير قرن بيستم كه در هر لحظه در زمينه هاي متفاوت علمي، هنري، سياسي، اقتصادي و… يك اتفاق تازه اي پديد مي آيد اهميت و ضرورت مطالعه نمودار مي شود در اين عرصه پر ماجرا انسانها هستند كه رقابت مي كنند. كتاب و مطالعه و تحقيق در جهان كنوني ديگر كار افراد ويژه اي نيست، حجم اطلاعات و مطالب در شاخه هاي علمي مختلف به گونه اي است كه حتي براي رفع كوچكترين نياز فردي و يا شغلي بايد مقدار زيادي وقت صرف نمود امروزه به اثبات رسيده است كسي كه سخن گفتن فرا گرفته باشد به مشكلات نا محدودي فائق آمده كه قدرت بزرگترين رايانه هاي ساخت بشر را پشت سر نهاده است.
بهبود كيفيت خواندن و تحقيق مانند ساير توانائيهاي آموختني امري است كه از راه تمرين و ممارست حاصل شود(طوسي 1371)
فرا گرفتن به كمال، مستلزم احراز عادت هاي تازه اي چه در نحوه انديشه و چه در شيوه هاي عمل مي باشد. امروزه بهبود اوضاع مطالعه و افزايش سرعت خواندن و درك مطلب يكي از اقدامات مهم آموزش به حساب مي آيد. تحقيقات مربوط به مطالعه و تحقيق كه تقريباً شاخه جديدي از علم مي باشد كليه رمزهايي را از اين امر فراهم آورده است كه هم براي فرد و هم براي جامعه مفيد است. سه عامل لازمه و توفيق در فرا گرفتن است: 1- شايستگي كه گاه به عنوان هوش و استعداد از آن ياد مي شود.2- علاقه به مطالعه كه معمولاً بر اساس ادراك صحيح از اهداف و مقاصد آينده پديد مي آيد.3- شيوه هاي مطالعه. ( اوتيس و موريس ترجمه آل رسول 1363)
بيان مسئله
در اين پژوهش علاقه به مطالعه و تحقيق به عنوان يك موضوع و مسأله اجتماعي در ميان جامعه،خصوصاً منتشر دانشجو مورد بررسي قرار مي گيرد مطالعه به مثابه آئينه فرهنگ يك جامعه است به اين معنا كه مطالعه و تحقيق نمودن و اهميت آن تا حد زيادي معرف فرهنگ آن جامعه است. مطالعه يك امر اكتسابي است كه افراد از طريق مختلف و بر حسب شرايط و محيط اجتماعي و سياسي خود سبك مي كنند متأسفانه در كشور ما حتي در مراكز علمي و آموزشگاهي اين مسأله از توجهات لازم و كافي برخوردار نيست (استيگر ترجمه شكوهي 1377)
در جهان متمدن همه كودكان به آموزشگاه مي روند و برخي از آنها به دانشگاه راه مي يابند و عده بسياري كه به آموزش رسمي ادامه نمي دهند با گوش دادن به برنامه هاي راديويي و خاندن روزنامه و مجلات مورد علاقه خود به نحوي به مطالعه مي پردازند. هر طرح كلي ناچار بايد فشرده و تا اندازه اي گزيده و چكيده باشد از بررسي كامل فعاليتهاي مربوط – مطالعه به يك كتاب بزرگي
پيرامون روانشناسي انساني نياز دارد تا كه پيرامون انسان و طبيعت او به بررسي و پژوهش بپردازد ( ميس ترجمه فرهمند پور 1368)
پژوهشگر بر مبناي پژوهشها و تحقيقات انجام شود و منابع موجود در اين رابطه مشتاق گشته كه تحقيق در اين زمينه در بين دانشجويان پسر و دختر رشته مديريت و برنامه ريزي دانشگاه آزاد اسلامي ( واحد رودهن) انجام دهد تا نقش عوامل مختلف و چتر فلسفي حاكم بر جامعه در اين رابطه مشخص و معين نمايد.
