بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطهی بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد سازمانی معلمان مدارس پسرانه شهر شهرکرد انجام گرفته است. بدین منظور، کلیه معلمان مدارس پسرانه شهرکرد که 809 نفر میباشند به عنوان جامعه آماری انتخاب و از بین آنها 252 نفر با روش نمونهگیری تصادفی طبقهای، به عنوان نمونه انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند. این پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی میباشد. ابزارهای اندازهگیری به کار گرفته شده در این تحقیق، پرسشنامهی کیفیت زندگی کاری شامل 35 سؤال و پرسشنامهی عملکرد سازمانی شامل 19سؤال میباشد. ضریب آلفای کرونباخ برای هر دو پرسش نامهها 0/85 برآورد گردید. جهت تحلیل دادهها، رگرسیون، تحلیل واریانس و آزمونهای تعقیبی توکی استفاده گردید.
محاسبات از طریق نرم افزارSPSS22 ، انجام گرفت. نتایج حاصل نشان داد؛ بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد سازمانی رابطهی مثبت و معناداری وجود دارد . - P< 0/05 - همچنین بین چهار مؤلفهی کیفیت زندگی کاری - دستمزد کافی و منصفانه، فرصت برای امنیت و رشد مداوم در آینده، حقوق فردی در سازمان کار و ارتباط اجتماعی زندگی شغلی - با عملکرد سازمانی رابطهی مثبت و معناداری وجود دارد . - P <0/05 - اما بین چهار مؤلفهی دیگر کیفیت زندگی کاری - شرایط کاری امن و سالم، فرصت کار برای کاربرد و توسعه بلاواسطه استعدادهای انسانی، انسجام اجتماعی در سازمان و کار و کل فضای زندگی - با عملکرد سازمانی رابطهی معناداری مشاهده نشد . - P >0/05 -
مقدمه
در جهان امروز توانمندی، قدرت اقتصادی و رفاه هر کشوری در گرو استفاده بهینه از امکانات، صنایع و نیروی انسانی آن کشور است. در این راستا هرچه نیروی کار شایسته تر و کارآمدتر باشد، پیشرفت و توفیق آن کشور در عرصههای گوناگون اقتصادی و اجتماعی بیشتر خواهد بود. موفقیت و پیشرفت آموزش و پرورش و مدارس نیز به منابع انسانی آنها بستگی دارد. از آنجا که معلمان مدارس، نقش اساسی در تولید علم و گسترش دانش بر عهده دارند لذا مدارس باید با برآوردن نیازهای مادی و معنوی آنان و ایجاد محیط کاری مناسب آنان را برای فعالیتهای آموزشی و پژوهشی مجهز نمایند.
نتایج بسیاری از تحقیقات مربوط به نقش و اهمیت نیروی انسانی در توسعه سازمانها و ضاًبع رشد جوامع بشری، بر این نکته تمرکز دارد که هیچ جامعه ای توسعه یافته نیست مگر اینکه بر توسعه منابع انسانی خود پرداخته باشد. امروزه محققان مباحث نیروی انسانی پی بردهاند که نیروی انسانی واجد شرایط و ماهر عامل با ارزش و سرمایهای بی پایان در جهت رشد و توسعه سازمانها و کشورها بوده و بزرگ-ترین سرمایه یک کشور و عامل اصلی پیشرفت آن می باشد. اگر در گذشته کار، سرمایه و زمین عوامل اصلی تولید به حساب می آمدند، امروزه تغییرات فناوری، نیروی انسانی و افزایش بهره وری به عنوان عامل رشد و توسعه تلقی می شوند.
