بخشی از مقاله
چکیده:
مشکل بیکاری در دهه های اخیر به صورت یکی از مسایل بسیار حاد کشورهای توسعه نیافته در امده است در کشورهای عقب افتاده جنبه های بیکاری در تارو پود جامعه نهفته و به صورت مزمن در امده است و عقب ماندگی در فناوری در پاره ای از موارد مشکلی لاینحل نشان می دهد. بیکاری به عنوان عارضه ای که باعث عدم استفاده از نیروی فعال و قابل کار می باشد بیماری است مزمن که مانند پدیده ی تورم خوشایند هیچ گونه اقتصادی نمی باشد که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه رشد سریعی دارد.
جمعیت بیکار به گروهی اطلاق می شود که مایل به کار کردن هستند ولی موفق به یافتن کار نمی شوند.بیکاران شهری اکثرا جوان هستند حدود دوپنجم انها زیر بیست و پنج سال و یک پنجم دیگر انها زیر سی و پنج سال هستند
سه دسته از نظریات راجع به بیکاری به طور کلی شامل:
1- کینزین ها که استدلال میکنند که علت عمده بیکاری مربوط به مشکلات بخش تقاضا است و چنان چه دولت سیاست های افزایش تقاضا را اتخاذ نماید نرخ بیکاری کاهش خواهد یافت بر
اساس نظریه عمومی کینز که در دهه 1930 بیان شد برخی کشورها از جمله امریکا و انگلستان موفق شدند نرخ بیکاری بالای دهه 1930 را کاهش دهند برای مثال انگلستان نرخ 25 درصدی بیکاری را به 6 درصد کاهش داد .
2- کلاسیک ها و کلاسیک های جدید استدلال می کنند که به دلیل کامل بودن بازارها بیکاری نمی تواند به صورت اجباری وجود داشته باشد و معتقدند اگر بازارها بدون دخالت دولت و ازادانه بتوانند فعالیت کنند از طریق کاهش دستمزد ها بیکاری پدید نخواهد امد .
3- بنیادگراها معتقدند بیکاری واکنش یک اقتصاد پویا به تغییرات تکنیکی است و تغییرات تکنولوژیکی باعث پدید امدن بیکاری می گردد.
مهم ترین علت های بیکاری در ایران شامل :
1- رشد بی رویه شهرها
2- ازاد شدن بخش قابل توجهی از نیروی کار شاغل در بخش کشاورزی و عدم جذب نیروی مازاد توسط سایر بخش ها
3- رشد ناهماهنگ شهر و روستا
4- ماهیت رشد صنایع در ایران و عدم رشد صنایع مادر ومکمل
5- مشکلات و ایرادات موجود در قوانین سرمایه گذاری مالکیت و کار و شوراهای اسلامی
6- همچنین در سال77از عوامل اصلی بیکاری در ایران افزایش شدید عرضه نیروی کار که حاصل عوامل رشد بالای جمعیت طی دهه 60 بوده نیز قابل بیان می باشد.
انواع بیکاری:
1- بیکاری اشکار
2- بیکاری پنهان
3- بیکاری فصلی
4- کم کاری
5- برکناری
6- نه کاری و ناکاری
1- بیکاری اشکار
گروهی از جمعیت فعال کشور که در 7روز پیش از مراجعه مامور سرشماری در جستجوی کار بوده اند و هیچگونه درامدی ندارند بیکار اشکار شناخته می شوند.
2-بیکاری پنهان
بیکاری پنهان شامل افراد فعال و ظاهرا شاغلی است که عملا نقشی در تولید یا پیشرفت کار ندارند و با حذف انها خللی عمده به گردونه کار وارد نمی اید.
3- بیکاری فصلی
بیکاری فصلی شامل گروهی از شاغلین فعال می شود که به دلیل مشروط بودن حرفه شان فقط در قسمتی ازسال کار می کنند و بقیه اوقات بیکارند این گروه اکثر شامل روستاییان و کارگرانی می شوند که فقط در کشت و برداشت یا میوه چینی کار می کنند و بقیه سال را بیکار می مانند .
4-کم کاری
کم کاری شامل افراد فعالی است که با تمام استعداد جسمی و امادگی کاری از تمام توان کاری خود استفاده نمی کنند و صرفا ارتباط خود را با محل کار قطع نکرده وجدان کار یا شوق خدمت و انجام وظیفه ندارند.
5- برکناری
برکناری کردن افراد شاغل از کار ویا در اختیار نگذاردن تهسیلات شغلی برای افراد فعال به دلایل سیاسی ،عقیدتی،مذهبی،گروهی و...
6- نه کاری و ناکاری
افزونی بی حد جمعیت ،بی برنامگی دولت یا برنامه ریزی های غیر واقعی همراه با مدیریت های نادرست موجب رواج بیکاری ها شده که از عوارض حتمی و ملموس ان شکل گیری و گسترش مشاغل غیر رسمی نه کاری :واسطه گری،دلالی ،حق العمل کاری ،دست فروشی، شاگردی، مسفرکشی، دکه داری ... و بالاخره ناکاری :قاچاقچی گری،رشوه خواری،گدایی،روسپیگری و دزدی ... است.
