مقاله در مورد کم خونی و ورزش

بخشی از مقاله

کم خونی و ورزش

آنچه بايد از کم خوني بدانيم
بر اساس گزارشهاي سازمان بهداشت جهاني، کم خوني يک مشکل مهم بهداشتي در جهان و به خصوص در کشورهاي در حال توسعه به شمار مي آيد، بطوريکه براساس اين گزارشها تقريبا حدود دو ميليارد نفر از مردم جهان به اين عارضه دشوار مبتلا مي باشند.
به گفته پزشکان کم خوني حالتي است که در آن تعداد و اندازه گلبولهاي قرمز يا ميزان هموگلوبين موجود در خون تغيير مي يابد و تبادل اکسيژن و دي اکسيدکربن بين خون و سلولها دچار اختلال مي شود.

بر اساس بررسي هاي صورت گرفته کمبودهاي تغذيه اي، خونريزي، ناهنجاريهاي ژنتيکي، بيماريهاي مزمن و مسموميتهاي دارويي از جمله علل ايجاد کننده کم خوني به شمار مي آيند.
منظور از کم خوني‌هاي تغذيه‌اي، کم خوني‌هايي هستند که به علت دريافت ناکافي موادغذايي به وسيله سلول‌ها ايجاد مي شوند، از مهمترين مواد مغذي جهت خونسازي که کمبود آنها موجب بروز کم خوني مي شود و مي‌توان به آهن، مس، ويتامينهاي B12 و B6 و اسيد فوليک اشاره کرد.

بر اساس تحقيقات انجام شده مهمترين و شايعترين علت کم خوني، کمبود آهن مي باشد که ممکن است ناشي از مصرف پايين آهن موجود در مواد غذايي يا به علت افزايش خون از دست داده در بدن باشد که در هر صورت به کم خوني ناشي از فقر آهن مي انجامد.
کودکان در سنين مدرسه و بلوغ و به خصوص در دوران بلوغ در معرض خطر ابتلا به کم خوني فقر آهن قرار مي گيرند، چون با سرعت زيادتري رشد مي کند و نياز آنها به مواد غذايي مختلف

مخصوصا آهن افزايش مي يابد.
پسران و دختران در دوره بلوغ به آهن اضافي نياز دارند اما در دختران کمبود آهن شايعتر است.
دانش آموزان مبتلا به کم خوني به علت اينکه مقاومت بدنشان کمتر است بيشتر به بيماري‌هاي عفوني مبتلا مي شوند، همچنين در اين کودکان قدرت يادگيري هم کاهش مي يابد و پيشرفت تحصيلي خوبي ندارند و بهره هوشي اين دانش‌آموزان از دانش آموزان سالم کمتر است.
عوارض کمبود آهن به ويژه در شير خواران و کودکان شش ماهه تا ‌9 ساله متعدد مي باشد، به طوري که اختلال در تکامل و هماهنگي سيستم عصبي، اختلال در تکامل گفتاري، کاهش قدرت يادگيري و افت تحصيلي، اثرات نامطلوب فيزيولوژيکي و رفتاري و کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها از مهمترين آنهاست.

ميزن نياز بدن به آهن چقدر است؟
ميزان نيازبدن به آهن بر اساس سن، جنس و وضعيت فيزيولوژيکي افراد متفاوت است، مثلا زنان باردار به علت افزايش حجم خون، رشد جنين و جفت و ساير بافتها به آهن بيشتري نياز دارند، به همين دليل بيش از سايرين در معرض خطر کم خوني قرار دارند.

در صورت سلامت مادر، ميزان ذخاير آهن وآهن موجود در شير مادر تا شش ماه اول زندگي براي شيرخواران کافي است، ولي در مورد نوزاداني که با وزن کم متولد مي شوند ذخاير آهن کم بوده و بايد از زمان دو برابر شدن وزنشان، آهن به صورت قطره خوراکي به آنان خورانده شود.
ميزان آهن مصرفي، روزانه ‌50 تا ‌200 ميلي گرم براي بالغين و شش ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن براي کودکان زير شش سال و يک تا دو ميلي گرم به ازاي هر کيلوگرم وزن بدن براي کودکان زير دو سال مي باشد.
دلايل فقر آهن:

دلايل گوناگوني براي کمبود آهن و جود دارد که از آن جمله مي توان به عللي چون دريافت ناکافي آهن، جذب ناکافي آهن، افزايش نياز در زمان رشد و از دست دهي مزمن خون اشاره کرد.
دريافت ناکافي آهن
با توجه به اينکه ذخاير آهن موجود در بدن شيرخوار بعد از چهار تا شش ماهگي تقريبا تهي مي شود، نياز است که شيرخواران با شروع غذاي کمکي آهن اضافي دريافت کنند، در غير اين صورت مبتلا به فقر آهن مي شوند که اين موضوع به ويژه در مورد شيرخواران نارس از اهميت بيشتري برخورداراست، اين نوزادان بعد از دوبرابر شدن وزنشان بايد آهن اضافه دريافت کنند.

