بخشی از مقاله
چکیده
دیابت، از بیماريهاي مزمن و شایعی است که باعث بهخطر افتادن سلامت روان افراد میشود. پژوهش حاضر به منظور تعیین ارتباط استرس ادراكشده و سبکهاي اسنادي باکیفیت زندگی بیماران دیابتی انجام گردید. از جامعهآماري بیماران دیابتی مراجعهکننده به بیمارستان شهید نورانی شهر تالش، 45 نفر 8 - مرد و 37 زن - به روش نمونهگیري دردسترس انتخاب شدند و پرسشنامه استرس ادراك شده، پرسشنامه 12 موقعیتی سبکهاي اسنادي و پرسشنامه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت برروي آنها اجرا شد.
همبستگی منفی معنادار سبک اسناد بیرونی مثبت و سبک اسناد پایداري منفی باکیفیت زندگی و همبستگی مثبت معنادار ادراك مثبت از استرس، سبک اسناد اختصاصی وقایع خوشایند و نمره کل رویداد مشاهده گردید. همچنین نتایج نشان داد نقش ادراك مثبت ازاسترس تغییرات کیفیت زندگی را پیش بینی می کند. کیفیت زندگی بیماران دیابتی تحت تاثیر ادراك مثبت از استرس و سبک هاي تبیین آنها میباشد.
مقدمه
دیابت، از بیماريهاي مزمن و شایعی است که می تواند بر عملکرد فیزیکی و جسمی، توسعه عوارض بیماري، وضعیت روحی و روانی، ارتباطات فردي، خانوادگی و اجتماعی، عملکرد جنسی ودرك از سلامتی تاثیر گذار باشد - جیمز، دیان، استوبنر و گلن، - 2007 و باعث به خطر افتادن کیفیت زندگی افراد شود. بررسیهاي بهداشتی ابعاد مختلفی دارند که یکی از این ابعاد، بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت افراد است - موند و همکاران، . - 2004 چالش اصلی بهداشت در قرن بیستم » زنده ماندن« بود، در حالی که چالش قرن حاضر» زندگی با کیفیت بهتر« میباشد.
کیفیت زندگی اساساً مفهومی فردي است و در برگیرندهي مفاهیم متفاوتی از قبیل وضعیت بدنی، انسجام اجتماعی، وضعیت روحی-روانی و درك سلامتی است - وان مکینسن، . - 2007 کیفیت زندگی نه تنها تحت تاثیر بیماري و درمان آن قرار میگیرد، بلکه با ویژگیهایی ازقبیل استرس ادراك شده و سبکهاي اسناد در ارتباط می باشد. سازه استرس ادراك شده، از مفهوم استرس لازاروس و فولکمن - 1988 - به عنوان ارزیابی شناختی فرد از وقایع منفی زندگی اقتباس شده است. نتایج پژوهش گامون - 2005 - نشان میدهد که استرسها منجر به بروز بیماریهاي جسمی و روانی، اختلال در عملکرد و قدرت سازگاري و در نهایت پایین آمدن کیفیت زندگی میگردند.
پژوهش کارتر و همکاران - 1990 - نشان داد که استرس می تواند موجب پیروي نکردن از رژیم غذایی مربوط به بیمار شود و در نتیجه به صورت غیر مستقیم بر قند خون اثر بگذارد - قندي، . - 1391 ادراکات، افکار و انتظارات افراد میتوانند در پیشبینی رفتارهاي بهداشتی موثر باشند. سلیگمن از پیشگامان کاربرد سبک اسنادي در بهداشت روانی است، که در زمینه رابطه سبک اسنادي و افسردگی دو مقوله را مطرح می سازد:
-1سبک اسنادي بدبینانه: یعنی اسناد رویدادهاي منفی به عوامل درونی، که افسردگی را در پی دارد.
-2سبک اسنادي خوش بینانه: که عبارت است از اسناد رویدادهاي مثبت به عوامل درونی؛ این سبک اسناد زمینه ساز شادمانی است - شکوهی امیر آبادي، . - 1389 اسناد رویدادهاي منفی به علل درونی، با ثبات و کلی و اسناد رویدادهاي مثبت به علل بیرونی، بدون ثبات و اختصاصی، نوعی شیوه اسنادي ناسازگارانه است و همین اسنادهاي ناسازگارانه و یا به بیان دیگر اسنادهاي بدبینانه است که با مشکلات روانشناختی همراه است.
دوا - 1994 - اسنادهاي کلی براي رویدادهاي منفی را بهترین پیشبینی کننده بهداشت روانی و جسمانی افراد معرفی کرده است - قندي، . - 1391 جیمسون - 1998 - در پژوهش خود نشان داد که بیماران با اسناد کنترل درونی در فعالیتهاي مراقبت از خود بیشتر شرکت میکنند - قندي، . - 1391 بهبود کیفیت زندگی از مهمترین اهداف درمانی به شمار میرود و ملاحظات روانشناختی میتواند به واسطه بهبود وضعیت جسمی، روانی و اجتماعی سهم بسزایی در ارتقاي کیفیت زندگی انسانها و به ویژه بیماران داشته باشد. لذا پژوهش حاضر به منظور تعیین ارتباط میان استرس ادراك شده و سبکهاي اسنادي با کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به دیابت انجام گردید.