مقدمه
مباحث كار و اشتغال از مهمترين دغدغه هاي فكري افراد جامعه و دولتهاست بطوريكه در بيشتر نظرخواهي ها و تحقيقاتي در كشورهاي مختلف بعمل آمده است. اشتغال و بيكاري را مهمترین مشكل خود بيان كرده اند.(آقاييان آرايي)
شکسپیردر صدها سال قبل با این بیان که: خانه ی من بر ستون ها و زندگی من بر کارم استوار است با برداشتن ستونها خانه و با بیکاری زندگیم را از من می گیرند.(سپهر- ص 9) براهمیت مسأله بیکاری توجه دارد.مشکل بیکاری در دهه های اخیر به صورت یکی از مسایل بسیار حاد کشورهای توسعه نیافته در امده است در کشورهای عقب افتاده جنبه های بیکاری در تارو پود جامعه نهفته و به صورت مزمن در امده است و عقب ماندگی در فناوری در پاره ای از موارد مشکلی لاینحل نشان می دهد.(یارمحمدیان85)
امروزه بیکاری بیش از پیش به منزله ی چشمگیرترین نشانه ی توسعه ناکافی در کشورهای جهان سوم نمایان میشود.به هر حال از لحاظ اجتماعی بیکاری در بسیاری
از کشورهای در حال توسعه و حتی در مناطق شهری انها ،نسبت به کشورهایی که اکثریت نیروی کار وسیعا متکی به درامدهای مزد و حقوق بگیری هستند و ساختهای کهن خانواده جای خود را به خانواده هسته ای داده اند ،کمتر یک مشکل حاد شخصی است .(ریچارد جولی68)
بیان مسئله
جمعیت بیکار به گروهی اطلاق می شود که مایل به کار کردن هستند ولی موفق به یافتن کار نمی شوند. (عبادی- ص 49)
بیکاری به عنوان عارضه ای که باعث عدم استفاده از نیروی فعال و قابل کار می باشد بیماری است مزمن که مانند پدیده ی تورم خوشایند هیچ گونه اقتصادی نمی باشد که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه رشد سریعی دارد.(عبادی- ص 39)
اقتصاددانان درباره ی بیکاری روستایی زیاد قلمفرسایی کرده اند و در حال حاضر بیکاری در شهرها موضوع مورد بحث میباشد در شهرها همواره بیکاری وجود داشته است و علت ان را فقدان توسعه شمرده اند. بیکاری در کشورهایی سریعا افزایش می یابد که رشد بسیار سریعی دارند مردم روستا دسته دسته به شهر می روند و از انجا که امکانات اشتغال در شهر همپای افزایش جمعیت شهر نشین بالا نرفته نسبت بیکاران پیوسته در تزاید بوده است.(لوئیس ارتور ص166،167)
قلی پور (1381)معتقد است که بیکاری در شرایطی محقق می شود که جمعیت فعال عملا فعالیت اقتصادی نداشته باشد به تعبیر دیگر زمانی که عرضه نیروی انسانی بیشتر از تقاضای ان باشد پدیده ی بیکاری رخ می دهد.(یار محمدیان85)
طبق گزارش سازمان بین المللی کار بالاترین نرخ بیکاری جوانان به خاورمیانه متعلق دارد در این محدوده 4 میلیون بیکار و 20 میلیون جوان اماده کار داریم البته امارهای رسمی تعداد بیکاران را دو میلیون و چهارصد هزار نفر و نرخی زیر 13/ 0 را گزارش کرده اند .(اقاییان ارایی- 86)
با توجه به اماری که توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در اختیار است نرخ بیکاری در سال 1380 ،80/14 – در سال 1381، 8/12 – درسال 1382، 82/11 و همیچنین در سالنامه ی اماری کشور در سال 1383 نرخ بیکاری 3/14 می باشد که این نرخ برای نقاط شهری 2/14وبرای نقاط روستایی 8/12 است.(سالنامه ی اماری کشور 1383)
منظور از نرخ بیکاری در موارد بالا عبارت است از درصداین جمعیت ازکل جمعیت فعال و دلیل بروز بیکاری نیز همواره افزایش عرضه نیروی کار بر تقاضای ان می باشد و همچنین دلیل افزایش جمعیت بیکار در شهرها مهاجرت بخش وسیعی از جمعیت فعال مناطق روستایی به سوی مناطق شهری می باشد. (عبادی – ص 52)
با توجه به مباحثی که مطرح شد بحث و تحقیق در زمینه بیکاری به ویژه در مورد علل و عوامل بیکاری ،انواع بیکاری ، مشکلات ناشی از بیکاری موارد
ی می باشند که ضروری به نظر می رسند که دراین تحقیق به این موارد می پردازیم .
اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به نرخ بیکاری در کشورهای جهان سوم و همچنین کشور ما توجه به این مسئله از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نیاز به رسیدن به یک راه کار جهت کاهش بیکاری در کشور بسیار ضروری است که این امر دلالت بر اهمیت این موضوع دارد.اهمیت بیکاری تا اندازهای می باشد، که اسلام بیان میکند: بيكاري در اسلام مردود است و كار به عنوان
يك امر مقدس شناخته شده است
درحديث نبوي امده است: (ملعون من القي كله علي الناس) (كافي- 5/72) هركسي كه بيكار ميگردد و سنگيني (اقتصادي)، خود را بر دوش مردم بيندازد ملعون است و لعنت خداوند شامل اوست. (مطهري، 1370- ص 411(
بیکاری
فعالیتهای خانگی درون تعریف مورد نظر ما از کار می گنجد اما تعیین جای بیکاری از نظر اصول متعارف کار سختی است.از ان جایی که (بیکار بودن) اما (اماده کار بودن) به معنای نداشتن هر نوع فعالیتی است که ممکن است با جستجوی کار تضاد قرار گیرد لاجرم نمی تواند به عنوان کار تعریف گردد.اما بیکاری هنوز از چند نظر مساله تعیین کننده ای محسوب می گردد از جمله این که از نظر سنت غربی مرز کار و غیر کار را تعیین می کند سوالاتی را درباره مرکزیت کار دارای دستمزد در جامعه معاصر مطرح می کند معمولا نتایج وخامت باری برای فرد و خانوار او به وجود می اورد و تعریف ان به عنوان افرادی که به دنبال کار می کردند و در لیست دریافت کنندگان حق بیکاری ثبت نان کرده اند ایدئولوژی دولت حمایتگر از کار را به مثابه کار تمام وقت غیر خانگی و لامحاله پدیده ای مردانه بازتاب می دهد .بیکاری از دیدگاه مورد بحث یعنی کار را به عنوان فعالیتی دانست که ممکن است ادامه داشته باشد ولو این که خود اشتغال تداوم نداشته باشد دارای اهمیت است .
بالاترین نرخ بیکاری معمولا در بین افرادی است که صلاحیت های ضروری کار کردن را ندارند این افراد ممکن است در بین طبقه کارگر باشند در بین افرادی باشند که بیماری های مزمن یا معلولیت دارند و یا در بین افرادی باشند که ریشه های قومی پاکستانی یا بنگلادشی دارند .زنان به خصوص زنان جوان ازدواج کرده معمولا بیشتر از مردان برای کوتاه مدت بیکار می شوند اما مردان به خصوص مردان مسن اکثرا افرادی را تشکیل می دهند که به صورت طولانی مدت بیکاری را تجربه می کنند متغییر های ناحیه ای نیز در امر بیکاری موثرند از جمله ایرلند شمالی،جزایر غربی، استرات کلاید،گاونید،میرگلامورگان،ازاین نظر بالاتر از سایر نقاط بریتانیا بیکاری دارند(زمینه جامعه شناسی کار – ص 61)
بیکاران چه کسانی هستند
درباره ی ترکیب بیکاران اگاهیهایی لازم است که شامل:میزان سن ،سطوح تحصیلی، منزلت خانوادگی ، شغل ، مدت بیکاری ، دلایل ترک مشاغل پیشین و این که ایا از مهاجران روستایی به شمار می روند یا نه ، و غیره ... از جمله پرسشهایی هستند که نیاز به دانستنشان داریم . چنین خصوصیاتی ،اطلاعاتی اساسی درباره ماهیت مسئله در دسترس ما می گذاردند. افرادی که قبل از همه تاثیر می پذیرند چه کسانی هستند ،و چرا چنین وضعی پیش امده است؟
در واقع علت اصلی اینکه بیکاری مزمن در بسیاری از کشورهای توسعه نیافته و از جمله کلمبیا وجود دارد ،عدم تعادل گسترده در سراسر کشور است که فقط از جهات فرعی می توان ان را به خصوصیات فردی خود فرد بیکاران نسبت داد چنین خصوصیاتی به عنوان تعیین کننده هایی در مورد این که چه کسانی بیکارند اهمیت دارند ، نه در مورد اینکه چرا بیکاری وجود دارد.
از لحاظ ترکیب بیکاران روستایی باز هم در واقع چیز
ی نمیدانیم تنها اطلاعات ما مربوط به مهاجران به شهرها است که معمولا جوان تر و اندکی با سوادتر از کسانی هستند که در ده می مانند.امید درامدهای بالاتر عامل جذب این گونه افراد به شهرها ،و فقدان فرصت های اقتصادی و به ویژه نبود زمین های کافی عامل دفع انها از روستاهاست .چنین می نماید که در شهرها این
افراد هم دارای نرخهای مشارکت بالاتر و هم دارای نرخهای پایین تر بیکاری نسبت به افراد متولد در شهرها هستند .
