بخشی از مقاله
روستای بوژان
مقدمه :
بوژان یکی از قراء خیلی تاریخی و قدیمی شهرستان نیشابور است کیفیت منطقه ای آن حاکی از تمام آن است . آنجا که سبزه های مخملی زیبا دامنه کوهها را میآراید . آب رودخانه غرش کنان راه پر پیچ و خمی را در پیش می گیرد . در این طبیعت زیبا بغیر از روح زیبایی چیز دیگر مشاهده نمی شود . چه خوب است که بنشینیم و مظاهر جمال طبیعت را از نزدیک مشاهده کنیم . آنگاه پس از آنکه روح را از آن همه زیبائی سیراب نمودیم سر بسوی آسمانها برداشته خدای بزرگ را بیش از همیشه ستایش کنیم . روستای بوژان با آن طبیعت زیبایی که دارد هر نقطه آن دیدنی است .
دارای چشمه های فراوانی با درختان زیبا منطقه ای با سوابق تاریخی بسیار و مکانها دیدنی و مفرح سوابق تاریخی بیانگر این است که اهالی قدیم بوژان از بزرگان و افراد سر شناس آن زمان بودند . اما تمام این آثار بر اثر سیل در حدود 700سال پیش بوژان را خراب کرد و فقط مختصری از آبادی در گوشه و کناره باقی مانده است . چون جمعیت بوژان کم شد کوهها پر از بناتات و درختان فراوان شده و باز چون این امر موجب جلوگیری از جاری شدن سیل گردید ، ساکنین سابق دوباره به بوژان بر گشته . بعد کم کم جمعیت بوژان بعلت امنیت افزایش یافته و آبادی گسترده تر شده و مردم شهر برای تفریح به بوژان رفته و خانه های افراد آنجا را برای زندگی اجاره می کردند . مجداً سیلی عظیمی آمد که تعداد زیادی از خانه ها را خراب کرد و تعدادی کشته و آن حالت اولیه بوژان که رودخانه از وسط دو خیابان شرقی و غربی می گذشت و جلوی آن را سد کرده و برای آب تنی از آن استفاده می کردند . این رودخانه را خیلی گود کرد و آنها را از بین برد و گفته می شود دارای گل کاری زیبا و اغلب خانه ها دو طبقه بوده است .
بخش اول
موقعيت جغرافيايي روستا
از جمله روستاهاي نيشابور در خراسان رضوي بوژان است که جزءِ دهستان فضل بخش مرکزي شهرستان نيشابور که در شمال شرقي شهرستان در ميان دره اي به همان نام واقع شده است که از سمت شمال به دولت آباد و گلمکان از شرق به زشک، خرو، سوقند و از طرف غرب به ميرآباد صومعه، برف ريز، درخت جوز و از طرف جنوب و جنوب غربي به حصار، بوژآباد، دربهشت، اردوگاه
شهيد رجايي معروف به باغ رود متصل است که از جاده اصلي 12 کيلومتر و از شهر نيشابور حدود 20 کيلومتر فاصله دارد. که در حال حاضر داراي جاده آسفالت با عرض کم و نامرغوب مي باشد.
سوابق تاريخي
بوژان از قراءِ خيلي تاريخي و قديمي نيشابور مي باشد. بوژ به معناي مرغزار است و بوژان جمع بوژ
مي باشد. به واسطه آب فراواني که دارد داراي تنگه هاي زيادي در دامنه ي کوه ها که منتهي مي شود به يک دره ي بزرگ به نام دره ي بوژان از طبيعت بسيار زيبايي با چشم انداز خاصي روبرو مي باشد در عصر عظمت نيشابور فوق العاده مهم و محل سکونت افراد و بزرگان بوده است. احتمالاً فيلسوف و عارف اسلامي ابوسعيد ابوالخير در چهار کيلومتر جنوب قريه بوژان بوده است در شرق قبرستان بوژان به قبرستان گبرها معروف است که از حفاري يکي از قبرها در چند سال پيش قطعه سنگي به دست آمده که آثاري در آن ديده شده و همچنين چند کاسه به دست آمده که مرده هاي زرتشتي همراه با ظروف غذاهايشان دفن مي شدند و گفته مي شود آرامگاه مطهر امام زاده سليم در شرق دره قرار گر فته و امام زاده خواجه گل علي که بدون مقبره است و مردم روستا اعتقاد زيادي دارند در قسمت جنوب روستا با کمي فاصله از روستا قرار دارد. در روايت ديگري آمده که قدمت روستا برمي گردد به زمان امام حسن مجتبي به وسيله ي زيرخاکي ها که به دست آمده تخمين زده شد. يکي از پادشاهان قاجار به نام هلاکو ميرزا که در نيشابور حکومت مي کرد اوقات فراغت را تابستان بيشتر به دره ي بوژان مي آمدند در محلي به نام تلخان منزل مي کردند تلخان به معني استخر آب مي باشد چون دره داراي آب فروان بود. جلوي آب را با مقداري سنگ و گل مي بستند و آب را جمع آوري مي کردند که به آن زبان محلي تلخ مي گفتند و چون داراي چند تلخ بود تلخان نام نهادند کم کم آنجا آباد شد که به مناظر ديدني تبديل شد که الآن هم مردم شهر و روستا براي تفريح به آنجا مي روند از تلخان که بگذريم دره هاي زيادي وجود دارد که هر کدام به يک شکلي نام گرفتند و به زبان محلي به دره بازه مي گويند مثلاً بانوي محترم که در آنجا سکونت داشته و عمارت بزرگي هم داشته بازه بانو گفته مي شود يا دره ي ديگري به نام بازه نادر است يا کوچه اي به نام حاج شاه که به آن ضعت بانو مي گويند. اين اسامي نشان مي دهد که بزرگان و افراد سرشناس در اين روستا زندگي مي کردند.