در کودکان بزرگتر، کمبود دريافت آهن به علت رژيم غذايي يا آهن کم و يا دريافت رژيم با آهن ناکافي هم به وجود مي آيد که در به وجود آمدن و گسترش کم خوني موثر است.
جذب ناکافي آهن
اين مشکل به علت اسهال مزمن، تغذيه شيرخواران با شير مصنوعي، کاهش ترشح اسيد معده، مشکلات گوارشي و تداخلات دارويي به وجود مي آيد و يا ممکن است به علت کم جذب شدن آهن، مصرف زياد مواد غذايي سرشار از سبزيجات و حبوبات و مصرف ناچيز پروتئين حيواني ايجاد شود.
افزايش نياز در زمان رشد
در دوران شيرخواري و کودکي به علت رشد سريع بافتها نياز به آهن افزايش مي يابد. اغلب سرعت رشد در سال اول زندگي رخ مي دهد، در

اين مدت وزن بدن و حجم خون تقريبا سه برابر وميزان هموگلوبين خون دو برابر مي شود.
بيشترين نرخ رشد در شيرخواران نارس و شيرخواران رسيده با وزن کم در هنگام تولد رخ مي دهد، در بدن اين کودکان حجم خون و ميزان ذخيره آهن در هنگام تولد کم است و چون به سرعت وزن اضافه مي کنند نيازمنديشان به آهن افزايش مي يابد که اگر اين نيازمندي بر آورده نشود در مدت سه ماه دچار کمبود آهن مي شوند.

از دست دهي مزمن خون
در ‌50 درصد شيرخواران خونريزي دستگاه گوارش ممکن است نقش مهمي در ايجاد کمبود آهن داشته باشد( احتمالا حساسيت شيرخواران به پروتئيني که در شير تازه گاو وجود دارد علت از بين رفتن مخاط روده و خونريزي گوارشي در آنهاست) و يا ابتلاي کودکان به انگل‌هاي روده‌اي باعث از دست دهي خون و کمبود آهن مي شود.
دفع زياد آهن به دليل خونريزي، تخريب سريع گلبول‌هاي قرمز به دليل وجود بيماري‌هايي نظير مالاريا و ابتلا به انگل و تخليه ذخاير آهن به دليل بارداري‌هاي مکرر و با فاصله کم از ديگر دلايل فقر آهن در افراد محسوب مي شود.

علائم کم خوني ناشي از فقر آهن
علائم کمبود آهن معمولا به آهستگي بروز مي کند، از اين رو بيماران کم خون اغلب بدون نشانه هستند، به طور کلي بي اشتهايي، رنگ پريدگي زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم، سردرد، خستگي و بي حسي، بي تفاوتي، تنگي نفس، از بين رفتن بافت پوستي زبان همراه با سوزش و درد، تپش قلب، التهاب و زخم گوشه دهان، خواب رفتن وسوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها، التهاب مزمن معده که باعث کاهش ترشحات معده مي شود و در کم خوني هاي شديد تا شقي شدن ناخن‌ها از نشانه هاي باليني کم خوني ناشي ازکمبود آهن مي باشد.

همچنين همه چيزخواري، خوردن مواد غيرمعمول مثل يخ، خاک و نشاسته در کمبود آهن مشاهده مي شود و معمولا با درمان آهن معالجه شده است، در موارد نادر در کم خوني ناشي از کمبود آهن بزرگ شدن طحال نيز ديده شده است.