برخی اطلاعات درباره بیکاری شهری از داده های بررسی های نمونه در دست است .بیکاران شهری اکثرا جوان هستند حدود دوپنجم انها زیر بیست و پنج سال و یک پنجم دیگر انها زیر سی و پنج سال هستند. بخش بزرگی از انان به تازگی جزء نیروی کار شده اند در حقیقت با بررسی همان ارقام از دیدگاهی دیگر بیش از یک نفر از هر چهار نفر جوان به طور اشکار بیکارند . این امر هم در مورد مردان و هم در مورد زنان صادق است .
به طور متوسط بیکارانی که تازه وارد نیروی کار شده اند به نحو قابل توجهی اموزش دیده تر از سایر بیکاران و در واقع با سوادتر از کسانی هستند که
است بر عکس نتایج سرشماری می توان حدس زد که اشخاص تحصیل کرده تر دارای نرخ های پایین تر هر چند نه به هیچ وجه ناچیز بیکاری اشکار و کم کاری پنهان نسبت به اشخاص کم سوادتر هستند . این واقعیت عمدتا منعکس کننده بیشتر اشخاص تحصیل کرده است که در سال های اخیر وارد بازار کار شده اند .
از دیدگاه سیاست اجتماعی انها که مدتی طولانی بیکارند و نیز اشخاص مسن تری که دارای وابستگانی هستند از اهمیت خاصی برخوردارند در بسیاری از شهرها یک چهارم بیکاران به مدت دست کم یک سال و نیم انها به مدت بیش از سه ماه بیکار بوده اند کارگران غیر ماهر به ویژه ناچارند مدتی طولانی برای به دست اوردن شغل انتظار بکشند روشن نیست که چه تعدادی از بیکاران از جمله روسای خانوارها هستند گر چه می دانیم که حدود دو پنجم تمام مردانی که قبلا شاغل بوده اند متاهل هستند مسلما بیکاری برای این مردان و برای وابستگان انها سختی های بسیاری در پی دارد .
حدود درمان اسیبهای بیکاری از این راهها مبتنی بر حدس و گمان است و به هر حال در اینده کمتر می توان به این مکانیسم های ایمنی متکی بود زیرا شکل های همبستگی سنتی خانواده بدون شک با مستقر شدن بیشتر جمعیت در حال ضعیف شدن است به علاوه اکنون که بهره بردار های ارضی به چنین قطعات کوچکی تقسیم شده است اکثریت جمعیت روستایی خوراک چندانی برای بخشش به دیگران در اختیار ندارد.و در نهایت این واقعیت که بیکاری مسئله ای عمده و در حال رشد در بیشتر کشورهای در حال توسعه است نمایانگر ان است که برخی علل ان در این کشورها مشترک است و باید این علل را نه تنها در درون هر کشور بلکه در روابط میان کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته تر نیز جستجو کنیم .(اشتغال در جهان سوم – 1368)
نظریات اقتصاددانان در آغاز بحران
رکود سالهای اغازین دهه ی 1930 مشکلترین بحران اقتصادی بود که نظام سرمایه داری تا ان هنگام با ان مواجه شده بود همچنان که بازماندگان ان گواهی می کنند ان دوران بسیار طاقت فرسا و مشکل بود کسادی ها و رکود های اقتصادی دیگر نیز به وقوع پیوسته بود ولی هیچ یک به ان اندازه عمیق و طولانی نبود .
در امریکا یک چهارم نیروی شاغل بیکار شده بود و در این زمان بیمه بیکاری وجود نداشت و هیچ چتر ایمنی هنوز بیکاران را زیر پوشش خود نگرفته بود کل تولیدات به یک سوم تقلیل یافت در تمام نقاط جهان صنعتی سرمایه داری ، کارخانه جات تعطیل و کارگران بیکار بودند حتی در وراء لطمات شدید مادی نکته یاس اور در مورد رک
ود بزرگ به چشم می خورد در واقع دلیل و یا هدف بخصوص برای حمل ضایعات وجود نداشت و مصائب وارده بدون هدف بی معش احتیاج داشتند ولی از عهده خرید ان بر نمی امدند سوال این جاست که در بحبوحه این بحران اقتصاددانان کجا بودند؟روی هم رفته این ها در حاشیه قرار داشتند و انها حتی گیج تر از سایرین بودند زیرا علی القاعده متعهد به ان نظریه اقتصادی بودند که می گفت پدیده ای به نام بیکاری دسته جمعی غیر ممکن است اتفاق بیفتد .اقتصاددانان کلاسیک ،بازار کار را اساسا متفاوت از سایر بازار
ها محسوب نمی داشتند رکود اقتصادی صرفا نوعی بهم خوردگی موقتی اعتماد و اعتبار بازار بود. اگر دستمزدها انعطاف پذیر باشند احتمال بیکاری مستمر برای کارگران بیشتر از احتمال بیکاری سایر عوامل نیست . همچنان که پیگو اقتصاددان برجسته و با شهرت جهانی در سال 1933 یعنی در نقطه ی حضیض بدترین رکود اق
تصادی در تاریخ جهان گفت :ان بیکاری که ممکن است در هر برهه از زمان وجود داشته باشد کلا معلول این واقعیت است که تغییرات در شرایط تقاضا بطور مستمر واقع می شود و مقاومت ها و برخوردها مانع از ان می شوند که تعدیلات کافی در دستمزد و به طور انی به عمل اید .
اگر کارگرها بیکار می شوند این بدان معنی بود که هزینه های کارگری بسیار زیاد بوده و دولتها احتمالا جز ان که خواستار کاهش بیشتر و سریع تر دستمزدها شوند کاری از دستشان بر نمی اید .
کینز به گونهایی اساسی و تقریبا با شدت تمام با روش کلاسیکها مخالفت ورزید و در توصیف کتابش گفت :"این کتاب کوشش یک اقتصاددان در مشخص ساختن اختلاف عقیده عمیقی است که مابین همکارانش وجود دارد " این اختلا
ف عقیده در حال حاضر تقریبا تاثیرات عملی تئوری های اقتصادی را از بین برده و در صورت ادامه اختلاف در اینده وضع به همین منوال خواهد بود . اصطلاح دستمزدهای بالا به عنوان عامل اصلی بیکاری یک توصیف انتزاعی از قضیه بود که گرچه چندان مورد علاقه کینز قرار نداشت ولی به هر حال اماج اصلی مخالفت های او نبود .بنابراین راه حل عملی تر استفاده از سیاست های پولی و مالی مناسب و محتاطانه به منظور کاهش بی
کاری است و این روش در مقایسه با کاهش های پی درپی دستمزدها به مراتب عملی تر و مقبول تر است به عبارتی اگر مردم این توانایی را ندارند تا با صرف هزینه بیشتر تولیداتی در سطح اشتغال کامل داشته باشند دولت می تواند این کار را
- 1368)
سه دسته از نظریات به طور کلی شامل:
1-کینزین ها که استدلال میکنند که علت عمده بیکاری مربوط به مشکلات بخش تقاضا است و چنان چه دولت سیاست های افزایش تقاضا را اتخاذ نماید نرخ بیکاری کاهش خواهد یافت بر اساس نظریه عمومی کینز که در دهه 1930 بیان شد برخی کشورها از جمله امریکا و انگلستان موفق شدند نرخ بیکاری بالای دهه 1930 را کاهش دهند برای مثال انگلستان نرخ 25 درصدی بیکاری را به 6 درصد کاهش داد .
