بخشی از مقاله
چکیده
فناوری و اینترنت بر اساس رویکرد ابزارگرایی، بی طرف، خنثی و منفعل است که ارزش ها نه در آن بلکه در نحوه استفاده از آن قرار دارد. شرایطی مانند اعتیاد به اینترنت نشان میدهد که این پدیده باید به عنوان یک اختلال جدی روان پزشکی در نظر گرفته شود. این پژوهش نیز با هدف بررسی رابطه احساس تنهایی، عزت نفس اجتماعی و صفات هوش عاطفی با اعتیاد اینترنتی در دانشجویان دانشگاه ارومیه با جامعه آماری 17000 نفر بود که توصیفی از نوع همبستگی است.
نمونه پژوهش شامل 327 دانشجو 157 - نفر دختر و 170 نفر پسر - است که به روش تصادفی خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرها از مقیاس احساس تنهایی دهشیری، برجعلی، شیخی و حبیبی - 1387 - ، عزت نفس اجتماعی لاوسون، مارشال، مک گراث - 1979 - ، صفات هوش عاطفی پترایدز و فرنهام - 2002 - و اعتیاد به اینترنت یانگ - 1998 - استفاده شد. برای تحلیل داده ها، ضریب همبستگی پیرسون و روش رگرسیون چند متغیری همزمان به کار برده شد.
یافته ها نشان داد که بین متغیرهای صفات هوش عاطفی و عزت نفس اجتماعی با اعتیاد اینترنتی رابطه معنی دار منفی و بین احساس تنهایی با اعتیاد اینترنتی رابطه معنی دار مثبت - - P<0.01 وجود دارد. در مجموع متغیرهای پیش بین 15 /7 %از متغیر ملاک را تبیین کرد. مشخصاً صفات هوش عاطفی سهم معناداری در پیش بینی اعتیاد به اینترنت داشت. با توجه به نتایج میتوان استنباط کرد که تقویت مهارت های هوش عاطفی میتواند در پیشگیری اعتیاد اینترنتی نقش مؤثری داشته باشد لذا پیشنهاد میشود این مهارت ها ارتقاء یابند.
مقدمه
آمارهای شیوع اعتیاد به اینترنت در بین فرهنگ ها و جوامع مختلف بسیار متفاوت است. بر اساس گزارشات متا آنالیز اخیر شیوع اعتیاد به اینترنت در 31 کشور جهان، بالاترین مقادیر شیوع در خاورمیانه با 10/9 درصد و پایین ترین مقادیر شیوع در شمال و غرب اروپا با 2/6 درصد بوده است - چنگ و لیٌ، . - 2014 در یک مطالعه مقطعی در فاصله زمانی اردیبهشت ماه تا مهرماه 1392، دوستی ایرانی و همکاران - 1396 - نسبت اعتیاد به اینترنت خفیف و متوسط را به ترتیب 61/83 درصد و 26 /95 درصد تخمین زدند. اعتیاد به اینترنت یک وابستگی روانی به اینترنت، صرف نظر از نوع فعالیتی که انجام میشود، تعریف شده است.
این وابستگی شامل - - 1 سرمایه گذاری روز افزون روی فعالیت های وابسته به اینترنت، - 2 - تجربه احساسات ناخوشایند - اضطراب، افسردگی - در زمانی که شخص به اینترنت وصل نیست، - - 3 افزایش تحمل، - 4 - انکار مشکل آفرین بودن رفتارها، میباشد - کندلٍ، 1998،ص. - 12 با اینکه اولین تحقیق در اعتیاد اینترنتی در سال 1996 توسط کیمبرلی یانگَ با عنوان »اعتیاد اینترنتی: ظهور یک اختلال جدید«ُ انجام گرفت. اما پژوهشگران چینی در گزارش سال 2005 خود برای اولین بار در مورد قضاوت در زمینه اعتیاد اینترنتی معیارهایی ارائه داده اند که یک پیش نیاز و سه شرط دارد: پیش نیاز این است که اعتیاد اینترنتی باید به شدت کارکرد اجتماعی و ارتباط بین فردی یک جوان را به خطر اندازد.
