بخشی از مقاله
رابطهی سبک زندگی اسلامی با رضایت شغلی در معلمان مقطع دبیرستان شهر بندرعباس
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی رابطهی سبک زندگی اسلامی با رضایت شغلی در معلمان مقطع دبیرستان شهر بندرعباس انجام شد. پژوهش حاضر در زمرهی تحقیقات توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه معلمان مقطع دبیرستان شهر بندرعباس به تعداد 2000 نفر بود. نمونه تحقیق شامل 322 نفر بود که حجم نمونه به وسیلهی فرمول کوکران تعیین گردید و روش نمونهگیری تصادفی ساده بود. در این مطالعه از پرسشنامه های سبک زندگی اسلامی 76 مادهای و رضایت شغلی بری فیلد و روث استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل آماری این پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون بود. که برای این منظور نرام افزار SPSS نسخه 18 به کار برده شد. نتایج پژوهش نشان داد بین سبک زندگی اسلامی و رضایت شغلی 0/35 همبستگی وجود دارد و سبک زندگی اسلامی 12 درصد از واریانس رضایت شغلی را تبیین میکند. بین مؤلفههای سبک زندگی اسلامی و رضایت شغلی 0/40 همبستگی وجود داشت و مؤلفههای سبک زندگی اسلامی 15 درصد از واریانس رضایت شغلی را تبیین کرد. بنابراین می توان نتیجه گرفت افرادی که سبک زندگی اسلامی دارند رضایت شغلی بالاتری دارند.
کلمات کلیدی: سبک زندگی اسلامی، رضایت شغلی، معلمان.
1
اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان- اردیبهشت 1394 مقدمه
تغییر سبک زندگی را میتوان ارمغان مدرنیته در عصر حاضر به شمار آورد. به عقیدهی برخی، به وجود آمدن شیوههای جدید زندگی ضرورتی اجتنابناپذیر است که با حرکت جوامع به سمت پیشرفت و صنعتی شدن رخ مینماید؛ اما حقیقت این است که پایه و اساس سبک زندگی در جامعهی سنتی ایران بر اساس اسلام بنا شده است و تغییر آن به منزلهی تغییر سبک زندگی اسلامی به شیوههای مدرن و وارداتی است که با فرهنگ اسلامی ما هیچ گونه همخوانی ندارد و در نتیجه تغییر هویت فرد مسلمان را به دنبال دارد. در حقیقت هویت و سبک زندگی با یکدیگر رابطهای دوسویه دارند و بر یکدیگر تأثیر متقابل میگذارند (موسوی، .(1391
اولین بار آلفرد آدلر از بین روانشناسان سبک زندگی را مطرح کرد، سپس توسط پیروان او گسترش یافت. آنان سبک زندگی، شکلگیری آن در دوران کودکی، نگرشهای اصلی سبک زندگی، وظایف اصلی زندگی و تعامل آنها با یکدیگر را به تفصیل بحث کرده و آن را در قالب درخت سبک زندگی نشان داده، مفاهیم ارزشی و انسانشناختی و فلسفی را مطرح کرده و تمام زندگی را به صورت یکپارچه به تصویر کشیدند (نوروزی، .(1383
یکی از متغیرهایی که ممکن است تحت تأثیر سبک زندگی افراد قرار گیرد وضعیت شغلی آنان است. کارآیی و رضایت شغلی یکی از امور مورد توجه در هر سازمان است، و از آنجا که هر سازمان دارای اهداف خاصی می باشد که برای رسیدن به آن، علاوه بر ابزارهای لازم به نیروی انسانی کارآمد نیز نیاز دارد، اداره ی موفق هر سازمان به روحیه ی بالای کارکنان و رضایت شغلی آنان بستگی دارد (جعفرزادهکرمانی و همکاران، .(1385
شاید بتوان گفت از مهمترین ارکان پایداری و ثبات هر سازمانی رضایت شغلی کارکنان آن است. در حادترین شکل، پایین بودن رضایت شغلی، آمار زیادی غیبتها، پایین آمدن بازده کار و جابهجایی و انتقال کارکنان را میتوان مشاهده نمود. همچنین نارضایتی شغلی میتواند قسمتی از شکایات، کارکرد ناچیز، کالاهای تولیدی نامرغوب، اختلاس و مسائل انضباطی و دیگر مشکلات را موجب گردد. هزینههای نارضایتی شغلی در بعضی موارد ارقام نجومی به بار میآورد (شغیع آبادی، .(1388