2- کلاسیک ها و کلاسیک های جدید استدلال می کنند که به دلیل کامل بودن بازارها بیکاری نمی تواند به صورت اجباری وجود داشته باشد و معتقدند اگر بازارها بدون دخالت دولت و ازادانه بتوانند فعالیت کنند از طریق کاهش دستمزد ها بیکاری پدید نخواهد امد .در واقع تفاوت اصلی و کلیدی نظریه های کینزین ها و کلاسیک ها در این نکته است که ایا برای دستمزدها نقش توصیه کنندگی بازار را در نظر بگیریم یا نه
3- بنیادگراها معتقدند بیکاری واکنش یک اقتصاد پویا به تغییرات تکنیکی است و تغییرات تکنولوژیکی باعث پدید امدن بیکاری می گردد.
(اسعدی – ص 37)
نظریات و علل و عوامل بیکاری
1- جمعیت نا متناسب عامل اصلی بیکاری
چون شرط اصلی اشتغال افراد را در هر کشور وجود منابع طبیعی و سرمایه تشکیل می دهد لذا جمعیت متناسب هر کشور در یک زمان معین جمعیتی است که به تناسب ان سایر عوامل تولید در کشور مزبور فراهم باشد .
نسبت به جمعیت نظریات مختلفی ابراز شده که در ان میان تئوری جمعیت مالتوس بیش از هر نظریه دیگری در 150 سال اخیر مورد بحث واقع گردیده است ،این نظریه در سال1798انتشار یافت مالتوس خود در زمانی می زیست که جمعیت انگلستان مرتبا رو به فزونی و سطح زندگی نیز برای اکثریت جمعیت رو به ترقی بود در ان زمان اختراعات جدید یکی پس از دیگری توسعه ی صنعتی را امکان می بخشید ماشینهای ریسندگی جدید به سال 1779 ماشین بخار در سال 1785 و بالاخره ماشینهای بافندگی وضع اقتصادی کشور مزبور را تغییر و توده های وسیع جمعیت که با سیستم مالکیت کشاورزی دوران فئودالیته امنیت و ثباتی داشتند بتدریج با اوضاع جدیدی مواجه گردیدند که زندگی انها را متزلزل ساخت زیرا ماشین الات جدید با تولید خود فقر و بیکاری را نیز به ارمغان اورده بود (سپهر - 15)
2- نظر ریکاردو
ریکاردو در ابتدا تئوری تعا
دل خود به خود و امکان اشتغال کارگران بیکار شده را می پذیرد ولی بعدا در صحت این نظر ترید نموده و می گوید پیدایش ماشین در جریان تولید یک کالاموجب تقلیل نیروی کار می گردد زیرا معنای استفاده از یک ماشین ان است که به اندازه قمیت ان ماشین ازسرمایه جاری یک کارگاه کسر گردیده است و بنا این به همان حد از میزان مزد کم میشود.
بر طبق نظر ریکاردو در سالی که ماشین ت
حت ساختمان است مجموعه کارگران شاغل با سال ماقبل ان تفاوتی ندارد و مزد این کارگران از محل سرمایه جاری که قبلا تهیه شده است تامین می گردد در سال بعد وقتی که ماشین قرار است به کار افتد عرضه سرمای
ه جاری به اندازه تعداد کارگرانی که به تولید ماشینی اشتغال داشته اند کم می گردد و سپس قسمتی از کارگران که قبلا اشتغال داشته اند در ردیف کارگران زائد قرار می گیرند.
ریکاردو می گوید ماشین و کارگردر یک رقابت دائمی بوده و با هر ترقی در مقدار سرمایه میزان بیشتری از ان اضافه سرمایه صرف تهیه ماشین الات می گردد.
ویمی گوید با اضافه شدن سرم
ایه نیروی کار بیشتری نیز به اشتغال در می ایند ولی نسبت این زیادتی با نسبتی از سرمایه که صرف تهیه ماشین می گردد معادل نبوده دومی به مراتب سهم بیشتری را اشتغال می کند کار همچنان رو به تنزل می رود.
ریکاردو همچنین استدلال می کند که ورود ماشین در تولید هنگامی بکندی می گراید که مزدها تنزل نمایند و با این ترتیب امکان بیکاری کم می شود.
3- عقیده کینز در مورد بیکاری
کینز می گوید بیکاری نتیجه کاهش در سرمایه گذاری است و بر خلاف اعتقاد علما کلاسیک که تعادل و پس انداز را امری طبیعی و به طور خود به خود قابل حصول می دانستند وی با حصول طبیعی چنین تعادلی مخالفت کرد و ترتیبات دیگری را برای سرمایه گذاری و پس انداز تشخیص می دهد .
به عقیده کینز پس انداز تا حدود زیادی با ضرورت و عادت ارتباط دارد هر فرد برای زندگی خود ترتیبی را اختیار می کند و در حدودی که لازم تشخیص می دهد از در امد خود خرج کرده و بقیه را بدون توجه به نرخ بهره و مقادیری که از این راه می تواند به دست اورد پس انداز می کند .
کینز می گوید در هر سطح از در امد مبلغی که خرج می شود تحت تاثیر عوامل روحی و اجتماعی تعیین می گردد و کینز این میزان را تمایل به مصرف نامیده است و چون این کمیت در معادلات ریاضی مربوط به این موضوع اهمیت زیادی دارد به نام تابع مصرف نیز نامیده شده است و بالاخره انچه که پس انداز می شود مقداری است که برای خرید کالاهای مصرفی خرج نشده و باقی مانده است .
نکته مهم عقاید کینز این است که به اعتقاد وی در هر سطح از در امد مبلغی را که شخص پس انداز می کند متناسب مقدار در امد است نه تابع نرخ بهره، اشخاص کم در امد و فقیر باید تمام در امد خود را خرج کنند و ذخیره انها بسیار کم و حتی هیچ است ولی در امد اغنیا بیش از مصرفشان است و بنا براین میزان پس انداز نزد انها بیشتر است و این مطلبی است که مشاهدات روزانه نیز ان را تاکید می کند نتیجه حاصله از
این نظر این است که اگر در امد کلی یا توزیع درامد تغییر نکند پس انداز نیز اجبارا ثابت می ماند.(سپهر 1345)
افزایش بی حد و ناگهانی جمعیت شهرهای کشورهای جهان سوم و تراکم انسانهای عموما عصبی که از کمبود تسهیلات زندگی و گرانی رنج می برند تمام امکانات موجود را زیر فشار گذارده مختصر برنامه های عمرانی را نیز خنثی می نماید .محلات شلوغ و پر سرو صدا و کثیف ،بیکاری پنهان و اشکار ،گرانی ، تورم ،مهاجرت روستاییان و ... همه از مشکلات شهر ها می باشد . این جمعیت جوان که دل به اینده بهتر دوخته اند بر
ای ادامه زندگی همه جویای کار و نام هستند پیدا کردن کار سالم و سازنده برای انها فوق العاده مشکل و خسته کننده است لذا همواره بیکاری زیاد و مشاغل بخش غیر رسمی گستذب صحیصح انبوه جمعیت جوان و غیر طبیعی خود را نداشته جمعیت فعال از اشتغال سالم باز مانده چاره ای جز رو کردن به بخش غیر رسمی و مشاغل حاشیه ای و کاذب ندارد ،مهاجرین
روستایی نیز در واقع بیکاری و فقر روستا را به ص ارزی و برنامه ریزی صنایع مقدور نبوده بخش خدمات نیز در بخش عمومی ودولتی محدودیت و ممنوعیت داشته بخش خصوصی نیز سرمایه و جا و مهارت می طلبد. می ماند بخش وابسته و
متزلزل و غیر تولیدی مشاغل غیر رسمی که دهان به بلعیدن این خیل بیکار و نیازمند باز کرده این بخش به دلیل گستردگی و سهولت دستیابی مرزهای مشخص هر کسی را در هر سن و جنس و سرمایه و... می پذیرد.