همه یا بام نام حاج آقا کافی آشنایی داریم ایشان در این روستا چند سالی سکونت داشتند و اهالی روستا برایش خانه تهیه کردند و وقتی که ایشان از آنجا کوچ کردند آقای محمد مهدی شاه محمدی خانه ایشان را خریداری نمودند و الان آن به صورت باغ بود .
در چند قرن گذشته سيل بوژان را خراب کرد نيمي از مردم روستا به روستاي همجوار کوچ کردند و مقداري مزارع آنها از بين رفت و مقداري که در تيررس سيل قرار نداشت سالم ماند. مردمي که کوچ کرده بودند بايد اموراتشان را از راه کشاورزي و دامداري مي گذراندند چون زمين و باغ نداشتند دوباره برگشتند در قسمت جنوبي بوژان سکني گزيدند و آنجا آباد شد که امروز بوژآباد نام دارد. درختان کهنسالي به چشم نمي خورد جزء 3 درخت نسبت به قدمت تاريخي روستا چون سيل همه ي درختان را از بين برد. همچنين در سال 1341 هم سيل بزرگي آمد و بوژان را از بين برد چو
ن در گذشته رودخانه از وسط دو خيابان شرقي و غربي مي گذشت در آن سال بسياري از خانه ها خراب و حدود 15 نفر کشته داد سنگ هاي بزرگي از کوه سرازير شد که شعر سروده شد.
ز تاريخ پرسيد دادم جواب به آن شد از سيل بوژان خراب
در مردادماه سال 1365 سيل در بوژان حادثه آفريد مردم از شهر و روستا براي تفريح به آنجا آمدند که سيل از قسمت شمالي کوهستان سرازير مي شود در صورتي که در خود بوژان چند قطره باراني بيش نبود. خودروهاي زيادي در مسير رودخانه قرار داشت. سيل آنها را به همراه 200 نفر از زن و مرد با خودش برد. 12 نفر از اهالي روستا بودند عده اي در زير گل و لاي ناپديد شده بودند که در ميان آنها تمامي اعضاي چند خانواده هم ديده شده است. مسجد روستا که در و پنجره آن را سيل برده بود و ازپنجره سمت شمال آن سنگ بزرگي به داخل مسجد آورده بود ديوارها و سقف سالم ماند اين سيل جداي از خسارت فراوان از نظر رواني تأثير بسزايي در روحيه مردم نيشابور گذاشت چون ديگر کمتر کسي حاضر مي شد به دره ي بوژان براي تفريح بيايد حتی در اسفندماه سال 1365 هم در قسمت شمالي روستا در ميان کوه ها هواپيماي مسافري سقوط مي کند در منطقه شيرآباد که تمام سرنشينان آن از بين مي روند.
قسمتی از گورستان شهر در سمت شرق مقبره فضل ابن شاذان در بهشت فضل به کشته شده گان این حادثه اختصاص دارد نکته مهم و قابل توجه ای که باید به آن اشاره شود در زمان ناصر الدین شاه مالیات روستا را به یکی از اهالی مورد اعتماد خودش بنام رئیس العلماء بخشید این فرد از علماء بوژان بود که جمع آوری مالیات و حفظ امنیت و کد خدایی روستا را بر عهده داشت ایشان
با دریافت مالیات از افراد غنی و بخشیدن مالیات افراد فقید باعث تشویق و دلگرمی مردم شده بود این امر باعث شد بوژان روز به روز آبادتر و مردم آن ثروتمند تر شده اند بطوریکه اهالی دهات افراد کم کم زیر قرض ثروتمند ان بوژانی قرار گرفته بودند رئیس العلماء حدود صد سالی بوژان را در اختیا
ر داشت یعنی تقریباً تا سال 1320 بعد از ایشان دوباره بوژان به دست ماموران دولتی افتاد .
