بخشی از مقاله
چکیده
تحقیقات نشان داده است که بخشی از محبوبیت محیط هاي طبیعی ناشی از این است که از آنها براي تامل در مورد مسایل شخصی و تنظیم حالات هیجانی استفاده می شودح پژوهشحاضر به بررسی رابطه ي دلبستگی مکان با عاطفه ي مثبت و منفی پرداخت. بدین منظور 160 دانشجو از بین دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز تهران به شیوه ي تصادفی انتخاب شدند. براي جمع آوري اطلاعات از مقیاس دلبستگی مکان و مقیاس عاطفه ي مثبت و منفی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان دادند که تفاوت میانگین نمره کل دلبستگی مکان دختران و پسران از لحاظ آماري معنادار می باشد.بین دلبستگی مکان و خرده مقیاس هاي آن با عاطفه مثبت رابطه مثبت و معناداري وجود دارد. نتایج نشان داد که متغیر پیوند اجتماعی 46 درصد واریانس عاطفه مثبت را تبیین می کند. یافته ها مداخله گري خاصنهادهاي مختلف را پیشنهادمی کند.
کلید واژهها: دلبستگی مکان؛ عاطفهي مثبت؛ عاطفهي منفی؛ دانشجو
مقدمه
نظریه پردازان داراي گرایش روان تحلیل گري محیط را به عنوان یک شئ احتمالی براي عاطفه و دلبستگی تلقی می کنند. درست همانطور که والدین خوب می توانند مبناي ایمنی را براي کودك فراهم کنند تا آزادانه به جستجوي محیط بپردازند، یک موقعیت باثبات و راحت نیز می تواند یک مبناي خانگی را فراهم کند که به کودك امکان می دهد در محیط اطراف خود با اطمینان پرسه بزند - چاولا، - 1992ح مردم از محیطهایی که در آنها میتوانند به اهداف و اولویت هایشان بیاندیشند، صحبت میکنند. لانگ و همکارانش - 2003 - دریافتند که مردم طبیعت را به عنوان موقعیتی مهم براي تجارب خلوت خود توصیف میکنند که به افزایش آرامش درونی و خوداکتشافی منجر می شود و آن را با جنبه هاي منفی خلوت نظیر تنهایی و ناشناس بودن کمتر مرتبط می دانند. کورپلا و همکارانش نیز دریافتند که بخشی از محبوبیت محیط هاي طبیعی ناشی از این است که از آنها براي تامل در مورد مسایل شخصی و تنظیم حالات هیجانی و خودپنداره استفاده می شود - کورپلا، 1989؛کورپلا و همکاران، . - 2001 با توجه به نقش محیط هاي طبیعی در تنظیم حالات هیجانی و اهمیت حالات هیجانی مثبت در کیفیت زندگی، این پژوهش به بررسی نقش هویت مکانی، دلبستگی عاطفی، وابستگی مکان و پیوندهاي اجتماعی در عواطف مثبت و منفی دانشجویان دختر و پسر ساکن شهر تهران پرداخت.
روش
شرکتکنندگان و طرح پژوهش
پژوهش حاضر در چهارچوب یک طرح غیرآزمایشی، از نوع همبستگی انجام شده است. جامعه آماري این پژوهش شامل کلیه دانشجویان لساکن شهر تهرانل دانشگاه پیام نور تهران می باشند که در سال تحصیلی 91- 90 مشغول به تحصیل بوده اند. نمونه ي پژوهش شامل 160 دانشجو است که به روش نمونه گیري تصادفی ساده از جامعهي مورد نظر از سه دانشکده انسانی، پایه و فنی انتخاب شده اند. این تعداد در بر گیرنده ي100دانشجوي دختر و 60 دانشجوي پسرمی باشند. میانگین سنی افراد برابر با 26/85 - با انحراف معیار - 6.58 بود. وضعیت تحصیلی افراد، کارشناسی 60/63 - درصد - و کارشناسی ارشد 39/37 - درصد - بود. 22/5 درصد از افراد داراي مالکیت استیجاري، 32/5 درصد آنها مالک، 40/62 درصد ساکن در منزل پدري و 4/38 درصد نیز در غیراین موارد بودند. روند نمونه گیري به صورت مشارکت داوطلبانه و رضایت به شرکت در پژوهش بود و پرسشنامه ها در اختیار آنها قرار می گرفت.