از علل مهاجرت روستاییان به شهرها که در افزایش بیکاری موثر است می توان دو مورد را به طور کلی نام برد :
1- دافعه های روستا
2- جاذبه های شهر
دافعه های روستا
- فشار جمعیت رو به افزون بر امکانات محدود و ثابت روستا
- فصلی بودن کار در روستا
- افت کشاورزی بخاطر وارد کردن مواد ارزان کشاورزی از خارج کشور
- بهاء گذاری کمتر از حد بهینه کالاهای کشاورزی
- در مواردی جایگزین شدن ماشین الات کشاورزی به جای نیروی کار کشاورز
- نامعلومی وضع مالکیتها
- عدم ثبات بازار
- پایین بودن مزد کارگر کشاورزی نسبت به کارگر غیر ماهر شهری
- از دور کشاورزی خارج شدن بسیاری از زمینهای خوب اطراف شهرها و نقاط پر جمعیت و مراکز صنعتی
- کمبود،خشک شدن قنوات پایین رفتن سطح ابهای زیر زمینی ،خشکسالیها و کمبود بارندگی...
جاذبه های شهر
-ایجاد امکانات اشتغال در شهر که مخصوصا از دو مقطع زمانی تشدید گردید.
الف-پس از اصلاحات ارضی زمان شاه
ب- پس از مطرح شدن و اهمیت یافتن و بالا رفتن قیمت نفت
این امکانات اشتغال برای کارگران غیر ماهر و بی سواد بیشتر در بخش ساختمان و برای نیمه ماهران و با سوادان بیشتر ادارات مختلف بوده است
- بالا بودن مزد کارگران شهری نسبت به مزد کم کارگران کشاورزی روستا
- امکانات زندگی بهتر در شهر
4-نظریه فیلیپس
در سال 1958م، اقتصاددان مشهوري به نام فیلپس با بررسي اقتصاد کشور انگلستان بين سال هاي 1861 تا پي به رابطه مستقيم موجود ميان دو شاخص اقتصادي يعني «نرخ بيکاري» و «نرخ تورم» برد ، ارائه کرد که به نام خودش مشهور شد. براین اساس هرچه نرخ تورم بالا برود از نرخ بيکاري کاسته مي شود و برعکس. بيکاري هرگز به صفر نمي رسد. به زبان خيلي ساده اگر بخواهيم توضيح بدهيم; براساس اين نظريه، وقتي در جامعه تورم ايجاد مي شود، درآمد افراد با همان سرعت تورم افزوده نمي شود و در نتيجه نفع ب
يشتري به صنايع مي رسد و صنايع براي افزودن بر منافعشان سعي مي کنند بيشتر توليد کنند در نتيجه کارگران بيشتري را استخدام مي کنند و بيکاري ک
م مي شود. از آن طرف کساني که تا ديروز بيکار بودند در نتيجه استخدام و کسب درآمد بيشتر از گذشته خريد مي کنند و اين امر بازهم موجب بالا رفتن تورم مي شود و اين سيکل ادامه پيدا مي کند. عکس اين قضيه وقتي رخ مي دهد که از قيمت ها کاسده و کارگران را اخراج مي کنند و بيکاري افزايش مي يابد. به اين ترتيب خريد افراد کمتر شده و بازهم صنايع متضرر شده و از توليد خواهند کاست و بازهم کارگران بيشتري بيکار مي شوند و....اين نظريه ظاهرا مبناي علمي و دقيقي داشت و به سرعت مورد استقبال قرار گرفت و توسط د
ولت ها به مورد اجرا گذاشته شد. دهه 60 ميلادي اوج استقب
ال از اين نظريه بود. دولت ها با بالا بردن تورم سعي در کاستن از بيکاري داشتند. هرچه باشد همه متفق القول هستند که زيان تورم کمتر از بيکاري است. اين موج علاوه بر اروپا در آمريکا هم رواج يافت و طرفداران نظريه هاي دخالت دولت در اقتصاد ايده هاي دمن» و همکارانشان استدلال کردند که افزايش تورم تنها در کوتاه مدت موجب کاهش بيکاري مي شود ولي در بلندمدت اين نقش را نخواهد داشت و تنها زيان آن است که بر اقتصاد باقي مي ماند بدون آنکه نفعي به جامعه برسد. «فريدمن» اقتصاد را در تمامي ارکان جامعه موثر مي ديد. وي در کتاب «آزادي و سرمايه داري»(1962) کاهش نقش دولت در يک بازار آزاد را به عنوان تنها راه ايجاد آزادي سياسي و اجتماعي معرفي کرد..
جوزف استیگلیتز در مقاله ای که در سال 1986 منتشر ساخت نشان داد بنگاهها در صورت مواجه شدن با بیکاری دائمی دستمزدهای واقعی را کاهش نمی دهند زیرا در این صورت کارایی نیروی کار کاهش یافته و در واقع هزینه تولید افزایش خواهد یافت.
بال و رومر در یک مقاله مشترک بیان کردند که چسبندگی های حقیقی به دلایل مختلفی از جمله مجود دستمزدهای کارامد تشدید می گردد و بدین ترتیب توصیفی جدید و مستدل برای الگوی عدم تعادل کینزی فراهم کردند.(اسعدی- ص41)
پیشینه تجربی تحقیق
بررسي علل و عوامل بيكاري فارغ التحصيلان دانشگاهي در چارچوب نظرات مرتبط با انواع بيكاري ساختاري
چکیده مقاله
اگردليل اصلي گسترش بيكاري، كاهش تقاضاي كل است.بديهي است مجموعه سياستهاي پولي و مالي كه منجر به افزايش تقاضاي كل جهت كاهش بيكاري مي گردد كفايت مي كند، اما اگر عوامل سياسي در گسترش بيكاري عوامل ديگر خصوصا فردي باشد پس اتخاذ تدابير متناسب با آن مي بايست مورد توجه قرار گيرد. بديهي است در اين شرايط تبيين بيكاري ديگر ناشي از ناكارايي تقاضا و يا اصطكاكي نمي باشد بلكه در چارچوب بيكاري از نوع ساختاري مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد. بنابراين فرضيه اساسي تحقيق عبارتست از اينكه درصد قابل ملاحظه اي از سطح بيكاري فارغ التحصيلان دانشگاهي كشور طي يك د
هه اخير از نوع ساختاري است. لذا در ابتدا مروري خواهد شد به ماهيت انوع بيكاري ساختاري تعریف شده در چارچوب مباني نظري بيكاري
ساختاري و در ادامه با توجه به تحولات مربوط
به تعداد و سهم شاغلين و بيكاران دانشگاهي ويژه افزايش سهم آنان كه از حدود 2/4 درصد بيكاران كل كشور در سال 1375 به سطح 11/2 درصد درسال 1380 رسيد، علل وعوامل اين دسته از بيكاران درچارچوب نظرات مرتبط با انواع بيكاري ساختاري مورد تحليل و بررسي قرار خواهد گرفت.
