بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر تأثیر اعتیاد به اینترنت و احساس تنهایی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شهرستان اشنویه بود. روش کار: در این پژوهش،100 نفر 50 - نفر دختر و 50 نفر پسر - از دانش آموزان متوسطه شهرستان اشنویه به شیوه تصادفی نسبتی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. براي جمع آوري دادههاي پژوهش از سه ابزار پرسشنامه اعتیاد به اینترنت، آزمون احساس و آزمون پیشرفت تحصیلی استفاده شد. یافتهها : نتایج پژوهش تفاوت معنی داري را در اعتیاد به اینترنت بین دو گروه پسر و دختر در معرض خطر نشان داد. همچنین بر اساس نتایج حاصل شده، تفاوت معناداري در احساس تنهایی بین دو گروه پسر و دختر در معرض خطر دیده میشود. بحث و نتیجه گیري: به نظر میرسد که بروز مشکلات و اختلالات روانی عامل مهمی در بروز اعتیاد به اینترنت و احساس تنهایی در دانش آموزان باشند. به همین دلیل توجه بیشتر به سلامت و بهداشت روانی دانش آموزان و برنامه ریزي صحیح در زمینه پیشگیري و درمان بیماريهاي روانی دانش آموزان، امري ضروري به نظر میرسد.
١- مقدمه
وابستگی و اعتیاد به اینترنت با اصطلاحاتی همچون اختلال و بی نظمی وسواسی و روانی ناشی از استفاده نامعقول و بیمار گونه از اینترنت به صورتی که در انجام کارهاي روزمره مشکلاتی پیش آید، تعریف میشود. اعتیاد به اینترنت شامل اعتیاد به شبکههاي اجتماعی، هرزه نگاري و بازيهاي رایانهاي آنلاین است که میتواند زمینه تخریب سلامت روابط و احساسات را فراهم نمایید که چنین اعتیادي در میان دانشجویان یا دانش آموزان با علائمی همچون بی خوابی و خستگی مفرط، گوشه گیري، افسردگی، پایین آمدن نمرات، صرف وقت کم با دوستان، زود رنجی در هنگام عدم استفاده از اینترنت، انکار جدي بودن مشکل، دلیل تراشی مبنی بر اینکه آنچه در اینترنت یاد میگیرند که به نظر آنها چنین یاد گیري از دروس کلاسی بهتر و بیشتر است، همچنین دروغ گفتن دربارهي زمان صرف شده در اینترنت همراه است. یک تعریف کامل از اعتیاد به اینترنت، به زمانی اطلاق میگردد که وضعیت هیجانی، روانی و همچنین تعاملات آموزشگاهی، حرفهاي و اجتماعی، به واسطه استفاده زیاد از اینترنت آسیب میبیند در زمینه استفاده و وابستگی به اینترنت مطالعات تجربی داخلی و خارجی زیادي صورت پذیرفته است. یانگ در زمینه اعتیاد به اینترنت، به این نتیجه دست یافته است که افرادي که بیش از حد از اینترنت استفاده میکنند، افرادي تنها، خسته، افسرده، بدون عزت نفس و درون گرا هستند. دورن - 2003 - و اندرسون - 1997 - در مقاله خود با بررسی تأثیر اعتیاد اینترنتی بر دانش آموزان دریافتند که بیش از یک سوم دانش آموزان مورد بررسی در نتیجه استفاده افراطی از اینترنت، به مشکلات تحصیلی دچار شدهاند. لیم و همکاران - 2004 - و اوزاك - 1999 - طی مطالعهاي به این نتیجه رسیده اند که افرادي که مستعد وابستگی اینترنتی هستند، زودتر خسته و ملول میشوند و افرادي کمرو، خجالتی و دچار افسردگی هستند. در حالی که گبی و همکاران - - 2000 در مطالعه خویش دریافتند که 8 درصد از دانشجویان مرد داراي معیارهاي اختلال