بخشی از مقاله
چکیده
افزایش بهرهوری انرژی تأثیر قابل ملاحظهای در بهبود شرایط محیط زیست منطقهای وجهانی خواهد داشت و همچنین از طریق افزایش بهرهوری انرژی میتوان مقداری از انرژی مورد نیاز جهان را تأمین نمود . مطالعات انجام شده نشان میدهد که در مناطق مختلف جهان پتانسیل قابل توجهی برای بهبود بهرهوری مصرف انرژی وجود دارد و دستیابی به کارآیی بیشتر در مصرف انرژی نیازمند سرمایه گذاری قابل ملاحظه در کارخانجات و صنایع قدیمی و سرمایه گذاری در جایگزینی سوختها میباشد.
با ماشینی شدن زندگی جوامع بشری، لوازم خانگی بیش از پیش در حال ازدیاد هستند. با زیاد شدن لوازم خانگی برقی، سهم برق مصرفی آن افزایش یافت. پتانسیل لازم برای ورود مدیریت انرژی در لوازم خانگی به وجود آمد. دولتهای مختلف، برنامههای مختلفی را برای بهبود بهرهوری انرژی در نظر گرفتند. هر کدام از این برنامهها دستاوردهای خاص خودشان را داشتند. این مقاله، به بیان دستاوردهای برنامههای برچسب انرژی و استانداردهای بهرهوری انرژی - EESL - میپردازد. برنامه EESL، طولانیترین برنامه در حال اجرا در زمینه سیاست گذاری در بهرهوری انرژی است. امید است کشور ما با استفاده از تجربیات جهانی در زمینه برچسبها و استانداردهای مدیریت انرژی بتواند در جهت کاهش مصرف و شدت انرژی کشور گامهای بلندتر و سریعتری بردارد.
-1 مقدمه
تعریف بهرهوری انرژی یک سوال پیچیده است. مارتین و همکاران برای اولین بار تعریف بهرهوری انرژی را به صورت مقدار فعالیتهای انسانی در هر واحد انرژی ارائه کردند. بهرهوری انرژی کیفیت یک بخش را نشان می-دهد. محاسبه بهرهوری انرژی در صنعت به هزینههای منابع انرژی، بازده فناوری استفاده شده، سرمایهگذاری و ... بستگی دارد. علاوه بر این، بهرهوری انرژی در فعالیتهای مرتبط با اقتصاد را نمیتوان به راحتی مورد بررسی قرار داد .[1]
درک تعریف واقعی و فیزیکی از بهرهوری انرژی برای توسعه و اعمال روشهای مختلف در سراسر کشورهای جهان بسیار مهم است. به ویژه در صنایع، رقابت بین شرکتها را میتوان با برخی از انواع شاخصهای بهرهوری انرژی مانند برچسب انرژی در صنایع لوازم خانگی مورد بررسی قرار داد. بهبود بهرهوری انرژی حیاتی برای به حداکثر رساندن خروجی و کاهش هزینه عملیاتی استراتژی است. آقای پترسون - از اولین محققین در زمینه بهرهوری انرژی - بیان میکنند که بهرهوری انرژی یک مسئله عمومی است و هیچ اندازهگیریکمّی برای آن وجود ندارد و باید آن را توسط یک سری از شاخصها برآورد کرد .[1]
برخی مراجع بر روی شاخصهای ترمودینامیکی برای محاسبه بهرهوری انرژی تمرکز کردند .[2] برخی مراجع بر روی شاخصهای اقتصادی برای محاسبه بهرهوری انرژی تمرکز کردند. در مرجع [3]، بهرهوری انرژی در مفهوم هزینه بر اساس برنامهریزی ریاضی اندازهگیری شده است. خواص روش اندازهگیری بحث شده است و همچنین بهرهوری انرژی در بخش برق در 23 کشور آژانس بین المللی انرژی مقایسه شده است .[3]
با وجود پیشرفتهای اخیر در دانشگاه و صنعت، تعاریف متعدد از شاخصهای کلیدی عملکرد در مبحث بهرهوری انرژی پیشنهاد شدند. استفاده از آنها بسیار گنگ و نامفهوم است. در مرجع [4]، یک روش محاسبه تعمیم یافته با مجموعهای از نمونهها برای اندازهگیری بهرهوری انرژی در فعالیتهای صنعتی از سطح کارخانه تا پردازش و سطح محصول ارائه میشود. با توجه به روند اخیر در اجرای اقدامات بهرهوری انرژی و همچنین تولید انرژی در محل از منابع تجدیدپذیر، شاخصهای کلیدی عملکرد جدید برای تعیین کمیت مزایای برنامهها توسعه یافتهاند. شاخصهای کلیدی عملکرد ارائه شده و روند توسعه آنها خود با یک مطالعه موردی از یک تولید کننده دارویی در استرالیا نشان داده شده است .[4]
موضوع بهرهوری انرژی بسیار گسترده است و در مباحث گوناگون کاربرد دارد. در مرجع [4]، در کارخانه تولید کننده دارو در استرالیا بررسی شده است. در مرجع [5]، بهرهوری انرژی در تصفیهخانههای فاضلاب بررسی و یک شاخص جدید برای آن عرضه شده است. در مرجع [6]، ارتقا بهرهوری انرژی در لوازم و وسایل موجود در بخش-های تجاری و مسکونی بررسی شده است. راهکار استفاده از سیستمهای ارتباطی و اینترنت اشیا پیشنهاد شده است. حال در این مقاله، به بررسی دستاوردهای بهرهوری انرژی در صنعت لوازم خانگی ناشی از اجرای برنامه 1EESL پرداخته میشود.