(بیابانی – 1382)
شيوع اختلالات رواني در مردان مجرد و بيکار بيشتر است
چکیده مقاله
براساس پژوهشهاي محققان کشورمان، شيوع اختلالات رواني در مردان مجرد، بيکار، بي سواد و نا موفق در امور اقتصادي - اجتماعي بيشتر از ساير گروه هاي جامعه مشاهده مي شود.به گزارش ايسنا، در تحقيقي که توسط دکتر " جلال شاکري " و همکارانش در دانشگاه علوم پزشکي کرمانشاه به منظور شناخت دقيق اختلالات روانپزشکي در مردان روي 150 بيمار مبتلا به ناراحتيهاي رواني صورت گرفت مشخص شد 46/7درصد افراد مورد بررسي سابقه مصرف حداقل يکي از داروهاي روان پزشکي را داشته و 54 درصد آنان نيز مبتلا به بيش از يک اختلال رواني بودند.شايع ترين اختلالات روانپزشکي در بين افراد مورد بررسي اختلالات رفتاري و خلقي بود و اختلالات جنسي نيز کمترين فراواني را شامل مي شد.همچنين، از ميان اختلالات رفتاري تحريک پذيري و از بين اختلالات خلقي، افسردگي بيشترين فراواني را داشت.محققان مرکز علوم پزشکي کرمانشاه، براساس اين يافته ها و مقايسه آنها با آمارهاي جهاني، نتيجه گيري مي کنند که بروز اختلالات روانپزشکي عموما در مردان مجرد، بيکار و با سطح سواد پايين، زياد است که دليل آن نيز مي تواند مربوط به محدوديت اين گروه از لحاظ جايگاه اجتماعي باشد.در نهايت محققان توصيه مي کنند : با توجه به آسيب پذيري بالاي رواني - اجتماعي در اين گروه، لازم است از سوي جامعه و دولتمردان به مردان قشر آسيب پذير بيشترتوجه شود.(سایت سلامت- نادر – 1384)
بیکاری خصوصیات و راههای پیشگیری از ان
چکیده مقاله
تحقيق از نوع مطالعات كتابخانه اي است و با هدف بررسي بيكاري و راه هاي پيشگيري از آن با تكيه بر ايران صورت گرفته است. پس از بيان كلياتي در مورد بيكاري و كم كاري ‹ محقق انواع بيكاري و راه هاي مقابله با ان ‹ بيكاري و كم كاري و مشكلات اشتغال را در كشورهاي توسعه نيافته با تاكيد بر ايران به بحث گذاشته است. نتايج: بر اسا
س مطالعات و كنكاشي كه محقق در منابع مختلف مرتبط با موضوع مورد بررسي صورت داده ‹ در نهايت اذعان مي دارد ‹ چنانچه توسعه فعاليشكلات بيكاري روزبورز افزايش يابد. فراواني كارگران بدون تخصص و بي سواد نيز خود مسئله را حادتر مي كند‹ به همين دليل پيشنهاد مي كند كه آموزش حرفه اي را بايد بيشتر به فارغ التحصيلا
ن دبيرستان اختصاص داد . وي آموزش حرفه اي را عامل توسعه منابع كشور دانسته و بر اين باور است كه بدون نيروي انساني ماهر و كارآزموده
ه علوم عالي اجتماعي اقتصادي قزوين .(بانک مشکلات اجتماعی ایران- ارژنگی- 1353)هيچ توسعه اي ممكن نخواهد بود. 74ص مدرس
داده هایی درباره حدود بیکاری اشکار در بیش از 20 کشور
چکیده مقاله
این داده ها نشان می دهند که بخش اعظم جهان سوم بیکاری اشکار در مناطق شهری اکنون به سطوحی قابل قیاس با سطوح بیکاری اشکار در بدترین دوره های بیکاری در کشورهای صنعتی در دهه 1930 رسیده است . به علاوه بیکاری در کشورهای در حال توسعه اینک همزمان با رشد سریع حاصله در بازرگانی جهانی و رونق نسبی در کشورهای صنعتی پدید می اید .بنابراین نمی توان صرفا متوقع بود که گسترش پدید امده در اقتصادهای صنعتی بیکاری جهان سوم را مداوا کند .(اشتغال در جهان سوم- ص 45)
طرح امارگیری نیروی کار در پاییز 1386
چکیده مقاله
بر اساس طرح نیروی کار در پاییز 1386 نرخ بیکاری در کشورنسبت به مشابه سال گذشته کاهش یافت اشتغال و بیکاری از جمله موضوع های اساسی اقتصاد هر کشوری است به گونه ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع تلقی می شود نرخ بیکاری یکی از شاخص هایی است که برای ارزیابی شرایط اقتصادی کشور مورد استفاده قرار می گیرد .
طرح امارگیری نیروی کار با هدف براورد شاخص های نیروی کار به صورت فصلی و سالانه و همچنین تغییرات ان در کل کشور نقاط شهری و روستایی و تغییرات سالانه در استان ها با روش نمونه گیری چرخشی در فصول مختلف سال اجرا می شود . این طرح نخستین بار در بهار 84 اغاز و پس از ان در ماه میانی هر فصل اجرا شده گزارش حاضر چکیده نتایج طرح امارگیری نیروی کار در پاییز 1386 مرکز امار ایران است .
