بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استرس ادراک شده وفشارخون با نقش میانجی گری بهزیستی روان شناختی بود .جامعه مورد پژوهش بیماران بزرگسال - بالای 45 سال - دارای فشارخون که به مراکز درمانی استان تهران مراجعه می نمودند وبه صورت نمونه گیری در دسترس با حجم نمونه298 نفر - 121 نفر مرد و177 نفر زن - مورد بررسی قرار گرفت. ابزار مورد استفاده پرسشنامه استرس ادراک شده وپرسششنامه بهزیستی ذهنی بود. داده های به دست آمده مورد بررسی قرار گرفت نتایج نشان داد بهزیستی ذهنی نقش میانجی گری بین استرس ادراک شده وفشار خون را ایفا می نماید وافرادی که دارای بهزیستی ذهنی کمتری هستند استرس بالاتری را درک می نمایند وفشار بالاتری دارند .
-1 مقدمه
هیپرتانسیون1، سندرمی است که ویژگی آن افزایش فشار سرخرگ سیستمیک است. ازلحاظ بالینی فردی را هیپرتانسیون می دانند که فشارخون سرخرگی او بیش از140/90 باشد.تقریبا بیش از 25 تا 30 درصد ازجمعیت کشورهای غربی دچار هیپرتانسیون بوده واحتمال ابتلا به حملات مغزی ،انفاکتوس قلبی وبیماریهای کلیوی را افزایش می دهد، اگرچه شیوع هیپرتانسیون در جامعه بسیار زیاد است وعواقب مهمی دارد ،ولی هنوز علت دقیق آن در بیشتر مردم ناشناخته باقی مانده است - . - 1
فشار خون بالا ،اختلالی است غیر معمول که هیچ نشانه آشکاری ندارد .ممکن است فردی مبتلا به این بیماری خطر ناک باشد ،ولی چون آن را از درون حس نمی کند ،هرگز بدان توجهی ننماید . - 3 - غالبا از عنوان فشار خون این گونه استنباط می شود که مربوط به زمانی است که فرد احساس فشار یا تنش می کند،ولی این گونه نیست ؛حتی افراد آرمیده هم ممکن است مبتلا به فشار خون بالا باشند . این بیماری در میلیونها نفر به طور پنهان وجود دارد - - 2
پرفشاری خون علاوه بر خطر بیماری های قلبی عروقی از جمله عروق کرونر - CHD - ،نارسایی احتقاقی قلب - - CHF،سکته مغزی ایسکمیک وهموراژیک ،نارسایی کلیه وبیماریهای عروق محیطی را دو برابر می کند.این بیماری اغلب با سایر عوامل خطر بیماری های قلبی عروق همراه است وبا افزایش عوامل خطر ،طبعا شانس این بیماری ها بالا تر می رود - - 4 چاقی ،سبک زندگی پشت میز نشینی ،رژیم غذایی ومصرف الکل ،تاریخچه خانوادگی ،عوامل روانشناختی گوناگون ،عوامل عاطفی ،تنیدگی،خشم،خصومت مواردی است که بر افزایش فشار خون تاثیر می گذارد - . - 2,1شرایط محیطی وژنتیکی هردو در تفاوت های منطقه ای ونژادی فشار خون وشیوع هیپرتانسیون نقش دارند - 1و2و - 3
60 درصد مبتلایان به هیپرتانسیون بیش از 20 درصد اضافه وزن دارند،شیوع هیپرتانسیون در جمعیت های مختلف با میزان نمک طعام در رژیم غذایی ارتباط دارد وممکن است اضافه شدن فشار خون با افزایش سن ،در صورت مصرف بالای نمک تشدید شود .همچنین ممکن است کمبود کلسیم وپتاسیم در رژیم غذایی نیز در بروز فشار خون نقش داشته باشد .مصرف الکل ،استرس روانی اجتماعی وفعالیت بدنی ناکافی سایر عواملی هستند که احتمالا در پیدایش هیپرتانسیون دخیل هستند - - 4
در طول سالهای گذشته پژوهش های بسیاری نشان داده اند که رویدادهای فشارزا در ظهور بیماریهای جسمانی و روانی موثرند - - 5 ویژگی ها و خصایصی در افراد وجود دارد که آنها را به طور بالقوه مستعد دریافت تجربه استرس می کند. ویژگی های شخصیتی مثل داشتن الگوی رفتاری نوع A، احساس عدم کنترل بر محیط . - 3 - سرسختی و انعطاف پذیری . - 6 - عزت نفس پایین - 7 - ، داشتن خصیصه اضطرابی - 5 - ، کمال گرایی - 8 - ، برتری جویی - 8 - و غیر منطقی بودن - 3 - ، از جمله عواملی هستند که فرد را در معرض تجربه استرس قرار می دهند. براساس تحقیقات انجام شده - 4 - ، افراد با چنین ویژگی هایی بیش از سایرین در خطر استرس و انواع بیماری های جسمی قرار دارند.