گروه هاي در معرض خطر بيشتر
زنان در زمان بارداري، زنان در سنين بارروي، سالمندان، کودکان به خصوص کودکان مبتلا به سوء تغذيه و نوجوانان گروه‌هايي هستند که بيشتر در معرض خطر کم خوني فقر آهن مي باشند.
راه هاي پيشگيري و کنترل کم خوني فقر آهن
در سالهاي اخير براي برطرف ساختن مشکل کم خوني آهن دو روش از جمله غني سازي مواد غذايي(افزودن آهن به برخي از مواد غذايي ) و آهن ياري ( که عبارت است از توزيع مکمل هاي آهن بين افراد مانند تجويز قرص و قطره آهن بين مادران و کودکان) توصيه شده است.
بايد توجه داشت که جگر، گوشت و به ويژه گوشت گاو، زرده تخم مرغ، سبزيجات، برگ سبز تره، ميوه هاي خشک شده(برگه ها و بخصوص برگه زردآلو)، لوبيا چشم بلبلي، نخود خشک شده و دانه هاي روغني مثل پسته، بادام، فندق و .. مهمترين منابع غذايي حاوي آهن مي باشند که مي توان براي برطرف کردن فقر آهن آنها را مورد استفاده قرار داد.

مقدمه
کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن، از مشکلات عمده تغذیه ای و بهداشتی کشور است. گروههایی که بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند شیرخواران، کودکان زیر 6 سال، نوجوانان بخصوص دختران نوجوان و زنان در سنین باروری بخصوص زنان باردار هستند. پسرا ن و نوجوانان و مرداان بالغ هم ممکن است دچار کم خونی فقر آهن بشوند اما این خطر در آنها کمتر است.
آهن برای ساخت گلبولهای قرمز خون لازم است. اگر برای ساختن گلبولهای قرمز خون، آهن به مقدار کافی در دسترس بدن نباشد، ابتدا از ذخایر آهن بدن استفاده می شود، سپس در صورت ادامه کمـبود، ذخایر آهن بدن کاهش می یابد. اگر کمبود آهن ادامه پیدا کند، ذخایر آهن بدن تخلیه می شود و کم خونی فقر آهن بروز می کند. آهن اساسی ترین ماده اولیه برای ساختن گلبولهای قرمز خون است. البته علاوه بر آهن، مواد مغذی دیگر هم مثل اسید فولیک، ویتامین B6 ، ویتامین B12 ، ویتامین C و پروتئین برای خونسازی لازم است که باید از طریق رژیم غذایی روزانه تامین شود.
علل ایجاد کم خونی فقر آهن در دوران مدرسه و بلوغ

در سنین مدرسه، بدن به دلیل رشد به آهن بیشتری نیاز دارد و مصرف ناکافی منابع غذایی حاوی آهن در این دوران منجر به کمبود آهن میشود. در دوران بلوغ به دلیل جهش رشد، نیاز دختران و پسران به آهن بیشتر از دوران قبل است و درصورتی که از منابع غذایی حاوی آهن در برنامه غذایی روزانه به اندازه کافی مصرف نشود نوجوان به سرعت در معرض خطر کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن قرار می گیرد.

دختران در سنین بلوغ، علاوه بر جهش رشد، به علت عادات ماهانه و از دست دادن خون نسبت به کم خونی فقر آهن بسیار حساس تر و آسیب پذیرتر هستند و به این دلیل کم خونی فقر آهن در دختران در مقایسه با پسران نوجوان شیوع بالاتری دارد.
عادات و رفتارهای غذایی خاص در دوران مدرسه و بلوغ اغلب موجب می شود که کودکان و دانش آموزان به جای مصرف غذاهای خانگی از غذاهای غیر خانگی مانند انواع ساندویج های سوسیس و کالباس، پیتزا، تنقلات غذایی کم ارزش مانند چیپس، نوشابه، شکلات و پفک استفاده نمایند و به این دلیل درمعرض خطر کمبود آهن قرار می گیرند زیرا این غذاها اغلب از نظر آهن فقیرند.
تغییرات خلق و خو در دوران بلوغ ممکن است موجب کم اشت

هایی بشود و به علت مصرف ناکافی غذا، دریافت آهن و سایر مواد مغذی محدود میشود.
عدم رعایت اصول بهداشتی، آب اشامیدنی ناسالم، توالت های غیر بهداشتی، عدم شستشو و ضد عفونی صحیح سبزی های خام و در نتیجه ابتلاء به آلودگی انگلی از دیگر عوامل موثر در بروز کم خونی فقر آهن هستند. آلودگی های انگلی مانند شیستوزومیا و کرم قلابدار و ژیاردیا موجب بروز کم خونی فقر آهن میشوند. آلودگی به شیستوزومیا و کرم قلابدار درکشور ما شایع نیست اما آلودگی به ژیاردیا که درسنین مدرسه شایع است میتوانند با کاهش اشتها و کاهش جذب آهن موجب کمبود آهن شوند.