روش
شرکتکنندگان و طرح پژوهش
از جامعه آماري بیماران دیابتی مراجعه کننده به بیمارستان شهید نورانی شهر تالش در سال 1391، 45 نفر 8 - نفر مرد و 37 نفر زن - به روش نمونهگیري در دسترس انتخاب شدند. میانگین سنی کل شرکت کنندگان 48/08 سال بادامنه سنی 29 تا 65 سال و انحراف استاندارد 2/45 بود. %64 افراد بیسواد بودند و اغلب به طبقات اقتصادي- اجتماعی متوسط و پایین تعلق داشتند. پژوهش حاضر از نظر هدف جزو پژوهشهاي بنیادي و از نظر نحوه جمع آوري دادهها از نوع مطالعات توصیفی بود که در چهارچوب طرح همبستگی انجام گردید.
ابزار
پرسشنامه استرس ادراك شده : - PSQ - پرسشنامه استرس ادراك شده - کوهن و همکاران، - 1983 داراي 14 گویه 5 درجه اي - از هیچ تا خیلی زیاد - است که دو خرده مقیاس ادراك منفی و ادراك مثبت از استرس را مورد ارزیابی قرار می دهد. ضرایب اعتبار همسانی درونی مقیاس از طریق آلفاي کرو نباخ در دامنه اي از 0/84 تا 0/86 در دو گروه از دانشجویان و یک گروه از افراد سیگاري در برنامه ترك بدست آمده است - کوهن و همکاران، 1983؛ - . میمورا و گریفیث - 2004 - در پژوهش بر روي دانشجویان ژاپنی آلفاي کرونباخ مقیاس اصلی و مقیاس تجدید شده ژاپنی را به ترتیب 0/88 و 0/81 بدست آوردند که این ضرایب به ضریب اعتبار نسخه اصلی خیلی نزدیک است. در پژوهش حاضر ضریب آلفاي کرونباخ عامل اول 0/66 و عامل دوم 0/71 بود.
پرسشنامه سبک هاي اسنادي : - ASQ - نسخه تجدیدنظر شده پرسشنامه سبکهاي اسنادي - پترسون و سلیگمن، - 1984 ارائه دهنده میزان خودسنجی آزمودنی از الگوهاي سبکهاي مورد انتظار خود در تبیین علی حوادث خوب و بد میباشد. شامل 12 موقعیت فرضی است که نیمی از آن ها موقعیتهاي خوب و نیم دیگر در مورد رسیدن یا نرسیدن به موقعیتی فرضی میباشد. در مطالعه پترسون و سلیگمن - 1984 - میزان آلفاي کرونباخ براي 18 موقعیت به پرسشنامه تجدیدنظرشده را بین 0/66 تا 0/88 گزارش نموده اند. در پژوهش حاضر ضریب آلفاي کرونباخ کلیه زیرمولفهها در دامنه 0/62 تا 79 به دست آمد. پژوهش زولو و سلیگمن - 1985 - ، کامن و سلیگمن - 1985 - و شالمان و سلیگمن - 1987 - روایی سازهي پرسشنامه را به اثبات رساندهاند.
فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت زندگی وابسته به سلامت : - HRQ- SF - فرم کوتاه پرسشنامه کیفیت زندگی شامل36سؤال است وکیفیت زندگی را در8 مولفه میسنجدح اعتبار و روایی گونه فارسی این ابزار استاندارد در مطالعات قبلی تایید شده است 0/07 - تا 0/09چط - ح در پژوهش قهرمانی و همکاران - 1386 - اعتبار ابزار با روش بازآزمایی با فاصله زمانی 2 هفته سنجیده شد و ضریب همبستگی
0/75 به دست آمد. در پژوهش حاضر نیز میزان آلفاي کرونباخ براي این مقیاس 0/75 به دست آمد.
شیوه اجرا
پژوهشگر از بین مراجعان مبتلا به بیماري دیابت که طی روز به بیمارستان شهید نورانی شهر تالش مراجعه میکردند، اطلاعات مورد نیاز را گردآوري کرد. براي جلب اطمینان شرکت کنندگان جهت حفظ اطلاعات حاصله از پرسشنامهها، و جلب اعتماد براي همکاري با پژوهشگر، توضیحات لازم براي پاسخگویی به سؤالات داده شد و از شرکت کنندگان خواسته شد تا با کمال دقت و صداقت به سؤالات پاسخ دهند. البته براي افرادي که تحصیلات زیر دیپلم داشتند، به منظور درك بیشتر، سوالات یک به یک براي آنها خوانده شد. ضمنا جمعآوري دادهها به صورت انفرادي ودر طی دوره یک ماهه اجرا گردید.