رضایت شغلی مجموعه ای از احساسات و باورهاست که افراد در مورد مشاغل کنونی خود دارند (شفیع آبادی، .(1388 به نظرهاپاک1، »رضایت شغلی« مفهومی پیچیده و چندبعدی است و با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد. تنها یک عامل موجب رضایت شغلی نمی شود، بلکه ترکیب معیّنی از مجموعه عوامل گوناگون سبب می گردد که شاغل در لحظه معیّنی از زمان، از شغلش احساس رضایت کند و به خود بگوید که از شغلش راضی است وازآن لذت می برد(سفیری، .(1377 به گونه ای مثبت به آن می نگرد و در یک کلام، از احساس خوب و مطلوبی نسبت به آن برخوردار است (محمدزاده و مهروژان، .(1375
معلمان جزء منابع انسانی جامعه محسوب میشوند. عملکرد عوامل انسانی تحت تأثیر عوامل متعددی است. یکی از این عوامل سبک زندگی است. سبک زندگی هر فرد عبارت است از چهارچوب شناختی که در آن فرد رفتارهای خاصی را انتخاب میکند. این رفتارها به فرد کمک میکند تا با زندگی کنار بیاید (ماتوبا2 و همکاران، .(2003
1 R.Hoppock 2 Matoba
2
اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان- اردیبهشت 1394
لازاروس و فولکمن (2011) طی پژوهش خود به این نتیجه رسیدندکه ارزش های مذهبی به فرد کمک می کنندکه موقعیتی را کمتر تهدید کننده قلمداد کند و احساسش را برای رویارویی با آن تقویت کند. پارگامت و هان (2010) در مطالعهی خود روی 124 دانشجوی دیندار دورهی کارشناسی نتیجه گرفتند که مذهب در جریان حل مسئله به ویژه در جریان دوره های تنش آمیز برای فرد، حمایت عاطفی فراهم می کند. آزمودنیهایی که در این مطالعه شرکت کرده بودند از خدا میپرسیدند که چرا این فاجعه اتفاق افتاد و دعا میکردند که خداوند نیروی لازم را برای مقابله به آنها بدهد. وارثینگتون (2009) که مقالهای نتیجه گیری کرده است که دینداری ممکن است به فرد کمک نماید تا مسئله را بازتعریف کند به طوری که قابل حل شود و ممکن است از طریق فراهم ساختن معنا و امید دادن به فرد کمک کند تا در حین رویارویی با موقعیت تنش آمیز، خود را از لحاظ عاطفی مستحکم نگاه دارد.
غفاری و رضایی (1390) به این نتیجه رسیدند که بین متغیر عمل به باورهای دینی و متغیر ادراک منفی از استرس رابطه منفی و با متغیرهای خود کارامدی و ادراک مثبت از استرس رابطه مثبت و معنی داری وجود داشت. همچنین بین متغیر خود کارامدی با متغیر ادراک منفی از استرس رابطه منفی و با ادراک مثبت از استرس رابطه مثبت و معنی دار به دست آمد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه استاندارد نشان داد که متغیرهای خود کارامدی و عمل به باورهای دینی متغیرهای معتبری برای پیش بینی ادراک منفی و مثبت از استرس در دانشجویان می باشند. نتایج پژوهش پولادفر و احمدی (1385) حاکی از این مطلب بود که بین سبک زندگی و اختلالات روان شناختی رابطه معناداری وجود داشت و جهت رابطه، معکوس بود.
هر سال نظام آموزشی و خانواده ها سرمایه و هزینههای زیادی را جهت تحصیل موفق دانشآموزان صرف میکنند. پرورش درست دانشآموزان از نظر روانی و تحصیلی باعث میشود که فارغالتحصیلانی کارآمد تحویل جامعه داده شوند که دارای بنیهی علمی و توان عملی لازم هستند و سرمایه و هزینه به کار رفته به شکل بهینهای بازدهی خواهد شد. نتایج پژوهش حاضر همچنین میتواند مورد استفاده دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و آموزش و پرورش و سایر سازمانهای دولتی و غیردولتی قرار گیرد. تا در صورت وجود مشکل در این زمینه اقدامات لازم را جهت حل مشکلات انجام دهند.
بنابراین با توجه به آن چه گفته شد پژوهش حاضر در صدد است تا به این مسأله پاسخ گوید که آیا بین سبک زندگی اسلامی و رضایت شغلی در معلمان مقطع دبیرستان شهر بندرعباس رابطه وجود دارد؟
مواد و روشها
پژوهش حاضر در زمرهی تحقیقات توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه معلمان مقطع دبیرستان شهر بندرعباس به تعداد 2000 نفر بود. نمونه تحقیق شامل 322 نفر بود که حجم نمونه به وسیلهی فرمول کوکران تعیین گردید و روش نمونهگیری تصادفی ساده بود. در این مطالعه از پرسشنامه های سبک زندگی اسلامی 76 مادهای و رضایت شغلی بری فیلد و روث استفاده شده است.