ضرورت و اهميت تحقيق
انسان در پي آن است كه تا سطح زندگي خود را حفظ و بهبود بخشد. خواست انسان تنها آن نيست كه با فرزندان خود زندگي جاودانه كند. بلكه او مي خواهد زندگي فرزندانش بهتر از زندگي خود او باشد، دانشجو مي خواهد مطالعاتش در خدمت اين سطح عاليتر زندگي مي باشد و در لذت بردن از زندگي او را كمك كند( ميس، ترجمه فرهمند پور 1368)
ضرورت و اهميتي كه تحقيقات در هر زمينه اي دارند بيانگر آن است كه مي تواند مسأله و مشكلات را هر چه بهتر شناسايي و راهكارهائي براي نشر و توسعه آنها ارائه داد. از آنجا كه مطالعه و علاقه به آن نمايانگر فرهنگ و تمدن جامعه و دولت است لذا در اين پژوهش تلا ش مي شود كه با بهره گيري از تمامي امكانات و ابزار مناسب و با استفاده از منابع و كتب علني مختلف سعي در روشن نمودن مسأله مورد تحقيق نمود تا مسبب حركتي جهت دار به سوي رشد و پويايي در قش
ر محصل خصوصاً اقشار دانشجو گردد.
اهداف تحقيق
هدف كلي بررسي راههاي مؤثر بر ميزان افزايش رغبت و علاقه جهت مطالعه و تحقيق در دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي ( واحد رودهن)
اهداف جزئي
1- تعيين ميزان رغبت و علاقه دختران و پسران دانشجو به مطالعه و تحقيق.
2- تشخص نمودن عوامل مثبت و منفي در ميزان رغبت و علاقه دانشجويان نسبت به مطالعه و تحقيق
3- اولويت بندي و درجه بندي عوامل آموزش در تعيين ميزان رغبت و علاقه دانشجويان به امر مطالعه و تحقيق
4- شناخت روشهاي آموزشي كه موجب رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق مي گردد.
فرضيه هاي تحقيق
1- جامعه نقش مهمي در ميزان رغبتو علاقه دانشجويان به مطالعه دارد.
2- نقش طبقه بندي اجتماعي دانشجويان در ميزان رغبت و علاقه آنها به مطالعه و تحقيق مؤثر است.
3-خانواده از عوامل مهم در ايجاد ميزان رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق مي شود.
4-مكان و فضاي آموزشي مطلوب دانشگاهي موجب افزايش ميزان رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق مي شود.
5-شرايط تحصيلي نامتناسب موجب كاهش ميزان رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق مي شود.
6-عدم صلاحيت علمي و علاقة شغلي استادان از عوامل مؤثر در ميزان رغبت و علاقه دانشجويان به شمار مي رود.
7-رسانه هاي گروهي و مطبوعات مي تواند موجبات افزايش رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق گردند.
سؤالات تحقيق
1-آيا جامعه نقش مهمي در ميزان رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق دارد؟
2-آيا نقش جامعه اجتماعي دانشجويان در ميزان رغبت و علاقه آنها به مطالعه و تحقيق مؤثر است؟
3-آيا خانواده از عوامل مهم در ايجاد رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق محسوب مي شود؟
4-آيا مكان و فضاي آموزشي مطلوب دانشگاهها موجب افزايش ميزان رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق مي شود؟
5-آيا شرايط تحصيلي نامتناسب موجب كاهش رغبت و علاقة دانشجويان به مطالعه و تحقيق مي شود؟
6-آيا عدم صلاحيت علمي و علاقه شغلي استادان از عوامل مؤثر در ميزان رغبت و علاقة دانشجويان به شمار مي رود؟
7-آيا رسانه هاي گروهي و مطبوعات مي توانند موجبات افزايش رغبت و علاقه دانشجويان به مطالعه و تحقيق گردند؟
تعاريف عملياتي واژه ها
براي روشن شدن موضوع و قابل درك و فهم بودن كلمات و لغات به كار رفته در اين پژوهش لازم است به تعاريف چند پيرامون اصطلاحات، رغبت، علاقه، مطالعه و تحقيق بپردازيم.
-رغبت: كلمة رغبت از راغب بودن مي آيد. يعني انگيزه و هدفي كه به فرد نيرو مي دهد جهت انجام كار.
-علاقه: يك آمادگي رواني يا شناختي است كه از تمركز و تركيب مجموعه اي از احساسات و هيجانها در بارة موضوعي معين به وجود مي آيد.
-مطالعه: مطالعه يا خواندن عبارتست از ارتباط كلي فرد با اطلاعات سمبوليك ـاطلاعاتي كه با علائم و ناشنه هاي گوناگون القا مي گردد) موجود در جنبة بصري يادگيري كه از طريق 1-تشخيص 2-جذب 3-ادراك (يا ادراك دروني) 4-درك نهايي (ادراك خارجي)
5-ضبط (حفظ) 6-ياآوري 7-ارتباط يا به كارگيري الف – كتبي ب- شفاهي ج – تصور چ- تفكر حاصل مي شود.