نماي طبيعي و جغرافيايي روستا
بوژان در دامنه ي رشته کوه بينالود که از کوه هاي بلند استان خراسان رضوي مي باشد قرار دارد که از کوه هاي بينالود سرچشمه مي گيرد جاري مي باشد داراي خاک سياه-سرخ با سنگ ريزه و بسيار حاصلخيز که هر نوع محصولي در آن کشت مي شود. داراي پوشش گياهي متنوع مي باشد. همچنین داراي آب و هواي معتدل کوهستاني مي باشد به دليل کوهستاني بودن و پوشش گياهي مناسب اختلاف زيادي در درجه حرارت اين روستا ديده نمي شود و همين امر باعث
سرسبزي و خرمي آن شده است. منازل در حاشيه رودخانه به صورت طرحي گسترش يافته که داراي دو قسمت جدا از هم مي باشند و خيابان اصلي در شرق رودخانه قرار گرفته کوچه ها داراي نظم خاصي نيست هنوز هم خانه هاي قديمي به چشم مي خورد امّا خانه هاي جديد بيشتر است. بعضي از خانه ها در داخل مزرعه يا باغ ديده مي شود که همين امر به توريستي بودن آن کمک مي کند. داراي چند محله مي باشد محله ي بالاده، بازنشان، کال عرب، کال وازه، باغ کهنه، کوچه حاجي شاه، محله ميان مسجد روستا در وسط روستا قرار گرفته که عصرها مردم آنجا جمع مي شوند و با هم بحث و اظهارنظر مي کنند که داراي مرکزيت مي باشد. دعاي توسل و دعاي کميل و نماز جماعت برپا مي شود و همچنين صبح جمعه دعاي ندبه و بعد از دعا صبحانه در داخل مسجد برقرار می باشد .
مکانهای دیدینی
روستای بوژان همانطور که قبلا توضیح دادیم بخاطرطبیعت زیبا و دارای نقاط دیدنی و جذاب زیادی می باشد .
چشمه سارهای متعدد کوچک و بزرگ دارد که هرکدام با تعداد انبوهی از درختان منظره ای زیبا و قابل توجه را بوجود آورده است که این چشمه عبارتند از: چشمه اولنگ ، چشمه آسیا ب ، چشمه لوش آب ، چشمه کلاغ چینگ ، چشمه شکر آب ، چشمه بی در ، چشمه آب محمودٌ ، چشمه گوری دره ، چشمه باغ ملا ، چشمه ار مرز ، چشمه دراز آب ، چشمه اویشک ، چشمه مرغزاردره ،سفید رود ، درخت سیب.
آرامگاه امام زاده سلیم در شرق روستا قرار گرفته هم زیارت گاه و هم بخاطر مناظر زیبای آن مردم به عنوان تفریح هم به آنجا می روند .
آبشار بسیار بسیار زیبا و دیدنی و جذاب که 6 کیلومتر با روستا فاصله دارد و این مسیر را باید پیاده طی کرد .در مسیر آبشار در دامنه کوهها گیاهان داروئی بسیاری دارد و ریواس آن که در فصل بهار البته تقریبا آخر فصل بهار که این گیاهان می رویند خیلی ها به این منطقه می روند .
بخش دوم
وضعيت مصالح ساختماني
مواد و مصالح ساختماني هر نقطه متناسب با شرايط جغرافيايي و جوي آن منطقه و وجود مصالح آن منطقه است و چون اين روستا در منطقه کوهستاني واقع شده استفاده از منابع محلي بي نصيب نبوده و از سنگ و خشت خام در امر خانه سازي استفاده شد و سقف خانه ها هم هنوز به چشم مي خورد که از چوب استفاده کردند ولي در حال حاضر استفاده نمي شود اما در حدي هم از مصالح سنگ سيمان و آجر استفاده کردند و سقف خانه ها از آهن و قيراندود استفاده شده است . کساني که از قدرت مالي خوبي برخوردار هستند خانه هاي بزرگ و با مصالح خوب استفاده شده اما کساني که قدرت مالي خوبي نداشتند زيربنا کمتر و مصالح درجه يک استفاده نشده است. وقتي از داخل خيابان به خانه هاي نگاه کنيد خانه ها را به صورت آپارتمان مي بينيد از نظم خاصي پيروي نشده است داخل پس کوچه ها در بعضي از خانه ها، مردم از طريق دالان رفت و آمد مي کنند و اين دالان ها در گذشته نقش بسيار مهمي در امنيت خانه ها داشت چون جلوي دالان در داشت هنگام خطر در دالان بسته مي شد. مسئله ي مهم ديگر که باعث مي شود خانه ها به اين شکل ساخته شود1- مسئله ي قبله ي خانه 2- اينکه از داخل خانه، خانه ي ديگر ديده نشود 3- اينکه کمبود زمين و غيرمسطح بودن آن باعث مي شد که خانه ها به اين شکل ساخته شوند.
ساختار و آرايش داخل منازل
از آنجايي که روستا معمولا با گاو و گوسفند و مرغ سروکار دارد ساختار خانه ها به شکلي است که فاصله دام با انسان بسيار کم است در قسمت قبلي اشاره داشتيم به طبقه بودن منازل چون داراي طبقه مي باشند در طبقه پايين طويله- کاهدان و محل نگهداري علوفه و شير و در طبقه بالا اقامت خودشان استفاده مي شود آنهايي که از دام بيشتر برخوردار هستند در يک طبقه به وسيله ديواري از هم جدا هستند منازل را به اين شکل برنامه ريزي کردند که هر خانه به کسي يا چيزي اختصاص دارد. به عنوان مثال خانه نو براي ميهمان مي باشد و افراد خانه کمتر در آن رفت و آمد مي کنند. خانه اي که اهل منزل بيشترين اوقات خود را در آن مي گذرانند به نام نشيمن معروف است اکثراً خانه ها دارای آشپزخانه متصل می باشند . و بعضي از خانه ها هم داراي حمام و توالت داخل و يک توالت هم در حياط مي باشد و مابقي مردم که حمام ندارند از حمام عمومي روستا استفاده مي کنند.
