بخشی از مقاله
پروژه ارگونومي ( شركت عصر صنعت شرق )
بسمه تعالي
مقدمه :
پروژه اي كه در دست شماست در مورد عوامل انساني يا اركونومي مي باشد به عبارت ساده تو منظور از اصطلاح عوامل انساني طراحي براي كاربوي انسان است .
تعريف عوامل انساني : پيش از اين تعريف بايد چند اصطلاح راتعريف كنيم . عوامل انساني اصطلاحي است كه در ايالت متحده وچندكشور ديگر به كار مي رود . اصطلاح ارگوندي اگر چه در
ايالت متحده هم به كار مي رود ولي در اروپا وديگر كشورها رايجتر است بعضي ها سعي مي كنند بين اين دو تمايز قائل شوند اما به عقيده ما هر نوع تمايز قائل شدن اختياري است ودر همه موارد علمي اين دو اصطلاح متفاوتند . اصطلاح ديگري كه گاهي در ارتش امريكا به كار مي رود مهندسي انساني است اما اهل فن اين اصطلاح را زياد نمي پسندند واين اصطلاح كم كم رواج مي افتد
اصطلاح ديگر روانشناسي مهندسي است كه در نزد بعضي از روانشناسان در ايالات متحده رايج است بعضي روانشناسي مهندسي راتحقيق پايه در مورد قابليتها ومحدوديتهاي انسان مي دانند و آنرا از عوامل انساني كه بيشتر به كاربرد اطلاعات در طراحي مربوط مي شود مي كند .
عوامل انساني دوهدف مهم دارندهدف اول افزايش بازدهي و كارآيي انجام كار و فعاليتهاي ديگر است وهدف دوم تقويت بعضي ارزشهاي انساني مطلوب از جمله افزايش ايمني ، كاهش خستگي وتنش افزايش راحتي ، افزايش مقبوليت نزد كارگر ، افزايش ميزان رضايت شغلي وبهبود كيفيت زندگي است .
كه ما در اين پروژه بيشتر در موردهدف دوم عوامل انساني تحقيق كرده ايم . عوامل انساني اطلاعاتي در مورد رفتار توانايي محدوديتها وساير مشخصه هاي انسان كشف مي كندواين اطلاعات رادرطراحي ابزارها دستگاهها سيستمها ، تكليفها ، شغلها ، و محيطهاي مختلف به كار مي برد تا بيشترين بهره وري ايمني راحتي و كارآيي رادر هنگام استفاده انسان داشته باشد .
معرفي كارخانه :
شركت عطر صنعت شرق در شركت صنعتي بهارستان دركمال آباد واقع شده است مساحت شركت 1150 متر مربع مي باشد داراي لوله توليد و واحد اداري است و 100 نفر پرسنل توليد و 10 نفر پرسنل واحدمهندسي در اين شركت مشغول به كار هستند .
محصولات توليدي شركت : كشاب و زيركشاب كنتور گاز به سفارش شركت ملي گاز ايران مجموعه دسته دنده اتومبيل كاروان ( ون) به سفارش شركت سايپا كاسه نشيمن كمك فنر پرايد به سفارش شركت سايپا و....
توضيح مختصري از روش توليد محصولات :
كشاب وزير كشاب : مواد اوليه اين محصول با كاليت است كه بعد از انبارش در انباردائمي وگاز گيري از آن براي توليد ارسال مي شوند ، مواد با كاليتي در دستگاه پخت ( ماكروويو ) قرار مي گيرند وبعد از گذشت مدت زمان مشخص وپخته شدن از دستگاه خارج شده وسريعا درداخل دستگاه پرس قرار مي گيرد وپرس مي شود وقتي زمان مشخص گذشت وقطعه خنك شد آنرا از دستگاه پرس خارج نموده وبه بخش پليه گيري ارسال مي كنند در بخش پليه گيري كارگران به
وسيله دستكش وشابلون مخصوص قطعه كشاب و زير كشاب را پليه گيري مي نمايند وقطعات به بخش لپينگ منتقل مي شوند دراين بخش محصول را در داخل دستگاه لپينگ قرار داده و به مدت 6 دقيقه لپينگ مي كنند تا سطح محصول كاملا صيقل داده شود بعد آنها را شستشو مي دهند وبه بخش مونتاژ بوش بدنجي مي فرستند وبعد از عمل مونتاژ كنترل كيفيت مي شود كه اقلام معيوب براي دوباره كاري برگشت داده مي شوند واقلام سالم بسته بندي شده وبراي ارسال به شركت ملي گاز ايران آماده مي گردند .