مطالعه همان خودآموزي است يعني مطالعه عملي است كه خود شخص آن را هدايت مي كند.
-تحقيق: عبارتست از يك برنامه و يا مجموعه اي از جستجوهايي است كه با اجراي ان محقق قادر مي گردد تا به شكل يا مسئله مورد مطالعه پاسخ قابل قبول بگويد. و براي تحقيق و پژوهش محقق مراحل زيادي را مي گذراند و از ابزار وسائل استفاده مي كند تا به هدف خود برسد.
به نظر محقق مطالعه و تحقيق شيوه اي است هدايت گرانه و مرتبط با اطلاعات گوناگون كه از طريق مختلف درفرآيند يادگيري براي هدفي خاص ايجاد مي شود.
خلاصة فصل
در پايان اين فصل پژوهشگر لازم مي داند ضمن بيان نمودن اهميت اهداف و موضوع تحقيق بر نقش حساس و كليدي آن در شرايط و اوضاع كنوني جامعه خويش و جهان بشري اشاره كند. بنيان هر جامعه را علم و دانش تشكيل مي دهد و اگر زماني جامعه در اين زمينه دچار كمبود و نقصان گشت كل بنيان آن جامعه دچار تزلزل مي گردد، لذا اين موضوع با داشتن چنين اهميتي بايد مد نظر همه افراد جامعه قرار گيرد و با گسترش فرهنگ مطالعه در جامعه و شكوفاسازي افراد خصوصاً استعدادهاي نهاني سعي در پيشرفت و ترقي كشور و جامعه داشته باشيم و در جهت كمال انساني گام برداريم.
فصل دوم: پيشينة تحقيق
مقدمه
به طور كلي مي توان گفت كه خواندن و مطالعه از ديرباز حتي به رواياتي مختلف از زمان خلقت انسان وجود داشت. زماني كه حضرت آدم (ع) به واسطة سرپيچي از فرمان الهي از بهشت بيرون شد پس از سالها ناراحتي و گريه به فرمان خداوند توسط فرشتة مقرب الهي به او كلمات استغفار آموخته شد تا بدين وسيله طلب بخشش نمايد اين حركت با به وجود آمدن خط در ميان انسانها رونق يافت و در پي آن زبانهاي مختلف شكل گرفت از طرف ديگر امامان و پيشوايان اهل دين اهميت و ارزش زيادي نسبت به اين مسئله داشتند، چنانچه مولاي متقيان حضرت علي (ع) مي فرمايد
(هركس به من جمله اي بياموزد مرا بندة خويش ساخته است) در هر زمان بسته به شرايط و اوضاع حاكم بر جامعه مطالعه و كسب علم شدت و يا تضعيف مي شد. در عصر حاضر (عصر صنعتي شدن) و عصر رونق و پيشرفت آموزش از اولويت خاصي برخوردار است. هر جامعه با اتخاذ نظامها و متدهاي آموزشي و پرورش برتر سعي در سبقت و كمال انساني هستند. جامعه اي پيروز و سربلند خواهد بود كه به سلاح علم و دانش برتر و بهتر مجهز باشد و اين امر مستلزم مطالعه و تحقيق و آگاهي افراد و جامعه در زمينه هاي گوناگون است. به نقل از كتب در ورايات معتبر اشتغال
به درس و كتاب به زمانهاي بسيار قبل برمي گردد. منصب نبوي پس از آدم الوالبشر و فرزندش شيت به حضرت ادريس رسيد دو مختصات نبوي و اسم اعظم و مقام وصايت نصيب وي گرديد. علت نامگذاري آن حضرت به ادريس نيز در روايات، كثرت اشتغال وي به درس و كتاب ذكر شده است وي اولين كسي بود كه خط نوشت، جامه دوخت و علم خياطي را تعليم داد. آن حضرت را منشاء علم بسياري از علوم مانند نجوم، حساب، هتدسه، هيئت و ... دانسته اند. ادريس (ع) سياست و اداب تمدن و قوانين ممكلتي را به مردن ياد مي داد. همچنين طرز ادارة شهرها و ساختمان سازي را به مردن آموخت و بر اثر تعليمات آن حضرت 188 شهر برروي كرة زمين بنا گرديد. (قصص قرآن، رسولي محلاتي 1377)