میرکمالی و نارنجی ثانی - 1387 - معتقدند:
برنامه کیفیت زندگی کاری شامل هرگونه بهبود در فرهنگ سازمانی است که باعث رشد و تعالی کارکنان در سازمان می شود. لذا نظام ارزشی، کیفیت زندگی کاری سرمایه گذاری بر روی افراد را به عنوان مهم ترین متغیر در معادله ی مدیریت راهبردی مورد توجه قرار می دهد. در بسیاری از برنامه های کیفیت زندگی کاری، تلاش برآن بوده است که عملکرد کارکنان از طریق ارتقای سطح انگیزش درونی آنان افزایش یابد - صص. - 74 -73 یک شغل به تکامل زنجیره ای از تجربیات کاری شخص در طول زمان تعریف می شود.
بعضی از اتفاقات شغلی در عملکردها و عکس-العملهای کاری قابل پیش بینی هستند. تناسب بین گرایشهای شغلی، اشخاص و محیط کاری باعث رضایت شغلی و افزایش تعهد و عملکرد خواهد شد. در حالی که نامتناسب بودن، باعث نارضایتی شغلی و تغییر شغل می شود - رییوسلا و سوتاریِ،2000؛ ایتوما و سیمپسونّ، . - 2007 طراحی یک سیستم ارزیابی مؤثر، با توجه به ویژه معیارهای ارزیابی و برآیند اهمیت دادن به این عامل، موجب خشنودی کارکنان شده و در نتیجه موفقیت سازمان را در پی خواهد داشت.
در واقع یکی از ویژگی های سازمانهای پیشرو، داشتن سیستم ارزیابی مؤثری است که بازخوردهای آن به سطوح مختلف مدیریت ارائه می شود و یکی از روشهای ارزیابی جامع، مدل کارت امتیازی متوازنْ می باشد. کارت امتیازی متوازن یک الگو و یا به عبارتی یک چارچوب مفهومی جهت تدوین مجموعهای از شاخصهای عملکرد در راستای اهداف استراتژیک میباشد. که این مدل برای سنجش عملکرد سازمان مورد استفاده قرار میگیرد. لذا با توجه به اهمیت مسئله مطرح شده در این تحقیق سعی بر آن است که کیفیت زندگی کاری و عملکرد سازمانی مورد بررسی قرار گیرد.
اهمیت تحقیق
معلمان به عنوان یکی از بزرگترین سرمایههای هر جامعه و نیز یکی از پر اهمیتترین عناصر نظام آموزشی، نقش بسیار حساس و سرنوشت سازی در تربیت نیروی انسانی ایفا میکنند و ثمر تلاش آنها در نهایت، رشد و توسعه جوامع بشری را در پی دارد. تلاش برای بهبود و استفاده مؤثر و کارآمد از منابع گوناگون چون نیروی کار، سرمایه، مواد، انرژی و اطلاعات، هدف تمامی مدیران سازمانها و واحدهای تولید صنعتی و مؤسسات خدماتی و آموزشی است.
تجهیزات و ابزار کار سالم، فضای کار متعادل و از همه مهمتر نیروی انسانی واجد صلاحیت و شایسته از ضروریاتی است که برای نیل به رشد عملکرد مطلوب باید مورد توجه مدیران قرار گیرد. - اعتباری و باقر زاده ،. - 1387 در دنیای امروز، سازمانها در وضعیت رقابت دائمی قرار دارند، شدت رقابت هر ساله افزایش مییابد و به طور پیوسته همه سازمانها برای بقا و بالندگی خود به ارتقای عملکرد سازمانی خود نیاز دارند - عباس پور، - 1381 و این یک عامل کلیدی جهت رشد و توسعه می باشد.