اعتیاد به اینترنت می باشند. همچنین بر اساس نتایج مطالعه اندرسون بر روي دانشجویان، 10 درصد از پاسخگویان داراي معیارهاي وابستگی به اینترنت بوده و اکثریت کسانی هم که استفاده اعتیادي از اینترنت داشتند، مرد و جزو دانش آموزان انسانی بودهاند. دیانگلس . - 2000 - در پژوهشی دیگر و کاترینا - 2010 - در مورد رابطه استفاده از اینترنت با افسردگی و انزواي اجتماعی نوجوانان به این نتیجه دست یافتند که کاربرانی که کمتر از اینترنت استفاده میکنند، نسبت به آنهایی که استفاده طولانی مدت میکنند، با مادر و دوستان خود رابطه مناسب و معنادارتري دارند. موریسون و گوره - 2010 - در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که بین اعتیاد به اینترنت و افسردگی رابطه معنا داري وجود دارد، به این معنی که گروه معتاد به اینترنت افسردهتر بودند. همچنین مردان بیشتر از زنان داراي اعتیاد به اینترنت بودند و افراد جوان به احتمال بیشتري نشانههاي اعتیاد به اینترنت را نشان میدادند. مطالعات تجربی داخلی نیز در این زمینه صورت پذیرفته است. براي مثال قاسم زاده و همکاران به این نتیجه رسیدند که کاربران معتاد به اینترنت داراي عزت نفس پایین تري هستند - قاسم زاده، شهرآراي و مرادي، . - 1386 در مطالعهاي دیگر، نبی زاده و پورشریفی در مطالعهاي، ضمن توجه به تعیین میزان اعتیاد به اینترنت، ارتباط آن را با متغیرهایی چون احساس تنهایی و سلامت عمومی در بین دانش آموزان بررسی کردهاند. آنها دریافتند که از بین دو گروه دختران و پسران، گروه پسران بیشتر در معرض خطر اعتیاد به اینترنت بودند. همچنین بر اساس نتایج، بین اعتیاد به اینترنت و متغیرهاي احساس تنهایی، سلامت عمومی و زیر مقیاسهاي آن رابطه مثبت و معناداري وجود دارد با توجه به فراگیر شدن عرضه اینترنت و دسترسی آسان به آن، مسئله استفاده مفرط و نگاه آسیب شناسانه به این فناوري مورد توجه بسیاري از جامعه شناسان و روانشناسان قرار گرفته است. با وجود ادبیات تجربی غنی در زمینه بررسی مسائل و مشکلات مربوط به اینترنت، لازم است با توجه به ساختار فرهنگی و جغرافیایی هر ناحیه بررسی این مسائل و مشکلات متناسب با آن منطقه صورت پذیرد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر اعتیاد به اینترنت و احساس تنهایی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان متوسطه شهرستان اشنویه میباشد.
ابزار: آزمون اعتیاد به اینترنت IAT - یانگ، - 1998، براي سنجش اعتیاد به اینترنت از پرسشنامه 20 سوالی یانگ استفاده شده است. در IAT هر خواننده باید به هر بیست سوال روي مقیاس شش درجهاي لیکرت پاسخ بدهد. دامنهي نمرات این آزمون از صفر تا صد است، که نمرهي بیشتر نشان دهندهي وابستگی بیشتر به اینترنت و شدت مشکلاتی است که در نتیجهي بهره گیري مفرط از اینترنت براي شخص به وجود آمده است. براي ارزیابی نمرهي حاصل، از دستورالعمل یانگ - - 1998 استفاده شده است. بدین معنا که نمرهي صفر تا 39 نشان دهندهي کاربر معمولی، نمرهي 40 تا 69 نشان دهندهي کاربر در معرض خطر و نمرهي 70 تا 100 نشان دهندهي کاربر معتاد است. در اجراي آزمون اعتیاد به اینترنت