یک فرد تا زمانی که با هر یک از سه شرط، - 1 - فرد باید احساس کند خود شکوفایی به صورت آنلاین آسان تر از زندگی واقعی است، - 2 - فرد باید به هنگام ایجاد وقفه در دسترسی به اینترنت یا توقف آن، احساس ملال یا افسردگی کند، - 3 - فرد باید تلاش کند مدت زمان واقعی استفاده از اینترنت را از اعضای خانواده اش مخفی کند، مطابقت داشته باشد به عنوان یک معتاد اینترنتی طبقه بندی میگردد - یانگ و آبرئوِ، . - 2010 آخرین نوشتار راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی برای تشخیص اعتیاد به اینترنت - که منجر به اختلال عملکردی در فرد میشود - ، هفت ملاک را ارائه کرده است:
-1 تحمل،
-2 علایم ترک،
-3 زمان استفاده از اینترنت،
-4 تمایل مداوم برای کنترل رفتار،
-5 صرف وقت قابل توجه برای امور مرتبط با اینترنت،
-6 کاهش فعالیت های اجتماعی، شغلی و تفریحی در اثر استفاده از اینترنت
-7 تداوم استفاده از اینترنت با وجود آگاهی از اثرات منفی آن. لازم است که حداقل سه مورد از معیارهای ذکر شده حداقل به مدت دو ماه ادامه پیدا کند تا تشخیص اعتیاد به اینترنت داده شود - جهان بینی و حسین زاده، . - 1395 با این حال همه گزینه ها در توصیف اعتیاد اینترنتی در چهار ویژگی مشترک هستند: استفاده وسواسی - ناتوانی از کنترل مدت زمان فزاینده به صورت آنلاین - ، تحمل - صرف مدت زمان فزاینده در اینترنت برای دستیابی به همان سطح از هیجان یا رضایت که فرد معتاد قبلاً تجربه کرده است - ، کناره گیری - خشم، تنش، تحریک پذیری و یا افسردگی - و پیامد های منفی - بریدن از خانواده و دوستان یا بحث و جدل با آنها، غفلت از کار یا وظایف شخصی، پیشرفت کم، کاهش فعالیت جسمانی، خستگی و سطح سلامتی پایین - - بیرد و یارنالٌ، . - 2008 از جمله مسایلی که در حوزه عوامل مؤثر بر اعتیاد اینترنتی مطرح است نقش تنهایی و عزّت نفس است.
کیران ایسن و همکارانٍ، - 2013 - در چکیده یافته هایشان نوشتند: »همبستگی مثبت بین احساس تنهایی با اعتیاد اینترنتی وجود دارد.« بدین صورت که دانشجویان با نمره بالاتر در استفاده از اینترنت در مقایسه با دانشجویانی که میزان متوسط و کمتری از اینترنت دارند، درجه بالاتری از تنهایی دارند. طبق پژوهش سیمچارن و همکارانَ - 2018 - نیز، مقدار زمان استفاده روزانه، تنهایی و مشکلات میان فردی پیش بینی کننده های قوی اعتیاد اینترنتی شناخته شده اند.
تنهایی تجربه ناخوشایندی است که با کمبود روابط شبکه اجتماعی به صورت کمی و کیفی احساس میشود - پیلائو و پرلمنُ، 1981، ص . - 31 در خیلی از مواقع انزوای اجتماعی با نوعی ویژگی های شخصیتی که بر شیوه ارتباط انسان ها با دیگران تأثیر میگذارد، مرتبط بوده است. عوامل مختلفی چون کمرویی، درون گرایی، فقدان مهارت های اجتماعی و تمایل به خطرات اجتماعی احتمال این که شخصی از لحاظ اجتماعی منزوی شود را افزایش میدهند - هورتولانوس و همکارانِ،2006، ترجمهی فلاحی سرابی و پیوسته، . - 1394 تحقیقات ویسّ - - 1973 که یکی از تأثیر گذارترین تحقیقات تجربی اولیه است.
دو نوع مجزای تنهایی را، به صورت تنهایی هیجانی و انزوای اجتماعی مطرح میکند. تنهایی هیجانی با احساس اضطراب و انزوای اجتماعی با عدم وابستگی صمیمی مشخص میشود. امروزه رویکرد فرایند های شناختی محور عمده ای از تحقیقات تنهایی و سبب شناسی شناختی را شامل میشود. طرفداران این رویکرد، به طور کلی ارتباط بین کمبود روابط خاص و حالت عاطفی را با تجربه ذهنی، از لحاظ بروز اختلاف درک شده بین انتطار برای روابط اجتماعی و روابط اجتماعی واقعی فرد، مفهوم سازی میکنند.
بنابراین تجربه احساس تنهایی در صورتی است که ارتباطات اجتماعی از نظر کمی و کیفی کمتر از سطح مطلوب باشد - اشمیت و سمرتْ، . - 1983 به عنوان یک مفهوم چند جانبه، توافق وجود دارد که عزت نفس ممکن است در ابعاد دیگری مانند اجتماعی، فیزیکی، علمی و اخلاقی توسعه یابد - شوللسون، و همکارانَ، . - 1976 در این بین عزت نفس اجتماعی، درجهی ارزیابی مثبت - منفی یک فرد که درباره ی عضویت خود در گروه های اجتماعی دارد، است که این ارزیابی مبتنی بر ارزش های خود و درون دادهای خودش از دیگران و موقعیت های خاص است - دانشگاه ایالت آریزوناُ، . - 2005 پدیدار شدن عزت نفس، درونی کردن پیام های اجتماعی معنی دار دیگران است.
تا جاییکه دیگران فکر میکنند فرد با کفایت و رضایت بخش است، این کلمات و رفتارها توسط فرد ادراک شده، وی برای دستیابی به اعتقادات مشابه اقدام میکند - پیرس و گاردنرًٌ، . - 2004 عزت نفس پایین یکی از عمده ترین بیماری های عمومی است که در شکاف میان خود واقعی و خود ایده آل فعالیت میکند - استوارتٌٌ، 2005، ترجمهی بوستانی پور و همکاران، . - 1388 طبق نظریه خودافزایی اشخاص با عزت نفس پایین با آسیب کنترل مواجه هستند.