مهمترین و شایعترین علل بروز کمبود آهن، مصرف کم انواع گوشت به ویژه گوشت قرمز است که آهن قابل جذب دارد.
از عوامل دیگر مصرف چای قبل از غذا و یا بلافاصله پس از غذا است. تانن موجود در چای میتواند جذب آهن غذا را به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش دهد.

مصرف ناکافی مواد غذایی حاوی ویتامین C نیز احتمال بروز کمبود آهن را افزایش می دهد. ویتامین C که در میوه ها و سبزی های تازه و خام وجود دارد موجب افزایش جذب آهن غذا میشود. کمبود دریافت ویتامین C موجب کاهش جذب آهن و در نتیجه کمبود آهن میشود.
مصرف نان هایی که در تهیه آنها از جوش شیرین استفاده میشود، یکی دیگر از عوامل موثر در بروز کمبود آهن است. جوش شیرین موجب باقی ماندن ماده ای به نام اسید فیتیک درنان میشود که کاهش دهنده جذب آهن است. در نانی که در تهیه آن از خمیر مایه یا خمیر ترش بجای جوش شیرین استفاده شده است، اسید فیتیک مهار شده و مانعی در جذب آهن ایجاد نمیشود.

درسالهای اخیر تلاشهای زیادی برای حذف جوش شیرین از چرخه تولید نان و استفاده از خمیر مایه درکشور صورت گرفته است.

علائم کم خونی فقر آهن
رنگ پریدگی دائم زبان و مخاط داخل پلک چشم و لبها، کمرنگ شدن خطوط کف دست، احساس ضعف و خستگی، سیاهی رفتن چشم، بی تفاوتی، سرگیجه، سردرد، بی اشتهایی، حالت تهوع، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دستها و پاها درافراد مبتلا به کم خونی فقر آهن دیده میشود. موارد کم خونی فقر آهن شدید با تنگی نفس و طپش قلب و ورم قوزک پا همراه است.

کودکان ودانش آموزانی که دچار کم خونی فقر آهن هستند، همیشه احساس خستگی و ضعف می کنند. این افراد اغلب از ورزش و فعالیتهای بدنی دوری می کنند و یا در هنگام ورزش خیلی زود خسته میشوند. در این افراد تغییرات رفتاری بصورت بی حوصلگی و بی تفاوتی مشاهده میشود. کم خونی فقر آهن به علت کاهش قدرت یاد گیری، موجب افت تحصیلی دانش آموزان میشود.
یکی از علائم بروز کم خونی فقر آهن دردختران نوجوانی که عادت ماهیانه آنها شروع شده است و خونریزی زیاد دارند رنگ پوست سبزه مایل به زرد است.

کم خونی ورزشی
بیش از سه دهه قبل کم‌خونی(آنمی) به عنوان یک علت کمبود اکسیژن بافت که می‌تواند توسط ورزش صورت گیرد به اثبات رسید. به هر حال این ارتباط واقعی مقدماتی، معادل فرآیندی است که در آن پلاسما (مایع خون بدون سلول‌های آن) رقیق شده است، به این علت به آن اصطلاح کم‌خونی کاذب ورزشکاران می‌گویند.(1)

داده‌های جدید نشان می‌دهد که به فعالیت‌های متوسط تا شدید با کاهش خون در بین اندام‌های معده و روده و به دنبال آن وجود خون در ادرار و همین‌طور از بین رفتن گویچه‌های قرمز (اریتروسیت‌ها) در اثر حرکات مکانیکی و اکسیداتیو در ارتباط می‌باشد.
بنابراین حالا ارتباط بین ورزش شدید و از بین رفتن تعداد و شکل گویچه‌های قرمز روشن‌تر می‌شود که گواهی بر اهمیت کم‌خونی در ورزش است. در این کم‌خونی ترکیبات آهن عامل است اما اطلاعات اخیر بحث جدیدی پیرامون این‌که" آیا همولیز عاملی برای آنمی و استرس اکسایشی است؟" باز می‌کند.(15)