كاسه نشيمن كمك فنر پرايد :
اين محصول از دو قطعه فلزي به صورت ورق تشكيل شده است كه ورق اول به شكل مربع و داراي طول وعرض cm 30 و cm 25 است وورق دوم دايره اي به قطر cm 5 مي باشد ورق مربع شكل را در زير پرس ليدورليك 180 تني وروي قالب شماره 1 كاسه نشيمن قرار مي دهيم وقطعه را پرس مي كنيم سپس قطعه پرس شده رازير دستگاه پرس ضربه اي 60 تني قرار مي دهيم و دو سوراخ روي آن ايجاد مي كنيم بعد مجددا قطعه را به پرس ليدروليك 180 تني برده ولي روي قالب شماره
2 كه كسي بلند از قالب شماره 1 است قرار مي دهيم ( دليل اين كار اين است كه اگر ورق را از ابتدا روي قالب شماره 2 قرار دهيم به علت نازكي ورق در اثر كشش پاره مي شود ) بعد ازانجام عمليات پرس قطعه ساخته شده راهمراه با ورق دايره اي شكل به وسيله دستگاه نقطه جوش ، جوش مي دهيم بعد قطعه را براي رنگ مي فرستيم كه پس از رنگ كنترل كيفيت مي شود .
-بررسي محيط كارخانه از نظر ارگونوسيكي :
شرايط محيطي به طور كلي شامل چهار بحث ، روشنايي ، اقليم ، سروصدا ، حركت مي باشد كه ما سعي كرده ايم در شركت عصر صنعت شرق هر چهار بحث ذكر شده را تا حدودي بررسي كنيم تا شرايط مناسبي براي اپراتور ها ايجاد شود .
1- روشنايي : در بسياري از فعاليتهاي روزانه مانند رانندگي وغيره خورشيد نور مورد نياز ما را تامين مي كند اماوقتي فعاليتي در فضاي سر پوشيده مانند شركت انجام مي گيرد به علت نبود پنجره هاي كافي براي استفاده ازنور خورشيد ( تصوير 1 ضميمه ) بايد از نوعي روشنايي مصنوعي استفاده كرد كه اين امر به وسيله لامپها ونور افشانها مقدور مي شود . لامپها به چند دسته تقسيم مي شوند لامپهاي رشته اي التهابي و لامپهاي تخليه گازي .
در لامپهاي رشته اي التهابي نور براثر گرمايش الكتريكي يا احتراق گازها درون يك توري نازك توليد مي شود در لامپهاي تخليه گازي نور براثر عبور جريان الكتريكي از ميان گاز توليد مي گردد توصيه مااين است كه در شركت مذكور براي تهيه روشنايي از لامپهاي رشته اي التهابي استفاده شود.
2- سروصدا :
سروصدا هميشه دركارخانه هاي صنعتي وجود دارد وباعث آزار پرسنل توليد وحتي پرسنل اداري كارخانه مي شود پس هيچگاه نمي توان اين فاكتور راحذف كرد بلكه فقط مي توان بااقدامات به جا ميزان وارد آوردن خسارت به سيستمهاي شنوايي وعصبي كارگران را كاهش داد .
درمحيط شركت مذكور پرسهاي ضربه اي متعددي وجود دارد كه صداي بسيار بلندي ايجاد مي كند وباعث اختلال در شنوايي اپراتور مربوطه مي شود ونيز در برقراري ارتباط بين پرسنل خلل ايجاد مي كند و همينطور دستگاه سنگ زني كه موجب كري تدريجي مي شود پيشنهاد مااين است كه اپراتور اين دستگاهها از گوئيهاي مخصوص استفاده كنند وهمچنين اپراتورهاي دستگاههاي پر سروصدا بايدبه صورت شيفتي عوض شوند .
علاوه براين به علت نزديكي واحد اداري ، مهندسي به سوله شركت صداي ناشي از دستگاهها براي پرسنل اداري نيز مشكل ايجادكرده كه اصولا درچنين مواقعي از شيشه هاي دو جداره وعايق صدا براي ديوارها استفاده مي شود .
3- اقليم :
تفاوت بين شرايط اقليمي تابستاني وزمستاني درهر محل تا 55 وبيشتر مي رسد علاوه بر تغييرات اقليمي طبيعي تكنولوژي هم تغيراتي رادر اقليم پديد آورده است جنبه هاي ديگر اقليم عبارتند از فشار هوا ، يونش هوا و آلودگي .
در شركت مورد نظر به علت پخت مواد باكاليتي هواي آلوده سنگيني از بخار اين اين مواد در سطح سوله پراكنده مي شود كه تنفس رابا مشكل مواجه كرده است وباعث افت كار پرسنل شده است كه البته سوله داراي هواكشهاي متعددي است كه متاسفانه هيچكدام كار نمي كند باعث باقي مانند هواي آلوده در سوله شده است .