ابزار
مقیاس دلبستگی به مکان: این مقیاسبر اساس نظریه لو و آلتمن - 1992 - و مطالعات تجربی جورجنسن و استدمن - 2001 - و کیل، موون و تارانت - 2004 - ساخته شده است که دیدگاه نگرشی نسبت به دلبستگی مکان دارند. مقیاس مذکور، مشتمل بر 22 گویه می باشد که سه حیطه شناختی - هویت مکان - ، عاطفی - دلبستگی عاطفی - و رفتاري - وابستگی مکان و پیوندهاي اجتماعی - دلبستگی مکان را می سنجد.اعتبار و روایی این مقیاس توسط دکتر صفاري نیا و همکاران - 1391 - مورد بررسی و تایید قرار گرفته است. ضریب بازآزمایی با فاصله دو هفته اي برابر0/91 و مقدار آلفاي کرونباخ 0/92 می باشد. اعتبار سازه این مقیاس نیز با روش تحلیل عاملی اکتشافی در حال بررسی می باشد - زیر چاپ - .
مقیاس عواطف مثبت و منفی: مقیاس هاي عاطفه ي مثبت و عاطفه ي منفی یک ابزار20 آیتمی است که براي اندازه گیري دو بعد خلقی یعنی عاطفه ي مثبت و عاطفه ي منفی طراحی شده اند - واتسن و همکاران،. - 1998 این مقیاس از تعدادي کلمه تشکیل شده که احساس ها و هیجان هاي مختلف را توصیف می کنند. هر خرده مقیاس 10 آیتم دارد. این مقیاس از ویژگی هاي مطلوب روان سنجی برخوردار است؛ در پژوهشی که توسط دکتر بخشی پور و دکتر دژکام - 1384 - ، صورت گرفته است برآورد اعتبار براي خرده مقیاس عاطفه ي مثبت، 0/87 ؛ براي خرده مقیاس عاطفه ي منفی، 0/85 وضریب آلفا براي هر دو خرده مقیاس یکسان و برابر با 0/87 گزارش شده است.
شیوه اجرا
به منظور جمع آوري داده ها، این پرسشنامه ها به نمونه ي مورد نظر جهت تکمیل ارائه شدند. پس از جمع آوري اطلاعات، داده ها توسط نرم افزار آماريخذآححبحواز طریق ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج
دراین پژوهش براي مقایسه میانگین نمره ي کل دلبستگی مکان در دو جنس، در نمونه ي پژوهش، از آزمون ص براي گروه هاي مستقل استفاده شده است. در جدول1نتایج این آزمون روي داده هاي مذکور ارائه شده است. نتایج نشان می دهد تفاوت میانگین نمره کل دلبستگی مکان دختران و پسران از لحاظ آماري معنادار می باشد = 1/98 - ص، = 0/049 ؟طک - .براي تعیین تاثیر هر یک از متغیرهاي هویت مکان، دلبستگی عاطفی، وابستگی عاطفی و پیونداجتماعی بر عاطفه مثبت، متغیرهاي ذکرشده به عنوان متغیرهاي پیش بین و عاطفه مثبت به عنوان متغیر ملاك در معادله رگرسیون تحلیل شدند. طبق نتایج تحلیل واریانس، مقدار ً مشاهده شده معنادار است - 0.001شژ - و 46 درصد از واریانس مربوط به متغیر عاطفه مثبت به وسیله خرده مقیاس پیوند اجتماعی تبیین می شود.
بحث
پژوهش حاضر به بررسی نقش دلبستگی مکان با عاطفه مثبت و عاطفه منفی می پردازد. چنانچه نتایج این پژوهش نشان داد پیوند اجتماعی به میزان قابل توجهی عاطفه مثبت را تبیین می کند. این یافته با پژوهش هاي واتسون و همکاران - 1994 - همخوانی دارد. تحلیل داده ها نشان می دهد که بین دلبستگی مکان و عاطفه مثبت رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. متغیرهاي هویت مکان، دلبستگی عاطفی، وابستگی مکان و پیونداجتماعی با عاطفه مثبت رابطه مثبت و معناداري دارند. تنها متغیر دلبستگی عاطفی با عاطفه منفی رابطه معنادار دارد و بقیه متغیرها با عاطفه منفی رابطه معناداري ندارند. این نتایج با یافته هاي کورپلا و همکاران - 2001 - همخوانی دارد.
یافته هاي این پژوهش بر لزوم توجه به کارکردهاي محیط؛ از جمله قابلیت یک مکان در ایجاد پیوندهاي اجتماعی، در تنظیم حالات هیجانی شهروندان تاکید دارد. این امر مشارکت و مداخله گري خاص نهادهاي مختلف در سطح جامعه را می طلبد. در پژوهش حاضر مجموعه اي ازمحدودیت ها وجود داشت که از مهمترین آنها می توان به حجم پایین نمونه و لحاظ نکردن طبقه اقتصادي- اجتماعی و منطقه شهري محل سکونت شرکت کنندگان در پژوهش اشاره کرد، که با توجه به این امر تعمیم دهی نتایجپژوهش نیازمند ملاحظات بیشتري است.