این مقاله ارتباط بین ورزش و کم‌خونی، درک دلایل ترکیبات آهن (فروپنیک) در آنمی و تحلیل گویچه‌‌های قرمز را مورد بررسی قرار می‌دهد.
کم‌خونی را می‌توان این‌گونه تعریف کرد که:
حالتی است که کیفیت و کمیت اریتروسیت‌های (گویچه‌‌های قرمز) گردش خون کمتر از سطح نرمال برای یک شخص مد نظر است.
بر طبق منابع، میزان هموگلوبین و تعداد اریتروسیت خون متناسب با سن، جنس و نزدیکی به سطح دریا است.
اخیراً تحقیقات در زمینه تغییرات فیزیولوژیکی اریتروسیت و نحوه از بین رفتن آن بعد از یک جلسه فعالیت جسمانی یا ورزش هوازی شدید صورت گرفته است. این تحقیقات به این که فعالیت جسمانی عامل ممکن برای آنمی است، منتهی می‌شود. به همین علت بیش از سه دهه قبل اصطلاح آنمی ورزشکاران مطرح شد که یک حالت کم‌خونی محدود، متناسب برای افرادی که به طور منظم تمرین می‌کنند، همانند ورزشکاران معین می‌گردد(7).

کسی که دچار رقیق‌شدن خون می‌گردد، نباید به عنوان یک شرایط آنمی واقعی در نظر گرفته شود، بلکه بایستی به عنوان یک واکنش سازگاری به ورزش تلقی گردد. چندین تحقیق نشان داده که بسیاری از این نوع آنمی در گروه‌های ورزشکاران تحت کنترل به وجود آمده است.(9)
برای تعیین دقیق قسمت اعظم مشکل اعم از این‌که یک آنمی ناشی از مکان تمرین در مقدار تفاوت موجود باشد یا این‌که مربوط به تعریف و علت‌شناسی، برای آنمی پیشنهاد شده است؟ قسمت اعظم مشکل در بررسی آنمی این است که تعیین شود آنمی ناشی از تمرینات ورزشی است یا علت واقعی دارد.

هنگامی‌که علت در ارتباط با رقیق‌شدن خون باشد، ما با یک کم‌خونی واقعی سر و کار نداریم. به همین علت واژه"کم‌خونی کاذب" ایجاد می‌شود.
امروزه فواید ورزش به علت مرگ ناگهانی ورزشکاران بیش از هر زمان دیگری قابل بحث می‌باشد و تحقیقات مختلفی در ارتباط با منظم یا غیرمنظم بودن فعالیت‌های جسمانی مطرح می‌شود(3).
تعیین این‌که آیا ورزش علت آنمی در افراد است یا این‌که با عوامل دیگر همراه شده و باعث کم‌خونی می‌شود مهم است. از این نظر، تشخیص برای آنمی واقعی بایستی از طریق ارزیابی جنبه‌های کلینیکی هم‌چنین پارامترهای خون‌شناسی همانند هموگلوبین کورپوسکول میانی[1] که تحت تأثیر رقیق‌شدن خون قرار نمی‌گیرد، صورت پذیرد.(6)

هرگاه علت ترکیبات آهنی مشهود باشد، ورزش به عنوان یکی از عوامل کم‌خونی مطرح می‌شود. این‌که چه مقدار تحلیل گلبول‌های قرمز (همولیتیک) در آنمی ورزشی شرکت داشته و هم‌چنین نقش استرس اکسایشی در آنمی، تحت بررسی است.
کم‌خونی فروپنیک با کاهش عملکرد ورزشکاران به ویژه افراد ماراتن در ارتباط است به همین علت بیشترین تحقیقات در آن‌ها صورت می‌گیرد. این علت می‌تواند با وجود هموگلوبین در ادرار (هموگلوبین اوریا)، وجود خون در ادرار (هماچوریا)، کاهش خون معده و روده و کاهش آهن به دلیل تعریق زیاد باشد. (14)

هموگلوبین در ادرار
اولین گزارش در مورد وجود هموگلوبین در ادرار در ارتباط با ورزش در سال 1982 بود. زمانی که بالابان، وجود تیرگی در ادرار یک سرباز جوان را بعد از شرکت در یک رژه، شناسائی کرد. او آن را وجود هموگلوبین در ادرار رژه‌ای نامید. هموگلوبین در ادرار گاهی اوقات همراه با وجود خون در ادرار بود که باعث ایجاد شرایط کم‌خونی در ورزشکاران رقابتی به ویژه کسانی که برای مسافت‌های طولانی می‌دویدند، می‌شد. این شرایط کم‌خونی وابسته به همولیز در ارتباط با ورزش در نتیجه پائین‌بودن (هیپوگلوبین) و افزایش هموگلوبین پلاسما بوجود می‌آید. (2)
شواهد نشان می‌دهد وجود هموگلوبین در ادرار شایع‌تر از آن‌چه که فکر می‌کنیم، می‌باشد. اگر چه به نظر می‌رسد که محدود و خوش‌خیم است. (11)