بهداشت روستا
ترويج و آباداني روستا پيشرفت خوبي داشته است روستا به وسيله لوله کشي مشکل آب شرب را ندارد. زنان روستا در گذشته کوچه ها و جلوي درب حياط ها را آب و جارو مي کردند حالا به ندرت ديده مي شود که خاک روبه را همراه کود مالي مي ريزند خانه بهداشت فعال است داراي 2 پرسنل مي باشد کمک هاي اوليه فرد مصدوم را انجام مي دهند اگر مشکل مريض حاد باشد به شهر انتقال داده مي شود متأسفانه مشکل بزرگي که در بهداشت روستا هست تخليه کودهاي حيواني از طويله است. چون حيوانات و حشرات در کنار واحدهاي مسکوني روستا زياد است باعث انتقال بيماري مي شود حدود 85% منازل داراي بهداشت محيط هستند.
بخش سوم
جمعيت
تعداد 266 خانوار در اين روستا به صورت ييلاق و قشلاق زندگي مي کنند يعني اينکه در تابستان مردم به روستا برمي گردند و در زمستان به شهر مي روند حدود 800 نفر ثابت و نزديک به 3000 نفر شناور از مرد و زن جمعيت دارد که تقريباً 95% جمعيت باسواد هستند. در روستا شرايط سني کامل رعايت نمي شود هستند کودکاني که در سنين بسيار کم به کار کشاورزي و دامداري مشغول هستند به صورت فعال مشارکت دارند. مردان و زنان سن بالا در روستا بيکار نيستند. تنوع کاري بسيار است مسئله اي که در جمعيت روستا نقش دارد مهاجرت مردان جوان براي ادامه تحصيل و يا شغل در شهر مي باشد که در جمعيت روستا نقش بسزايي دارد از طرفي چون در روستا همه ي افراد خانواده فعال مي باشد به جمعيت فعال هم نسبت داده مي شوند و اگر در روستا دبيرستان ساخته مي شد تا حدودي از مهاجرت جلوگيري به عمل مي آمد.
اقتصاد روستا
با توجه به اينکه روستاي بوژان داراي آب و هواي معتدل و حاصل خيز است زراعت به صورت ديم خيلي محدود مي باشد و ساخت اقتصاد روستا را بر مبناي باغداري، دامداري خلاصه کرد.
1- باغداري: با توجه به آب رودخانه باغات روستا اکثراً در دو طرف رودخانه قرار گرفته است و مقداري کم هم در دره هاي اطراف روستا وجود دارد.
در قديم اکثر زمين ها زير کشت غلات بود ولي امروز باغات جاي زراعت را پُر کرده است باغات به صورت خورده مالکي اداره مي شود هر کس داراي چند قطعه باغ مي باشد با افزايش درآمد باغي مردم به فعاليت هاي کشاورزي و باغي نسبت به گذشته رو آوردند و براي رفع مايحتاج زندگي
تلاش مي کنند. درختان گيلاس، آلبالو، سيب و آلو و گردو در درجه اول و بقيه ميوه ها در رتبه ي بعدي قرار دارد. با توجه به کارخانه ساخت کمپوت گيلاس و آلبالو اين دو نوع محصول از اهميت بيشتري برخوردار مي باشد. از آن جايي که باغداري در امر کاهش زراعت مؤثر است در دامداري تأثير به سزايي گذاشته است. چون علف هرز را در باغات از بين مي برند تا درختان در رشد به مشکل برنخورند.
2- دامداري
دامداري علاوه بر تأمين نياز محصولات دامي استفاده هاي ديگري نيز دارند.
1- کود سالم براي استفاده در زمين و باغ براي بهتر شدن رشد و نمو درختان
2- استفاده دام ها از علوفه و علف هاي هرز و زايد
3- با تغذيه دام ها از علوفه مي توان لبنيات سالم به دست آورد.
4- دامداري اوقات فراغت کشاورزان را پُر کرده است و کمکي در مايحتاج زندگي مي شود.
دامداري در بوژان به دو صورت انجام مي شود: 1- يکي به صورت چکه که هر خانواده تعدادي گوسفند و گاو و غيره دارد که به صورت شيفتي اداره مي شود يعني هر روز يکي از آنها براي چراي دام همراه آنان مي روند و يا اينکه همراه خود به باغ و مزرعه مي برند و يا در طويله نگهداري مي کنند.
2- يا اينکه دامدار به معناي واقعي مي باشد. گوسفندان خود را به يک فرد به نام چوپان مي سپارد که اين نوع دامداري به علت مقرون به صرفه نبوده از بين رفته است و امروزه بيشتر گاو شيري پرورش مي دهند تا از شير آن استفاده چنداني ببرند و بسيار رايج مي باشد.
شغل کشاورزي که از ديرباز وجود داشته نياز به عوامل مادي دارد که مهمترين اين عوامل آب و زمين مي باشد از اين رو اين دو عامل اصلي آب به اندازه کافي در روخانه دائمي بوژان در همه فصول سال هست ولي به علت کوهستاني بودن منطقه زمين محدوديت بسيار دارد و در روستا چند وانت جهت حمل بار از روستا به شهر وجود دارد.