سلمانی - 1382 - معتقد است:
توجهی که اکنون به کیفیت زندگی کاری می شود بازتابی است از میزان اهمیتی که همگان به آن قایلاند. چنین می نماید که شمار بسیاری از کارکنان در کار خود ناراحت و در پی کار معنی دارتر هستند. کارکنان درخواست دارند در پیامدهای اقتصادی و غیر اقتصادی کارشان تغییراتی داده شود. اهمیت پاداشهای غیر اقتصادی در مقایسه با اهمیت پاداشهای اقتصادی هم اکنون افزایش یافته است. به ویژه در نزد کارکنانی که از آموزش و پرورش بالایی بهره مند هستند. چنین به نظر می رسد که نیازمند شدیدی به بهتر کردن کیفیت زندگی کاری در بسیاری از کارکنان وجود دارد. به اعتقاد اکثر صاحبنظران بسیاری از مشکلات سازمان ناشی از عدم توجه به مسأله کیفیت زندگی کاری است. - ص . - 77
هم اکنون سازمانها بیش از پیش برای ارتقای عملکرد خود به توان تخصصی، رضایت و دلبستگی منابع انسانی خود روی آوردهاند و افزایش عملکرد را با بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی کاری مربوط ساختهاند. امروزه بهبود کیفیت زندگی کاری یکی از مهمترین اهداف سازمانی و کسانی که برای سازمان کار میکنند می باشد. اگر کارمندی واقعاً احساس کند که کیفیت زندگی کاریاش بهبود یافته است این مطلب به کارمند نیروی بیشتری در جهت انجام کارش می بخشد.
نتیجهی این فرآیند، ایجاد نیروی زندگی و جو فعال در داخل گروه یا سازمان است که موجب افزایش عملکرد فراتر از نتایج مورد انتظار، با توجه به استانداردهای تکنولوژیک یا تجهیزات میشود و همین مطلب خود موجب انگیزه بیشتری برای کار بهتر و در نتیجه کیفیت زندگی کاری بهتر میشود - خدیوی و علیی، 1386؛ شهبازی و همکاران، . - 1388 بنابراین پژوهش حاضر میتواند در زمینه تنظیم آیین نامههای مربوط به ارتقای کیفیت زندگی کاری، بهبود عملکرد سازمانی و ارتقای علمی و حرفهای معلمان کاربرد داشته باشد.
هدف پژوهش
هدف پژوهش بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد سازمانی معلمان مدارس پسرانه شهر شهرکرد می باشد.
روش شناسی
پژوهش حاضر از نوع"کاربردی" است. با توجه به ماهیت موضوع و هدف های پژوهش از روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه معلمان مدارس پسرانه شهر شهرکرد در سه دوره ابتدایی، راهنمایی و متوسطه اعم از زن و مرد در سال تحصیلی 89-90 که مشتمل بر 809 نفر میباشد. برای برآورد واریانس جامعه و تعیین حجم نمونه ابتدا یک گروه 30 نفری از پاسخگویان به صورت تصادفی انتخاب شده و از طریق توزیع پرسشنامه در بین آن ها واریانس محاسبه شد. . پس از استخراج داده- ها و پیش برآورد واریانس حجم نمونه آماری پژوهش با استفاده از فرمول کمی به دست آمد که بر اساس فرمول کمی حجم نمونه 252 نفر برآورد شد.
در این پژوهش با توجه به اینکه جامعه آماری دارای ساخت متجانس نبود، جهت انتخاب نمونهها از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای استفاده گردید.ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه کیفیت زندگی کاری مشتمل بر 35 سؤال بسته پاسخ بر اساس طیف پنج گزینهای لیکرت و عملکرد سازمانی 19 سؤال میباشد که در مقیاس پنج درجهای لیکرت می باشد. ضریب پایایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ هر دو پرسشنامه 0/85 بدست آمدکه در سطح آلفای 5 معنادار می باشد و حاکی از اعتبار بالای ابزار اندازه گیری می باشد.
جهت سنجش روایی صوری و محتوایی پرسشنامههای پژوهش در اختیار اساتید راهنما و مشاور و تعدادی از اساتید متخصص در حوزه مدیریت آموزشی دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد شهرکرد قرار گرفت و پس از دریافت نظرات ایشان اصلاحات لازم در پرسشنامهها صورت گرفت. تحلیل داده های پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS16 صورت گرفته است. از شاخصهای آمار توصیفی همچون فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، جدول و نمودار و از آزمونهای آمار استنباطی همچون رگرسیون، تحلیل واریانس و آزمونهای تعقیبی استفاده شد.