بر اساس نتایج این طرح سهم شاغلان 15 ساله و بالاتر با ساعات کار معمول بیش از 49 ساعت برای کل کشور 3/44 در صد برای مناطق شهری 1/47 و برای مناطق روستایی 9/38 درصد بوده است . بررسی نرخ بیکاری نشان می دهد که 8/9 درصد از جمعی
ت فعل بیکار بوده اند بر اساس این نتایج نرخ بیکاری بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است .بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری کل کشور نشان می دهد که این شاخص نسبت به فصل مشابه در سال قبل و تابستان سال جاری به ترتیب 8/1 و 1/0 کاهش یافته است . نرخ بیکاری جوانان 24-15 ساله نشان می دهدکه 6/21 درصد از جمعیت فعال 24-15 ساله بیکارند . نرخ بیکاری جوانان 29-15 ساله حاکی
از ان است که 1/19 درصد از جمعیت فعال در این بازه ی سنی بیکار بوده اند .(هفته نامه خبری تحلیلی برنامه – سال ششم – بهمن 1386)
کار زنان و پدیده بیکاری ساختار در کشور
چکیده مقاله
پژوهش های هارت در زمینه بیکاری انبوه پس از دهه ی 70 میلادی در بریتانیا گویای ان است که پیش از دهه 70 میانگین افزایش جمعیت زیر 25 سال با افزایش نرخ بیکاری پس از سال 1979 مرتبط بوده است هارت می نویسد نرخ بیکاری زنان بالاتر است زیرا در سایه ی محدودیت های اجتماعی با جدیت کمتری به جستجوی شغل می پردازند از این رو افزایش مشارکت زنان در کار می تواند به افزایش میانگین بیکاری بیانجامد . هر چند سن مهمترین عامل ورود مردان به بازار کار است اما اثار متغییر سن برای زنان همانند مردان نیست پژوهش
های تجربی نشان می دهد که سطح تحصیلات در زمینه ی عرضه نیروی کار زنان و گرایش انان به حضور در بازار کار یک متغییر اساسی است چرا که با افزایش سطح دانش وگرایش زنان به فعالیت نرخ مشارکت اقتصادی و اجتماعی انان افزایش می یابد . (جهانگیر بیابانی )
بررسی علل بیکاری
چکیده مقاله
در مطالعه انجام یافته توسط مرکز تحقیقات و مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پیرامون علل بیکاری در سال 63 برخی از مهم ترین علت های بیکاری در ایران شامل :
6- رشد بی رویه شهرها
7- ازاد شدن بخش قابل توجهی از نیروی کار شاغل در بخش کشاورزی و عدم جذب نیروی مازاد توسط سایر بخش ها
8- رشد ناهماهنگ شهر و روستا
9- ماهیت رشد صنایع در ایران و عدم رشد صنایع مادر ومکمل
10- مشکلات و ایرادات موجود در قوانین سرمایه گذاری مالکیت و کار و شوراهای اسلامی
11- همچنین نتایج انجام شده توسط داود فرایدی در سال77 عوامل اصلی بیکاری در ایران را افزایش شدید عرضه نیروی کار که حاصل عوامل رشد بالای جمعیت طی دهه 60 بوده و نیز عدم تشکیل ساختارهای مناسب تولیدی و تقاضای مکفی نیروی کار تعیین می کند.(اسعدی- ص6)
اموزش عالی و بیکاری تحصیل کرده ها
چکیده مقاله
اموزش عالی شرایط بازار کار و سطح حقوق و دستمزدها در رشته های مختلف است در چنین شرایطی نظام اموزش عالی پاسخگوی انتظارات بازار کار است و رشته های
اموزشی خود را با نیازهای بازار کار منطبق می سازند ولی در شرایطی که سازو کار بازار نقش چندانی در تعیین حقوق و دستمزد ندارد و سطح حقوق و دستمزد نه با سازوکار عرضه و تقاضا بلکه با قوانین و مقررات دولتی تعیین می شود نظام اموزش عالی پیوند ارگانیک خود را با نظام اقتصادی از دست می دهد در این شرایط قابل پیش بینی است که بالا رفتن میزان بیکاری تقاضای بیشتری برای اموزش های بعدی فراهم اورد عوامل متعددی موجب تشدید تقاضا برای اموزش عالی می شوند این عوامل عبارتند از :
1- هزینه های مستقیم و غیر مستقیم اموزش عالی
2- تقاضای بخش عمومی به مثابه استخدام کنندگان اصلی فارغ التحصیلان
3- نقش مدرک به جای کارایی در تعیین حقوق و دستمزد
4- بررسی امارهای حاصل ار نمونه گیری خانوارها که مرکز امار ایران در سال 1372 انجام داده است نشان می دهد که در سال 1372 ،25 درصد کل بیکاران را فارغ التحصیلان دیپلم متوسطه تشکیل می داده اند.(مسائل اجتماعی ایران – ص 419)
انواع بیکاری
شیستر می گوید : نوسانات میزان اشتغال همه از یک نوع نیستند و نتیجه ی بیکاری های حاصله از نوسانات مزبور انواع مختلف پیدا می کند.. سه نوع ان که از لحاظ اثار اجتماعی در امریکا اهمیت زیادتری را حائز است ذیلا تشریح می شوند.
1 – بیکاری اختیاری افراد که با طبیعت یک اجتماع ازاد نیز سازگار است افرادی که به میل و رضای خود شغلی را رها می کنند تا شغل دیگری را که با وضع انها بیشتر تناسب دارد تحصیل نمایند در گروه بیکاران اختیاری قرار دارند.
با اینکه این بیکاری تولید کالاها و خدمات را تقلیل می دهد از لحاظ اجتماعی ان را بیکاری زیان اور نمی شناسند. زیرا اگر علاقه و چسبندگی به یک محل برای کارگر بیکار و یا کارگری که نیمه وقت اشتغال دارد انقدر ارزش دارد که برای او از اشتغال در محل دیگر ارزش بیشتری دارد این چنین ارزش را با اینکه قیمت بازاری ندارد از جهت خود وی که عضوی از اعضاء اجتماع ازاد است باید ارزشی واقعی محسوب دانست زیرا در یک اجتماع ازاد و از جهت درامد ملی تامین این علایق به همان اندازه اهمیت دارند و به حساب منظورند که سایر کالاهای مورد احتیاج از جمله لباس و مسکن و اتومبیل و ... و وجود این حقیقت که بستگی و چسبندگی به
یک محل گاه قابل ارزیابی نیست طبیعت واقعی امر را تغییر نمی دهد.
2-بیکاری مخصوصی که هم اختیاری محسوب می شود و هم اجباری این چنین بیکاری هم با رفاه اجتماعی سازگار است و هم مغایر واین امر به موقعیت های مختلف بستگی دارد بیکاری ناشی از اعتصاب را می توان بهترین مثال این موضوع دانست کلارک می گوید که از لحاظ اجتماعی بیکاری ناشی از اعتصاب اگر ضرورت داشته باشد از جمله بیکاری هایی اس
ت که نتیجه با رفاه اجتماعی سارگار است.
به عقیده کلارک از جهت دیگر نیز این مسئله قابل بحث است زیرا در مواردی که بیکاری وجود دارد بیکاران نیروی ذخیره هستند که هر گاه کارگران متشکل قصد اجحاف داشته باشند از وجود این ذخیره برای جانشینی انها استفاده می شود و این خود نفع اجتماع را تامین می کند ولی حد مطلوب این جانشینی تا انجاست که برای تحصیل شغل بیکاران به هر مزد و وضعی حاضر به کار نگردند به عبارت دیگر رقابت را به ان حد برسانند که منافع خود را بکلی پایمال کنند . مسئله مشابه ی دیگری که به عقیده کلارک واجد اهمیت است مسئله کارگرانی است که از لحاظ کارایی قابلیت زیادی نداشته و معمولا بیکارند به عقیده وی به کار این گروه توجه بیشتری باید مبذول گردد.
3- بیکاری کاملا غیر اختیاری فصلی و ادواری مثالهای جالب این نوع بیکاری محسوبند و نسبت به بیکاری ناشی از تغییرات تکنولوژیکی باید دید ایا این چنین بیکاری نوع مستقلی است و یا مستقیم و غیر مستقیم به بیکاری ادواری مربوط است؟ همچنین باید دید در هر زمان به چه میزان بیکاری از این نوع مواجهیم .نوع دیگری را تحت بیکاری های اتفاقی مورد بحث قرار می دهد که اگر چه در تقسیم بندی صفحات گذشته به ان اشاره شد معهذا برای روشن شدن بیشتر بیکاری مزبور همچنین بیکاری فریکسیونل تشریح می شوند.