مالکيت زمين در بوژان به دو صورت وقفي و ملکي مي باشد.
زمين هاي اوقاف زمين هايي هستند که گذشتگان با وقف عام نموده و با وقف خاص که در دست اهالي به صورت اجاره و مزارعه اداره مي شود نوع دوم مالکيت شخصي مي باشد که اکثريت افراد داراي اين نوع مالکيت مي باشند و به صورت خورده مالک باغي را در اختيار دارد و با کار کردن بر آن امرار معاش مي کنند.
آب و آبياري
همانطور که اشاره شد به علت کمبود زمين زير کشت و فراواني آب کشاورزان با کمبود آب روبرو نمي شوند. بيشترين عمليات توليد در پايان بهار تمام تابستان شروع و در پاييز به اوج مي رسد. در اين روستا با وجود شرکت زنان و بچه ها در فرآيند توليدي در زمان هاي حساس کشاورزان مواجه با کمبود نيروي کار مي باشند. زمستان ها که کار کشاورزي زياد نيست کشاورزان بيکار مي مانند و کساني که دام دارند به دامداري مي پردازند و کساني که شغل در شهر دارند کوچ مي کنند و در آنجا مشغول به کار مي شوند و کساني که توانايي کار ندارند زير کرسي و کنار بخاري و جلوي آفتاب زمستان را سپري مي کنند.
منبع تامين آب
آب مورد نياز کشاورزي و شرب در ناحيه رودخانه بوژان از يک رشته قنات و چشمه سارهاي متعدد کوچک و بزرگ که در سطح حوضه پراکنده شده اند تأمين مي گردد که از چشمه هاي ، اولنگ، آسياب، لوش آب،باغ ملا،چشمه ارمرز،چشمه دراز آب ، چشمه اویشک ، چشمه آب محمودٌ ، چشمه مرغزار دره ، چشمه گوری دره ، سفید رود ،درخت سیب، چشمه آب کلاغ چينگ، شکر آب، بي در و... تنها قنات اين حوضه که ما در چاه آن در نزديکي تراز بوژان قرار گرفته متعلق به روس
تاي بوژآباد مي باشد.
صنايع دستي:
تا سال 1377 وجود داشته ولي اکنون وجود ندارد و همچنين کرباس بافي بوده ولي الآن وجود ندارد.
فصل چهارم
تأسيسات
شوراي اسلامي
شوراي اسلامي روستاي بوژان در سال 1362 طي يک انتخاب عمومي تشکيل گرديد با توجه به جمعيت روستا پنج نفر از اهالي به عنوان اعضاي اصلي و علي البدل انتخاب شدند.
کليه ي امورات روستا از قبيل حل اختلافات- اقدام به کارهاي عمراني روستا- دريافت امکانات از دولت و تقسيم آن در بين مردم نظارت بر کارهاي اقتصادي و غيره به عهده شورا مي باشد. شوراي اسلامي اين روستا در امور محوله پيشرفت خوبي داشته است.
بسيج
بسيج يکي ديگر از نهادهاي روستا مي باشد اين تشکلات از سال 1359 در روستا توسط عده اي از اهالي زير نظر سپاه پاسداران که يکي از نهاد جوشيده از انقلاب بود به وجود آمد و تشکلات بسيج شامل مقري مي باشد و در مسجد روستا که به پايگاه بسيج ناميده مي شود و اعضاي شوراي پايگاه که مختص بسيجيان است تشکيل شده از:
1- فرمانده آموزش نظامي 2- تدارکات 3- تبليغات و 4- رابطه يا فرماندهي پايگاه
که وظيفه رابط با سپاه پاسداران از يک طرف و بسيج از طرف ديگر مي باشد- فرمانده آموزش نظامي در امر آموزش و سازماندهي بسيج فعاليت دارد و تدارکات که همانگونه که از نامش پيداست تدارکات زمان آموزش و پايگاه را در ارتباط با سپاه پاسداران انجام مي دهد و تبليغات هم در زمان جنگ و روزهاي خاصي تهيه پوستر و اعلاميه و بقيه امور تبليغاتي را انجام مي دهد.
اهداف بسيج
1- جذب نيرو و آموزش آنها
2- تقويت روحيه دفاع و حفظ آن در اهالي روستا
3- بالا بردن سطح آگاهي مردم روستا از جهت نظامي و اجتماعي از طريق برگزاري کلاس هاي آموزشي
خوشبختانه از نتايج عملکرد آن مي توان نتيجه گرفت که بسيج وظيفه اش را بخوبي انجام داده است.
اين روستا به نوبه خود شهدا و مفقودالاثر و اسير و جانباز و کمک هاي قابل توجهي که در حفظ استقلال کشور تقديم نموده است وظيفه اش را به خوبي انجام داده است.
مخابرات
در حال حاضر روستاي بوژان داراي مخابرات مي باشد که با يک خط FX شهر نيشابور کار مي کند و محلي به نام تلفنخانه با خودياري اهالي ساخته شده و در اختيار روستا قرار دارد.