خون در ادرار (هماچو ریا)
هماچوریا بر اثر ورزش برخوردی(فوتبال یا بوکس) و ورزش غیربرخوردی(شنا) ایجاد می‌شود که می‌تواند قابل رویت یا میکروسکوپی باشد. اغلب محدود و خوش‌خیم است. از این رو 48 تا 72 ساعت بعد از ورزش ناپدید می‌شود که می‌تواند مربوط به کیسه صفرا و زخم کلیه باشد. هرگاه مربوط به زخم نباشد، یا کم‌خونی گلومرال ناشی از انقباض عروق طحال و کلیه است یا از یک افزایش فشار ثانویه فیلتراسیون منتج از انقباض سرخرگ‌های آوران می‌باشد.(2)

شدت هماچوریا به شدت و مدت ورزش بستگی دارد و می‌تواند با کم آبی، وجود میوگلوبین در ادرار و پراکسید لیپید در اریتروسیت‌ها رخ دهد.(10)
کاهش خون معده– روده ای
کاهش خون گوارشی بعد از ورزش‌های طولانی مدت بسیار رایج است. در ورزشکاران دوی ماراتن، با میانگین 8 تا30 درصد مشهود است که نه همراه با تورم و نه خونریزی معده است و ظاهراً مربوط به سن، زمان، علائم شکمی و مصرف اخیر ویتامینc یا اسید استیل سالیسیک نمی‌شود.
کاهش خون در ورزش در ارتباط با شدت ورزش، می‌تواند باعث کاهش جریان گویچه قرمز و افزایش فقدان آهن شود.(5)

کاهش آهن به علت تعریق زیاد
این شکل کاهش آهن در چندین تحقیق در طول و بعد از یک جلسه ورزش در افراد تمرین کرده و بدون تمرین ارزیابی شده است. نتایج نشان می‌دهد که این مدل کاهش آهن مستقیماً بستگی به میزان عرق دارد. از این‌رو بیشتر در ورزش طولانی مدت تحت درجه حرارت بالا صورت می‌گیرد. تفاوت معناداری بین زنان و مردان وجود ندارد. شدت ممکن این کمبود، بستگی به میزان ذخیره آهن ورزشکاران دارد.
عوارض ناشی از کم خونی فقر آهن درکودکان سنین مدرسه و نوجوانان
آهن کافی برای حفظ سلامت، رشد مطلوب و فراهم ساختن زمینه مناسب برای یاد گیری دردوران تحصیل ضروری است. اگر چه کمبود آهن میتواند درتمام مراحل زندگی سبب کاهش قدرت ادراک و یاد گیری گردد ولی اثرات نامطلوب کم خونی در دوران شیرخوارگی و در اوایل کودکی غیر قابل جبران است. کم خونی فقر آهن در کودکان زیر 2 سال و کودکان سنین مدرسه با تاخیر رشد خفیف همراه است و درمان کم خونی موجب افزایش سرعت رشد میشود. تاخیر رشد در کودکان کم خون ممکن است به علت نقش کلی آهن در واکنش های حیاتی بدن، رابطه آن با سیستم ایمنی و یا تاثیر آن بر اشتها باشد.
کم خونی فقر آهن در کودکان سنین مدرسه موجب کاهش قدرت یادگیری میشود. ضریب هوشی این کودکان 5 تا 10 امتیاز کمتر از حد طبیعی برآورد شده است. همچنین در این کودکان میزان ابتلاء به بیماریهای عفونی بیشتر است زیرا سیستم ایمنی آنان قادر به مبارزه با عوامل بیماریزا نیست. مطالعات نشان داده است که دادن آهن به کودکان کم خون موجب کاهش ابتلا به بیماریهای عفونی میگردد.

درمان کم خونی فقر آهن
درصورت بروز کم خونی فقر آهن شخص مبتلا باید تحت درمان قرار گیرد زیرا در این حالت افزایش مصرف غذاهای غنی از آهن به تنهایی نمی تواند کم خونی فقر آهن را جبران نماید؛ بخصوص اگر کم خونی شدید باشد درمان با استفاده از ترکیبات آهن خوراکی مثل سولفات آهن است. میزان توصیه شده برای درمان کم خونی بستگی به شدت کم خونی دارد و پزشک آن را تعیین می کند.