بیکاری اتفاقی
به علل مختلف از جمله نقص در مدیریت بیکاری های کوتاه مدتی پیش می اید که این بیکاری ها را تحت عنوان بیکاری های اتفاقی گروه بندی کرده اند.
مثال بارز چنین بیکاری هنگام اعتصاب دیده می شود . تبعیضات نژادی نیز موجب بیکاری های اتفاقی بوده است مثلا در مواردی که صنف یا سندیکا یا اتحادیه از قبول اعضاء سیاه پوست خودداری می کند در بین کارگران سیاه پوست مربوط به رشته ی مزبور بیکاری هایی پیدا می شود که این چنین بیکاری در ردیف بیکاری های اتفاقی جا دارد یا وقتی مزد با شرایط کارگران کارفرما را به بستن کارخانه وامی دارد عده ای به این علت بیکار می گردند.
در بحث از علل بیکاری پروفسور اسلیشتر خاطر نشان می سازد که بعضا موسسات تمایل به پس انداز به میزانی بیش از حد لازم پیدا می کنند این چنین وضعی در مواردی پیش می اید که موسسات به اینده فعالیتهای اقتصادی بدبینی پیدا می کنند و این تصور برای موسسات پیش می اید که اقدامات اتی دولت در جهت مخالف منافع انها به عمل می اید .
بیکاری فریکسیونل
بیکاری فریکسیونل از یک حیث بیکاری حاصل از عدم تطابق تخصص های افراد با احتیاجات کارگاهی و از جهت دیگر بیکاری مزبور از نقل و انتقالات کارگری پیدا می شود. کارگرانی که محل کار خود را به علل مختلف ترک نموده و در نقطه دیگری سکونت اختیار می کنند اغلب به این بیکاری دچار می گردند مثلا کارگرانی که محل کار خود را به علت بدی اب و هوا ترک کرده به نقاط مناسب و معتدل مهاجرت می کنند در اغلب موارد توفیق تشخیص شغل پیدا نمی کنند چسبندگی کارگران به یک محل که علت علایق فامیلی یا ملاحظات دیگر پیدا می شود نیز موجب بیکاری فریکسیونل است.
در حقیقت در مواردی که بیکاری فریکسیونل پیدا می شود وضع اقتصادی ممکن است در دوران رونق باشد و به اندازه ی کافی هم مشاغل بلامتصدی وجود داشته باشد منتهی تخصص افراد با تخصص های مورد نیاز مشاغل بلامتصدی سازگار نبوده و علیرقم وجود تعد
ا زیادی مشاغل بلامتصدی عده ی دیگری از کارگران نیز در بیکاری بسر می برند و یا اینکه محل های بلامتصدی زیادی در یک نقطه از کشور وجود دارد در حالی که بیکاران در نقطه ی دیگری به سر برده به جهات مختلف به نقاطی که وضع اشتغال مناسب تر است عزیمت می نمایند.
حجم اشتغال از جهت تغییرات فصلی
از ان جا که بیکاری فصلی بیکاری غیر اختیاری است به نظر اجتماع جزء بیکاری های زیان بخش محسوب می گردد. طبیعت این بیکاری تقلیل پذیری ان و این که تا چه حد اقدامات فردی کارفرمایان این چنین بیکاری را علاج می نماید و تا چه میزان کنترل های اجتم
اعی برای این بیکاری ضروری می باشد مسائل قابل توجهی است که در زیر مورد بحث واقع می شود.
ماهیت بیکاری فصلی
صنایعی که مشمول تحولات فصلی اشتغال و تولید هر عوامل خارج از قدرت کنترل بشر است.
2- دسته ی دوم صنایعی که تحولات فصلی انها تحت تاثیر عادات مصرف کنندگان می باشد.
صنایع اول یعنی ان دسته که تحولات انها تحت تاثیر عوامل طبیعی است در همه قسم فعالیتهای کشاورزی به چشم می خورد تولیدات میوه سبزیجات غلات وغیره .همه تحت تاثیرتحولات فصتی هستند.ازجمله مثا لهای دیگر صنایع فصلی صنایعی هستند که مواد اولیه ی محصولات انها فساد پذیر و فصلی می باشند مثل تولید کمپوت و کنسرو ماهی.
صنایع ساختمانی مثل دیگر صنایع فصلی است در این صنعت فعالیتها در مواقع سرما سخت و بارندگی قطع می گردند و بالاخره نسبت به عده از محصولات تقاضا فقط در فصول معینی وجود دارد .زغال سنگ،یخ،لباس های پوستی و ... از این قبیل هستند.
نوسانات اشتغالات فصلی از لحاظ حجم نوساناتی قابل ملاحظه است به نحوی که تا قبل از جنگ دوم جهانی در امریکا تفاوت حداکثر و حداقل میزان اشتغال در فصول مختلف به 4 میلیون کارگر بالغ می گردید و این رقم بین سال های 1946-1950به 5/3 میلیون رسید.
از ویژگی های بیکاری فصلی :
1- بیکاری فصلی برای اجتماع و کارگران لطمه جدی و زیان بخش محسوب است .
2- تاحدودی بیکاری فصلی راکافرمایان میتوانند درچهاردیوار موسسات خود کنترل نمایند ولی حدودقدرت کارفرمایان در این مورد زیاد نیست.
3- در بعضی از مواردتثبیت اشتغال عده ای از کارگران به قیمت بیکاری سایر کارگران تمام می شود.
4- در مواردی که بیکاری فصلی برای همه ی کارگران یک کارگاه تخفیف می یابد اشتغال کارگران سایر کارگاه ها ممکن است کم شود.
5- در یک اجتماع که بر اساس اصول اقتصاد سرمایه داری ازاد اداره می شود وسایلی که در دسترس کارفرمایان برای کنترل بیکاری فصلی وجود دارد زیاد نیست .
6- و بطور خلاصه مبارزه با بیکاری فصلی امری است که مستقیما نتیجه حاصل نکرده و راه حل بیکاری مزبور را باید در حل مسئله بیکاری جستجو کرد.
بیکاری ادواری
شیستر انواع بیکاری را از جنبه ی اختیاری و غیر اختیاری بود
ن به طور کلی در سه گروه عمده قرار می دهد :
اول- بیکاری غیر اختیاری
بیکاری های حاصله از ادوارد کساد در بحران های اقتصادی،بیکاری فصلی،بیکاری تکنولوژکی و بالاخره بیکاری های حاصله از مضع نامساعد هوا و بارندگی که در کشاورزی ایجاد می شود و در این گروه قرار گرفته اند.
دوم- بیکاری اختیاری
بیکاری فریکسیونل که از عدم تطابق تخصص متقاضیان شغل یا تخصص های مورد نیاز مشاغل ناشی می شود در این دسته از بیکاری ها قرار دارد.
سوم- بیکاری هایی که هم اختیاری و هم اجباری تلقی می شود
بیکاری های حاصله از اعتصابات در این دسته از بیکاری ها قرار دارد بیکاری حاصله از بحرانهای اقتصادی در این گروهند