محلهاي تقويت شبکه هاي تلويزيوني
که به خاطر کوه هاي بلند منطقه در آن محل براي تقويت شبکه هاي 1و2و3 سيما با همکاري سازمان صدا و سيما و بخشداري مرکزي ساخته شده هم اکنون مورد بهره برداري قرار گرفته است.
خانه بهداشت
در سال 1373در روستاي بوژان خانه بهداشت به طور دائمي شروع به کار کرد که هم اکنون با دو نفر پرسنل زن و شوهر نيز مي باشند و از اهالي بوژان نيز هستند اداره مي شود.
مراکز آموزش
روستاي بوژان داراي دو مقطع تحصيلي ابتدايي- راهنمايي و همچنين نهضت سوادآموزي مي باشد.
مجموع کل دانش آموزان روستا 46 نفر مي باشند که در مقطع ابتدايي 23 نفر و در مقطع راهنمايي 23 نفر، 7 نفر دختر و 16 نفر پسر در يک مدرسه به صورت مختلط درس مي خوانند. از نظر فضاي آموزشي و جمعيت مدارس نسبتاً خوب است ولي زمين مناسب ورزشي ندارند.
متأسفانه به دليل عدم وجود دبيرستان دانش آموزان پس از طي دوره راهنمايي يا مجبور به ترک تحصيل مي شوند و يا براي ادامه تحصيل به شهر نيشابور مراجعت مي کنند که بالتبع مهاجرت خانواده را نيز به همراه دارد.
آب رساني
آب آشاميدني روستاي بوژان از طريق لوله کشي تأمين مي شود و خوشبختانه امتيازي که اين قبيل روستاها از نظر آب را دارند اين است که تاکنون هيچ کدام از اهالي آببهايي پرداخت ننموده اند و آب بدون نصب موتور و هزينه هاي سنگين آن و چشمه واقع در شمال روستا و داخل کوهستان تأمين مي شود و آب بسيار گوارايي دارد که قبلاً نيز در مورد آن مي گفتند که آب بوژان بسيار برنده است و چنانچه کسي غذا بخورد و از آن آب بياشامد گرسنه مي شود و به همين مناسبت ضرب المثلي هست که مي گويند:
اگر بوژان رفتي نان بردار وَ اِلّا دست از جان بردار
متأسفانه اهالي پايين ده که ارتفاع پايينتر هستند از اين موهبت الهي برداشت ناصحيح دارند که در تابستانها به قسمت هاي بلند روستا کمتر آب مي رسد. که هم اکنون بخشداري مرکزي در صدد برآمده که روستائيان بوژان بايد مانند بقيه مردم کنتور آب داشته باشند و آب بها بپردازند، مگر اينکه جلو اين مصرف بي رويه گرفته شود و همه بتوانند از آب آشاميدني استفاده نمايند.
برق رساني
روستاي بوژان قبل از سال 1357 يعني سال پيروزي انقلاب از طريق شبکه برق شهرستان نيشابور به شبکه سراسري متصل شده است و اهالي از نعمت روشنايي برق برخوردار گرديده اند.
مساجد و حسينيه ها
در روستاي بوژان پنج مسجد و دو حسينيه وجود دارد- به دليل اعتقادات مردم مراسم نماز جماعت و قرآن خواني و دعا در مساجد جامع برگزار مي شود- ولي مراسم تعزيت داري- چه براي اهالي محل که فوت نموده اند و چه مراسم نوحه خواني و سينه زني براي سرور شهيدان عالم حسين بن علي (ع) و بقيه روزه خواني ها در حسينيه مسجد جامع مي باشد و مسجد بزرگ روستا در وسط روستا قرار دارد و مسجد قديمي در جايي ديگر يعني بالاتر از مسجد جامع روستا قرار دارد. معمولاً هر مسجد يا حسينيه مقداري املاک وقفي دارند که منبع تأمين هزينه آنها مي باشد.
واحدهاي تجاري
در هر مکاني واحدهاي تجاري بر اساس درخواست و نياز مردم بوجود مي آيد نياز مردم به هر چيزي که بيشتر باشد آن واحد تجاري بيشتر از بقيه تأسيس مي گردد- مثلاً در اين روستا نياز مردم به مواد خوراکي بيشتر از بقيه موارد مي باشد به همين دليل واحدهاي خواروبارفروشي بيشتري نسبت به بقيه واحدها موجود مي باشد.
به دليل ورود بعضي از مشاغل به روستا مشاغل قديم از رونق افتاده است مثلاً با آمدن نانوايي وارد کردن آرد از شهر، آسياب که تا اين زمان براي اهالي گندم آرد مي کردند- عملاً با کاهش فعاليت روبرو گشته اند و احتمالاً در آينده تعطيل مي شود و به طور کلي مي توان گفت مردم روستا بيشترين مايحتاج خود را در همان محل مي توانند تأمين کنند و در مواردي که واحدهاي تجاري روستا مواد مورد نياز آنان را نداشته باشند مردم نيازمندي خود را از شهر تأمين مي کنند.
شرکت تعاوني
در روستاي بوژان يک شرکت تعاوني وجود دارد که از نظر سازمان تعاون روستايي شعبه ابومسلم فعاليت مي نمايد يک نفر به عنوان سرپرست شرکت امور مربوط به آن را به عهده دارد.