ساختار این مقاله بدین شرح است: در قسمت 2، برنامه EESL معرفی میشود. در قسمت 3، نرخ بهبود بهرهوری انرژی در صنعت لوازم خانگی بیان میشود. در قسمت 4، نسبت سود به هزینه در بهرهوری انرژی بررسی میشود. در قسمت 5، تاثیر برنامه EESL بر قیمت خرید، در قسمت 6 تاثیر برنامه EESL بر اشتغالزایی، صنعت و نوآوری در آن و در قسمت 7 منافع در سطوح مختلف مطرح میشوند. در بخش پایانی، مطالب ذکر شده جمعبندی و نتایج لازم گرفته میشوند.
-2 معرفی برنامه EESL
برنامه EESL، طولانیترین برنامه در حال اجرا در زمینه سیاست گذاری در بهرهوری انرژی است. این برنامه در دهه 70 میلادی آغاز شده است. در حال حاضر در بیش از 80 کشور دنیا اجرا میشود. بیش از 50 نوع از لوازم خانگی و وسایل در بخش تجاری و خانگی را پوشش میدهد. با وجود تفاوت در قوانین ملی، کشورهای مختلف EESL را راهبردیترین برنامه برای جلوگیری از تغییرات آب و هوایی میپندارند .[7]
در برنامه EESL همواره از ابزارهای مکمل برای رسیدن به بهرهوری انرژی بیشتر استفاده میشود. استفاده از برچسبهای انرژی و برنامه MEPS1 از ابزارهای مکمل بوده است. در مرجع [8]، چگونگی پیادهسازی موثر و پویای برنامه MEPS در کشور افریقای جنوبی بررسی شده است. در سال 2005، سیاست برچسب انرژی در این کشور اجرا شد. سیاست برچسب انرژی به علت کاستی در مشوقها موفقیت آمیز نبود.
در مرجع [8]، از تجارب سیاست برچسب انرژی و پیادهسازی برنامه MEPS در سایر نقاط دنیا یک برنامه مدون تهیه شده است. برنامه مدون با وضعیت کشور افریقای جنوبی تطبیق داده شده است .[8] دولتها تلاش میکنند با ارتقای بهرهوری انرژی نیازهای آینده جامعه را تامین نمایند. در این مقاله، دستاوردهای قدیمیترین و گستردهترین برنامه در حال اجرا در زمینه بهرهوری انرژی به صورت طبقهبندی شده ارائه میشوند.
-3 نرخ بهبود بهرهوری انرژی در صنعت لوازم خانگی
از زمان اجرای برنامه EESL، نرخ بهبود بهرهوری انرژی به طور متوسط 3 الی 4 درصد گزارش شده است. به طور مثال، در کشور چین با اجرای برنامههای برچسب زنی بر روی یخچالها در فواصل سال 1997 الی 2007، نرخ بهبود بهرهوری انرژی %8/3 گزارش شده است. در کره نیز نرخ بهبود بهرهوری انرژی در تمامی محصولات تحت پوشش برنامه EESL از سال 1996 الی 2010 برابر با %59 اعلان شده است .[7]
نرخ بهبود بهرهوری انرژی در تلویزیون و سینماهای خانگی بیش از مقدار متوسط بوده است. علت آن، معرفی برنامه EESL جدید از سال 2008 است. این برنامه منطبق با وضعیت اقتصادی است. باید توجه داشت که به علت اجرای برنامه EESL، سالیان اخیر نرخ تغییر فناوری نیز در سال فراتر از %1 رفته است .[7] در ایالات متحده امریکا نرخ بهبود بهرهوری انرژی یخچالها، به طور سالانه برابر با %4 گزارش شده است.
این آمار مربط به سالهای 1989 الی 2010 است. در استرالیا نیز نرخ کاهش انرژی مصرفی در یخچالها به طور سالانه برابر با %3/6 گزارش شده است. در شکل 1، نرخ بهبود بهرهوری انرژی یخچالها در کشور استرالیا مشاهده می-شود. در این شکل به وضوح استفاده از ابزارهای مکمل به منظور اجرای هر چه بهتر برنامه EESL دیده میشود. اجای برنامه MEPS در سالهای 1999 و 2005 به انضمام برنامه EESL بسیار موفقیت آمیز بوده است. یکی از نقاط قوت برنامه EESL انعطافپذیری و قابلیت تطبیق آن با سایر برنامههای بهرهوری انرژی است .[7]