در كشور ايران در 25 سال اخير توجه بيشتري به مسئله لزوم مطالعه و تحقيق و ايجاد عادات به مطالعه شده است. مقدار كتابخانه هاي عمومي در شهرها رو به افزايش است با تصويب قانون كتابخانه ها لزوم تشكيل كتابخانه هاي مدارس ايجاد و ادارة استفاده از آن در چند ماه مشخص شد و پيشرفت و ازدياد آنها تا حدودي تامين شد. اما طبق آخرين آماري كه چندي قبل از طرف
يونسكو منتشر شده بود ميانگين زمان مطالعه در شبانه روز در كشورهاي مختلف بيان شده بود. ژاپن و آلمان را 4 ساعت ذكر كرده است و ايران، كشوري كه زماني پرچمدار علم و ادب و خطة دانشمندان و انديشمندان بوده است اين رقم به 2 دقيقه نزول كرده است (دارو، ترجمه حكيم جوادي 1377)
كتاب سازنده توسعه دهندة فرهنگ نخبگان است ادياني كه تا به امروز دوام آورده اند و صاحب كتاب بوده اند و جامعه اي كه به كتاب اهميت و اعتباري مي دهد و در نشر و توسعه و توزيع آن سرمايه گذاري مي كند، جامعه است كه به پژوهش و تحقيق بها مي دهد آن جامعه فرهنگي برپا
و سازنده دارد. كتاب چه در زمينة شعر و قصه و چه در مضامين آموزشي و علمي مي تواند نقض مؤثر در رشد و تربيت صحيح كودكان بازي مي كند (خوش نظر، 1372)
محمود حكيمي نويسندة كتاب نوجوانان در بارة كتاب اين چنين مي نويسد: «كتاب خودب مي تواند در درك كودكان و نوجوانان شوق پرس و جو و كنجكاوي فراهم كند و او را به جهان انسان بودن يعني دنياي دانستن و آزاد زيستن رهبري كند» (خوش نظر 1372)
جوامع پويا در ازدياد كنابخانه ها سهمي دارند وجود كتابخانه منشاء پيشرفت جامعه و انتقال افكار و تجربيات و نجات كشورها از خطرات است كسانيكه اوقات فراغت خود را به كتابخانه كب روند از ضعف و پريشاني روح در امان هستند و آرامش بيشتري در زندگي دارند. كتابخواني علاوه بر استفاده علمي و اخلاقي بهترين سرگرمي و تفريح سالم است. پيشرفت كشورها را مي تواند بتيراژ كتابها و كيفيت آنها و مقدار مطالعه كنندگان مورد بررسي قرار داد. همچنين مي تواند گفت كه كتاب رابطه مستقيمي با رشد فرهنگي آن جامعه دارد. براي هرچه بيشتر شركت كردن دانش آموزان در مسابقات فرهنگي و هنري و نيز شركت مداوم در كتابخانه هاي مدارس و يا كتابخانه هاي عمومي بايد انگيزه مطالعه را در آنان ايجاد كنند همچنين كتابخانه هاي مدارس را در نظر شركت دانش آموزان در آن فعال كرد.
(رفوث و همكاران ترجمه فرازي 1375)
يكي از اموري كه هر جوينده اهل علم و دانش با آنان سر و كار دارد و همواره در طول زندگي به ان نيازمند است مطالعه و تحقيق و تداوم و افزايش مطبومات و اطلاعات است. اگر علم و. دانش اندك انسان با مطالعه و فراگيري و تحقيق و جستجو تكميل نگردد و به آگاهي علم و دانش بگذرد و از حقايق يا عالم هستي با خبر و از آنها بهره مند گردد. در ميان اقشار مختلف مردم كسانيكه به امر خطير و ظريف تعليم و تربيت و سازندگي و پرورش انسانها سر و كار دارند نياز بيشتري به مطالعه و كسب علوم و معارف علمي و معني دارند. (رفوث و همكاران ترجمه زازي 1375)
سخني چند از بزرگان در باره مطالعه كتاب:
كتاب باغ و بوستان دانشمندان است (حضرت علي)
در دنيا لذتي كه با لذت مطالعه برابري كند نيست (تولستوي)
هركه مدرسه اي ايجاد كرد زنداني را خراب كرد (ويكتور هوگو)