فعاليت هاي اين شرکت تعاوني از سال 1350 شروع گرديد. اهم فعاليت هاي آن و توزيع کالاهاي اساسي و اجناس کوپني مردم روستا، تهيه سموم آفات نباتي، و کودهاي شيميايي و پخش آن در بين اهالي مي باشد.
حمام
در روستاي بوژان يک حمام وجود دارد که از طريق شبکه بهداشت در قبل از پيروزي انقلاب اسلامي بنياد و مورد بهره برداري قرار گرفته است.
نانوایی :
حدوداً 15 سال است که فعال است اول بصورت نان خانگی پخت می شده بعد نان سنگک بعد لواش .
قصابی :
2 واحد حدوداً 15 سال فعال می باشد .
بخش پنجم
خانواده و ازدواج
خانواده زندگي تعداد افرادي در زير يک سقف مي باشد. خانواده از گروهي از آدم ها ترکيب مي شود که از راه خون، زناشويي يا فرزند پذيري با يکديگر ارتباط مي يابند و طي يک دوره زماني نامشخص با هم زندگي مي کنند.
معمولاً خانواده را به دو دسته تک همسري و چندهمسري تقسيم مي کنند- ((خانواده تک همسري به زناشويي يک زن و يک مرد اطلاق مي شود اين شکل خانواده گسترده ترين ص
ورت زناشويي در جوامع بشري است شکل رايج ديگر آن چند زني است که يک مرد با چند زن ازدواج مي کند.
در روستاي بوژان اکثر خانواده ها تک همسر و بعضي تا سه همسر دارند به دليل اينکه شغل آنها باغداري است لذا نوع شغل ايجاب خانواده گسترده و چندهمسري مي کند.
اگر کسي باعث شود که چند همسري باشد فقط به خاطر فرزند هستند که معمولاً دو يا سه زن دارند.
سن ازدواج: 18 تا 24 سال
شيوه همسرگزيني
معمولاً دو قاعده ي کلي و قواعدي که از اين دو قانون براي انتخاب همسر وجود دارد.
1- قاعده درون همسري: که تأکيد بر انتخاب همسر از درون گروه خودي و اقوام و خويشان طبقه اجتماعي يا طايفه و تيره ي خود دارد.
2- قاعده برون همسري: که ازدواج با خارج از گروه خودي و اقوام و خويشان و نيز طايفه خود را شامل مي شود.
3- قاعده سوم که منبع از دو قاعده فوق مي شود انتخاب آزادانه همسر مي باشد يعني اينکه فردي مي تواند همسرش را از ميان همه نژادها هم دينان و اعضاي طبقه اجتماعي خودش برگزيند.
دو روش براي همسرگزيني وجود دارد. يکي عشق و علاقه و ديگري قول و قرار خانواده هاي طرفين ازدواج در اين روش حق ازدواج با خانواده هاي طرفين است.
در روستاي بوژان به دو شکل کلي ازدواجها صورت مي گيرد با شيوه ي آزادانه که پسر و دختر همسر آينده خود را انتخاب مي کنند و پس از گزينش به شيوه ي محلي و رعايت اصول و آداب و رسوم مراسم انجام مي گيرد و يا اينکه خانواده ها با هم قرارهايي دارند مثلاً خانواده اي با خانواده ي ديگر بده بستان مي کنند يعني دختري از خود را به آن خانواده مي دهند و از آنها دختري را مي گيرند. در عرف روستا به آن بده بستون مي گويند. بيشتر اينگونه ازدواج در ميان بستگان و اقوام و خويشان به چشم مي خورد منتهي اين جوانان هستند که سنت شکني کرده و تمايل نشان مي دهند که آزادانه همسر آينده خود را انتخاب کنند. اما در اين قضيه که از درون گروه باشد يا از بيرون گروه اهميت نمي دهند و عواملي از قبيل ممنوعيت ها و محدوديت ها در شيوه ي همسرگزيني اثر گذاشته و دايره همسرگزيني را محدود مي سازد.
مثلاً در بعضي از جوامع رسم سنت، حق ازدواج به زن شوهرمرده نمي دهد و يا زن همسر از دست داده را مجبور به ازدواج با برادر همسر مي کنند و بر ديگر مردان حرام مي خوانند. در گذشته فاصله زياد آباديها از هم و دشواري رفت و آمد عامل مهم محدوديت در انتخاب همسر بوده است گرچه با آسان شدن و سرعت گرفتن وسايل ارتباطي اين جداافتادگي تا اندازه اي ناچيز شده است و اوضاع و احوال و شرايط جديد نه تنها گوشه گزيني جغرافيايي بلکه انزواي اجتماعي و طبقاتي را در هم شکسته است.
با وجود همه اينها هنوز فاصله مکاني نقش و اثري آشکار در همسرگزيني دارد.
پژوهش هاي اجتماعي نشان مي دهد که همسايگي و نزديکي مکاني تا چه اندازه در آشنايي و انتخاب همسر دخالت دارد.