یانگ در سوئد، پس از حذف 7 سوال - به سبب اینکه هیچ تفاوتی را میان آزمودنیها نشان ندادند - ، آلفاي کرونباخ 0/95 به دست آمد - انگلبرگ و سوبرگ، . - 2004 در کره یو و همکاران - 2004 - و کیم و همکاران - - 2005 آلفاي کرونباخ را بیش از 0/9 به دست آوردند. همچنین در مطالعه قاسم زاده و همکاران - 1386 - آلفاي کرونباخ پرسشنامه یانگ 0/883 بدست آمد. آزمون احساس تنهایی UCLA - راسل، - 1996 معروفترین و مطرحترین مقیاس تنهایی است و تقریباً به مقیاس استاندارد در این حوزه مطالعات تبدیل شده است و نسبت به دیگر مقیاسها از سلامت روان سنجی بیشتري برخوردار است - هارت شورن، . - 1993 این مقیاس داراي 20 سوال است که خواننده باید به هر کدام از سوالات و در روي مقیاس لیکرت 4 درجهاي پاسخ دهد. در پژوهش قاسم زاده و همکاران - 1386 - اندازه آلفاي کرونباخ این پرسشنامه برابر با 0/866 بدست آمده است. همچنین بحیرایی و همکاران - 1385 - اندازه آلفاي کرونباخ آزمون UCLA را برابر با 0/88 گزارش دادند. قابل ذکر است که محدودیتهاي جامعه آماري پژوهش، نوع پژوهش، ابزارهاي مورد استفاده جهت اندازه گیري و پرسش نامههاي خود گزارش دهی - که در این نوع، همیشه این امکان وجود دارد که افراد تحت آزمون، پاسخهاي غیر واقعی یا تحریف شده بدهند - محدودیتها و نواقصی را در زمینه تعمیم یافتهها، تفسیر و تبیین متغیرهاي مورد بررسی، تحمیل مینمایند، که باید لحاظ شوند.
٢- روش انجام تحقیق
شرکت کنندگان : کلیه دانش آموزان مدارس متوسطه شهرستان اشنویه در سال تحصیلی 1395 -1394 که تعداد 100 نفر - 50 نفر پسر و 50 نفر دختر - به شیوه تصادفی نسبتی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. براي جمع آوري دادههاي پژوهش از سه نوع ابزار استفاده شد که عبارتند از:
٣- یافتهها
آمارههاي توصیفی مربوط به اعتیاد به اینترنت، احساس تنهایی، سن و معدل به تفکیک دو گروه سالم و در معرض خطر به شرح زیر است : جدول -1 آماره هاي توصیفی متغیرهاي تحقیق به تفکیک نوع وضعیت
میانگین نمره اعتیاد به اینترنت دانش آموزان با وضعیت سالم 25/09 - با انحراف معیار - 16/72 با فراوانی برابر با 65 بدست آمد. همچنین میانگین نمره اعتیاد به اینترنت دانش آموزان با وضعیت در معرض خطر 31/96 - با انحراف معیار - 16/88 با فراوانی برابر با 35 بدست آمد. همچنین آماره هاي توصیفی متغیرهاي تحقیق به تفکیک جنسیت در جدول شماره 2 گزارش شده است.
جدول -2 آماره هاي توصیفی متغیرهاي تحقیق به تفکیک جنسیت
همچنین میانگین نمره اعتیاد به اینترنت دانش آموزان دختر 24/21 - با انحراف معیار 17/00 و فراوانی برابر با - 60 بدست آمد. در حالی که میانگین نمره اعتیاد به اینترنت دانش آموزان پسر 31/04 - با انحراف معیار 16/32 و فراوانی برابر با - 40 بدست آمد.
جدول -3 میانگین، انحراف معیار و نتایج آزمون t گروههاي سالم و در معرض خطر در اعتیاد به اینترنت
با توجه به آماره T= - 3/02و df= 258 و با سطح معنی داري p= 0/003 که در جدول شماره سه قابل مشاهده میباشد، تفاوت معناداري در اعتیاد به اینترنت بین دو گروه دانش آموزان سالم و در معرض خطر وجود دارد. - p≤ 0/05 -