علاوه بر عوامل فردی، عوامل موقعیتی فراوانی وجود دارند که در ایجاد استرس موثرند. برخی - 5 - معتقد بودند که ویژگی های محیطی و موقعیتی متفاوت در تجربه میزان استرس اثرگذار هستند. بر این اساس حوادثی که تقاضاها و مطالبات زیادی ایجاد می کنند و تهدیدی قریب الوقوع به شمار می روند می توانند استرس زیادی را در فرد ایجاد کنند - - 9 نیز تغییر در شرایط محیطی و زندگی را استرس آور دانستند. عوامل محیطی چون ابهام در موقعیت یا نقش، مطلوبیت یا عدم مطلوبیت موقعیت و کنترل پذیری یا کنترل ناپذیری موقعیت نیز در میزان تجربه استرس موثر هستند . - 1,4,3 -
در سال های اخیر، گروهی از پژوهشگران حوزه ی سلامت روانی از روان شناسی مثبت نگر، سلامت روانی را معادل کارکرد مثبت روان شناختی تلقی و آن را در قالب اصطلاح »بهزیستی روان شناختی« مفهوم سازی کرده اند. این گروه نداشتن بیماری را برای احساس سلامت، کافی نمی دانند بلکه معتقدند که داشتن احساس رضایت از زندگی، پیشرفت بسنده، تعامل کارآمد و مؤثر با جهان، انرژی و خلق مثبت، پیوند و رابطه ی مطلوب با جمع و اجتماع و پیشرفت مثبت از مشخصه های فرد سالم است . - 10,11,12 -
بهزیستی روان شناختی را بر حسب شکوفایی انسانی و درک چالش های وجودی زندگی میتوان بیان کرد، با وجود این بهزیستی روان شناختی را می توان به صورت های مختلفی عملیاتی نمود، فقط بستگی به این دارد که برای کدام یک از جنبه های زندگی نظریه پردازی می کنیم . - 13,14 - احساسی مثبت و احساس رضامندی عمومی از زندگی، شامل خود و دیگران در حوزه های مختلف خانوادگی شغلی و ... می باشد. دینر - 12,14 - بهزیستی روان شناختی را ارزیابی های شناختی و عاطفی افراد از زندگی شان تعریف نموده است او که بیش از دو دهه در این زمینه فعالیت می کند تلاش نموده تا ضمن شناخت بهزیستی روان شناختی تشکیل دهنده آن، مکانیسم های علمی این پدیده را شناسایی کند . - 3,15 -
عناصر اصلی بهزیستی روانشناختی شامل معنویت - 16 - ، رشد وبالندگی فردی، رضایت از زندگی ،شادی - - 14، روابط مثبت با دیگران ، خویشتن پذیری، معناداری، سازگاری وتسلط برمحیط ، خود پیروی، خوش بینی - - 15، هدف در زندگی می باشد . رخدادهای زندگی به صورت یکسان افراد را تحت تاثیر قرار نمی دهند، بلکه شیوه تفسیر افراد از رخدادها است که سلامت روان افراد را تحت تاثیر قرار می دهد.