اصولا درهر كارخانه اي بايد سيستم گرمايش وسرمايشي براي فصول سرد و گرم در نظر گرفته شده تا شرايط براي كارگران مساعد گردد در اين شركت هيچگونه سيستم استانداردي براي گرمايش وسرمايش وجود ندارد بلكه در فصل زمستان دوالي سه بخاري در قسمتهاي مختلف سوله ودر بين كارگران و محيط كار مي گذارند كه اين مسئله خودخطرات وصدمات جاني براي كارگران
داشته ونيز ازرفت و آمد پرسنل جلوگيري مي كند همينطور در فصل تابستان چند كوكو در همان مكان بخاري ها قرار مي دهند كه البته علاوه بر ايجاد مزاحمت براي رفت و آمد پرسنل جلوگيري مي كندهمينطور درفصل تابستان چند كولو درهمان مكان بخاري ها قرار مي دهند كه البته علاوه برايجاد مزا
مت براي رفت و آمد كارگران به علت جريان مستقيم باد كولو سبب بيمار شدن كارگران مي شود .
همچنين مي دانيم كه علاوه برايجاد محيط مناسب براي كارگر بايد از هدر رفتن گرما وانرژي درمحيط جلوگيري كرد ولي درب اصلي سوله هميشه كاملا باز است كه اين خود مشكلي است .
4- حركت :
همانطور كه مي دانيم حركت يكي از عوامل مهم ارگونوي است كه در آن كارگر بتواند آزادانه به كار خود مشغول باشد وفضاي كافي را در اختيار داشته باشد در اين شركت مشكلي از نظر حركت براي كارگران وجودنداشته وتقريبا فضاي كافي براي تمام فعاليتها وجود دارد .
- ابزارها ووسايل دستي :
در شركت عصر صنعت شرق مشكلات زيادي درماشينها ابزارها وجود دارد كه عبارتند از :
1- دستگاههاي پرس ضربه اي وهيدروليك فاقد چشم الكترونيك هستند كه اگر براثر بي احتياطي اپراتور دست وي زير پرس قرار گيرد بعلت نبود چشمي دستگاه به كار خود ادامه مي دهد وموجب قطع دست وصدمات ديگر مي شود كه اين حادثه براي چندتن از اپراتورهاپيش آمده است .
2- ابزارهاي پليسه گيري استانداردنيستند ومطابق ومتناسب بادست اپراتور قطعه نمي باشند و از قاعده آنترو پوستر يكي پيروي نمي كنند در نتيجه اپراتور براي تطبيق دست خود باابزار دچار
خستگي مي شود .
3- دستكشها بسيار ضخيم مي باشند كه باعث به وجود آمدن ناراحتيهاي عقده اي مي شوند وهمچنين اپراتور احساس مي كند كه ابزار نامتعادلي در دست دارد واز آ”ن به صورت نادرست استفاده مي كند كه باعث خراب شدن قطعه ويا صدمه ديدن اپراتورهاي ديگر مي شود .
4- صندلي هاي مربوط به اپراتورهاكاملا غير استاندارد هستند بدين صورت كه اين صندليها يك چهار پايه مي باشند كه پشتي ندارند كه موجب خم شدن كارگر به سمت جلو مي شود تا بتواند
خستگي ناشي از اين مورد را از بين ببرد كه اين امر باعث ديسك كمر مي شود ( شكل 2 ضميمه ) ارتفاع صندليها بسيار پايين است ودر بعضي قسمتها اپراتور مجبور است دائما بايستد تا بتواند كارخود را انجام دهد . نشيمنگاه صندلي فلزي است وكارگر از اين مورد ناراضي بوده است چون نشستن به طور دائم روي اين صندلي مشكل است ودر قسمت وان ونشيمنگاه دچار كوفتگي عضلاني مي شوند وبعد از مدتي كاركردن براي رفع خستگي كار را رها مي كنند و يا سرعت كار را پايين مي آورند .
همچنين در شركت به علت زياد بودن فاصله بين مواد وقطعات كارگر مجبور است از جاي خود بلند شود وبه اطراف حركت كند كه براي جلوگيري از اين كار بهتر است صندلي ها چرخ داشته باشند .
5- ميزكار مهندسين ونقشه كشهاي بخش اداري نيز بهتر است با شيب 10 نسبت به پرسنل باشد تا بهتر بتوانند كارخود را انجام دهند البته صندليهاي اين بخش كاملا استاندارد هستندوتمام مسائل يك صندلي استاندارد رارعايت كرده اند .
6- يكي از اصول شركتها و كارخانجات دارابودن غذاخوري است تا محيطي مناسب را براي كاركردن به وجود آورد و آنها را براي انجام كارهاي بعدي آماده كند ولي در شركت مذكور ( شكل 3 ضميمه ) مشاهده مي شود كه هيچگونه امكانات رفاهي وغذاخوري براي كارگران وجود ندارد و پرسنل با قرار دادن تكه اي مقوا در محل كار خود ودر كنار دستگاهها به خوردن غذا مشغول مي شوند كه پيشنهاد مي كنيم حداقل مكاني از سوله را مخصوص غذا خوردن قرار دهند .