در روستاي بوژان به دليل دو وطنه بودن افراد و مهاجرت بيش از حد خانواده هاي آن از ازدواج با ديگران محدوديتي ندارد ولي سليقه و افکار و گرايش آنها بيشتر به ازدواج با دختران بوژان را نشان مي دهد. خصوصاً خانواده هايي که به شهرها آمده اند.
طلاق و ازدواج موقت
زندگي شهري و تحرک جغرافيايي آن باعث شده تا کاستي هايي در کارکرد خانواده که در گذشته عهده دار بوده بوجود آورد و مهمترين تأثير بر نهاد خانواده که در گذشته بگذارد از آنجا که امروزه زن و شوهر براي تأمين نيازمنديها و خدمات مورد نيازشان ديگر تنها به خانواده متکي نيستند بريدن پيوند زناشويي در يک محيط شهري بسيار آسانتر از يک جامعه کشاورزي است ((داغ طلاق در جوامع صنعتي امروزي ننگ بزرگي نيست طلاق براي زوجي که ديگر نمي توانند با هم زندگي کنند راه حل اجتماعي پذيرفته اي درآمده است.))
معمولاً در جوامع روستايي هنوز هم طلاق به عنوان ننگ تلقي مي شود و سعي در همزيست
ي مسالمت آميز و حل مشکلات از طريق مختلف يعني کدخدامنشي انجام مي گيرد. در روستاي بوژان نيز همين شيوه استفاده مي شود و در حد امکان از طلاق جلوگيري مي شود و افراد تمايلي به مبادرت اين عمل ندارند، مگر در مواقعي که هيچ راه حلي وجود نداشته باشد- ضرب المثلي وجود دارد که مي گويند زن با لباس سفيد به خانه مرد مي آيد با لباس سفيد (کفن) بيرون برود.
در روستاي بوژان 12 طايفه اصلي وجود دارد به نام هاي:
1- سادات حسيني
2- سلطاني
3- عليشاهي
4- شاه قلي
5- اولادي
6- خدابخشي
7- رفيعي
8- شاه محمدي
9- غفاري
10- پنجه باشي
11- محمدي
12- بوژمهراني
13- آقای محمدی
بايد متذکر شد که در روستاي بوژان دو طايفه وجود داشت که:
سادات. که نياي خود را امام حسين (ع) مي دانند.
و بقيه مردم عادي مي باشند که فاميل هاي ذکر شده از زمان تشکيل ثبت احوال بوجود آمده و شاخه شاخه شده اند.
فصل ششم
قشربندي
اگر بخواهيم لايه هاي موجود در روستا را برشماريم به قشرهاي زير برخورد مي ک
نيم:
1- طبقه ي نخست که املاک زيادي دارند و يا داراي ثروت و کسب بسيار خوبي هستند، ممکن است اين افراد داراي مقام رسمي و مسئوليت اجتماعي و يا رهبري طايفه را بر عهده داشته باشند.
2- قشر دوم: گروهي از مردم هستند که داراي باغ و ملک قابل ملاحظه اي هستند ثروت متوسطي دارند و در مسائل اجتماعي بي طرف بوده و بيشتر در فکر شغل و اموال خودشان
هستند.
3- قشر سوم: گروهي از مردم هستند که بيشتر خوش نشين و يا داراي باغ و ملک کمي هستند و از طريق کارگري و باغداري براي ديگران مي گذرانند.
اين افراد از نظر امکانات مالي در پايين ترين وضعيت قرار دارند بايستي متذکر شد که گروهي از مردم هستند که در تابستانها براي گذراندن تعطيلات به روستا مي آيند که از اهالي روستاي بوژان هستند و در تقسيم بندي به مناسبت قوميتي که با افراد ساکن در روستا دارند در همان تقسيم بندي جاي مي گيرند.
اختلاف و درگيري:
متأسفانه بايد اين حقيقت تلخ را پذيرفت که در ايران اسلامي در اکثر روستاها درگيري گروهي و چنددستگي وجود دارد.
روستاي بوژان هم ساليان سال است که اختلافات قومي در اين روستا آسايش و امنيت را از مردم مستضعف آن سلب نموده است. اين اختلافات گاهي به اوج رسيده گاهي کنترل گرديده. ولي در موقع ديگر دامنه آن گسترش پيدا کرده است.
به طور کلي درگيري هاي روستا را مي توان به سه دسته تقسيم کرد:
1- اختلافات درون گروهي
2- اختلافات طايفه اي
3- اختلافات روستا با روستاي ديگر که در آن جمع روستا شرکت داشته اند.
الف- اختلافات درون گروهي به درگيري گفته مي شود که درگيري بين اعضاي يک طايفه مي باشد. ريشه هاي اين نوع درگيري عبارتند از:
1- اختلافات مالي
2- اختلافات ملکي
3- اختلافات خانوادگي
2- اختلافات طايفه اي
معرفي طايفه ها:
در روستاي بوژان 12 طايفه اصلي وجود دارد به نام هاي:
1- سادات حسيني
2- سلطاني
3- عليشاهي
4- شاه قلي
5- اولادي
6- خدابخشي
7- رفيعي
8- شاه محمدي
9- غفاري
10- بوژمهراني
11- محمدي
12- پنجه باشي
13- آقا محمدی