پرسشنامه سبک زندگی اسلامی 76 مادهای:
پرسشنامه سبک زندگی اسلامی شامل 76 ماده میباشد که توسط صادقی و همکاران (1385) تهیه و هنجاریابی شده است. این پرسشنامه شامل سه خرده مقیاس میباشد. خردهمقیاس مسائل اخلاقی، خردهمقیاس مسائل مذهبی و
3
خردهمقیاس مسائل مالی در کنار هم پرسشنامهی سبک زندگی اسلامی را میسنجند. صادقی و همکاران پایایی این آزمون را از طریق تنصیف 0/88 و از طریق آلفای کرونباخ 0/86 به دست آوردند که قابل قبول میباشد. روایی محتوایی پرسشنامه را نیز تأیید نمودند. در پژوهش حاضر نیز پایایی این پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ 0/79 به دست آمد.
پرسشنامه رضایت شغلی بری فیلد و روث:
این پرسش نامه در سال 1951 توسط بری فیلد و روث به منظور سنجش میزان رضایت شغلی افراد ساخته شده است و شامل 19 سوال 5 گزینه ای است. در این پرسش نامه از پاسخ دهندگان خواسته می شود تا احساس و نگرش های خود را نسبت به شغلشان بر روی مقیاس 5 درجه ای مشخص کنند. پایایی پرسش نامه رضایت شغلی بری فیلد و روث توسط مختاری (1373) به روش دونیمه کردن 0/78 و عبداله زاده و کرمرودی (1373)، با استفاده از روش آلفای کرونباخ ضریب پایایی آن را معادل 0/93 گزارش کرده اند. همچنین مختاری (1373) روایی محتوایی پرسشنامه را مورد تأیید دانست. در پژوهش حاضر نیز آلفای کرونباخ برای این پرسشنامه 0/76 به دست آمد.
روش تجزیه و تحلیل آماری این پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون بود که جهت تحلیل داده ها از نرم افزار آماری spss نسخه 18 استفاده شد.
نتایج و بحث
جدول شمارهی 1 میانگین و انحراف معیار متغیرهای سبک زندگی اسلامی و رضایت شغلی را برای شرکتکنندان در
همان گونه که در جدول مشاهده میشود میانگین متغیر رضایت شغلی 58/10، استرس شغلی 72/71، سبک زندگی اسلامی 105/81، مسائل اخلاقی 35/41، مسائل مذهبی، 32/40، مسائل مالی 38/00 به دست آمده است.
نتایج جدول نشان داد که بین سبک زندگی اسلامی و رضایت شغلی 0/35 همبستگی وجود دارد و سبک زندگی اسلامی 12 درصد از واریانس رضایت شغلی را در کل گروه پژوهش تبیین میکند.
4
نتایج مندرج در جدول نشان میدهد که ضریب رگرسیون سبک زندگی اسلامی معادل با β=0/35 به دست آمده است. که معنادار میباشد علامت مثبت بتا نشان دهندهی این است که هر چه سبک زندگی اسلامی بهتر باشد رضایت شغلی افزایش مییابد.
به منظور آزمون نقش مؤلفههای سبک زندگی اسلامی بر رضایت شغلی از تحلیل رگرسیون چندمتغیری استفاده گردید.
نتایج جدول نشان میدهد که بین مؤلفههای سبک زندگی اسلامی و رضایت شغلی 0/40 همبستگی وجود دارد و مؤلفههای سبک زندگی اسلامی 15 درصد از واریانس رضایت شغلی را در کل گروه پژوهش تبیین میکنند.
نتایج نشان میدهد که ضریب رگرسیون مسائل اخلاقی معادل با β=0/07 بود و معنادار نبود. ضریب رگرسیون مسائل مذهبی معادل با β=0/22 و ضریب رگرسیون مسائل مالی β=0/30 به دست آمده است. که هر دو معنادار میباشند علامت مثبت بتا نشان دهندهی این است که هر چه مؤلفه های سبک زندگی اسلامی بالاتر باشد رضایت شغلی افزایش مییابد. همچنین مقدار بتای متغیرها نشان میدهد که هر چند هر دو متغیر به طور معنادار رضایت شغلی را پیشبینی میکنند اما قدرت پیشبینی مسائل مالی بیشتر است.
