بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین بررسی رابطه استفاده آسیب زا از تلفن همراه و اعتیاد به اینترنت با طلاق عاطفی معلمان زن شهر شهرکرد انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ی معلمان زن متأهل شهر شهرکرد در سال 1396-97 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، 269 نفر بر اساس جدول مورگان به عنوان نمونه در نظر گرفته شد و به پرسشنامه های استفاده آسیب زا از تلفن همراه جنارو، اعتیاد به اینترنت کیمبرلی یانگ و طلاق عاطفی گاتمن پاسخ دادند.
داده ها با استفاده ازضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان تحلیل شدند. برای پیش بینی طلاق عاطفی از تحلیل رگرسیون همزمان استفاده شد و نتایج نشان داد که F مشاهده شده - - F=79/84 معنادار است و متغیرهای پیش بین با هم 0/35 واریانس طلاق عاطفی را تبیین می کنند. و بین استفاده آسیب زا از تلفن همراه و اعتیاد به اینترنت با نمره کل طلاق عاطفی در سطح p >0/001 همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین با توجه به نتایج پژوهش حاضر طلاق عاطفی بر پایه استفاده آسیب زا از تلفن همراه و اعتیاد به اینترنت قابل پیش بینی است و می توان با شناسایی شرایط زمینه ساز و افراد در معرض خطر استفاده آسیب زا از تلفن همراه و اعتیاد به اینترنت، از طلاق عاطفی پیشگیری کرد.
.1 مقدمه
طلاق در شکل ساده، رهایی دو زوج را که دیگر قادر به تحمل یکدیگر نیستند ، و در شکل گسترده تر مشکلات اقتصادی و آسیب های اجتماعی اعم از اعتیاد، مشکلات روحی و روانی و غیره را برای زوجین و فرزندان به دنبال دارد - گاتمنٌ، . - 2009 آمار رسمی طلاق به طور کامل نشان دهنده میزان ناکامی همسران در زندگی زناشویی نیست، زیرا در کنار آن آمار بزرگ تری به طلاق های عاطفی اختصاص دارد، یعنی به زندگی های خاموش و تو خالی که زن و مرد درکنار هم به سردی زندگی می کنند ولی تقاضای طلاق قانونی نمی کنند - عزیزی، . - 1388 از آن جا که شروع زندگی اجتماعی انسان ها همراه با تعامل اجتماعی است، همین تعامل یا کنش اجتماعی متقابل است که گروه و جامعه را ایجاد می کند.
پس تعامل، شرط ضروری وجود گروه است. به منظور تداوم گروه، عنصر عاطفه و پیوند نیز به آن اضافه می شود. به همین جهت در تعریف گروه آمده است که»گروه عبارت است از عده ای از افراد دارای تعامل مستمر با احساس پیوند - .« صدیق اورعی، . - 1392 تعاملات اجتماعی انسان ها در فضایی صورت می گیرد که به آن رابطه اجتماعی می گوییم. در راس هرم، پیوندهای قوی، خانواده نزدیک و بهترین دوستان، کسانی که هر روز با آنها کنش متقابل داریم، قرار دارند. طبقه دوم» سایر بستگان« است.
طبقه بندی یک» تبار« شامل همکاران، دایره وسیع تری از دوستان و آشنایان و بستگان دور است. طبقه آخر شامل همه مردم دیگر است - تسوات و کوزنتسوٌ، . - 2011 هرچه به سمت پایین هرم می رویم، محتوای عاطفی روابط کاهش و کمیت افزایش می یابد. درونی ترین لایه را کسانی تشکیل می دهند که تعاملات عاطفی زیادی با انسان دارند، مانند اعضای خانواده، پدر، مادر، خواهر، برادر و در نهایت کسی که شدیدترین تعاملات عاطفی را با انسان دارد، همسر اوست که از این طریق می تواند نیاز اساسی محبت و عشق و تعلق را در بالاترین درجه برای شخص برآورده کند. البته شکل گیری رابطه زوجین با یکدیگر به راحتی نیست. معمولاً در طول تحقیقات و مشاوره های متعدد، انسان ها به این نتیجه می رسند که با هم اشتراکاتی دارند که می توانند نیازهای یکدیگر را در تعامل با هم برطرف کنند.
تا زمانی که زوجین حس کنند که وجود آنها در کنار یکدیگر نیازشان را رفع می کند، رضایت کامل دارند، اما نارضایتی از این تعامل از زمانی شروع می شود که اختلال در رفع نیاز با برآورده شدن انتظارات حس می شود. زوجین معمولاً به امید تعاملات گرم، تشکیل زندگی می دهند، اما آنچه در واقعیت دیده می شود، این است که پس از مدتی به علت ناآگاهی و غفلت یکی از طرفین یا هر دو، عواطف فروکش می کند و به تدریج که این وضعیت تشدید می شود زندگی روبه سردی می گراید.
به گونه ای که در مطالعات اکتشافی با زنان متعدد از طبقات اجتماعی مختلف بیان شده است، گاهی این حالت تا جایی ادامه می یابد که زوجین زیر یک سقف فقط کنار هم هستند، ولی با هم زندگی نمی کنند. در احساسات و عواطف، شریک یکدیگر نیستند، بلکه یکدیگر را تحمل می کنند و تعاملات بین آنها بیشتر از نوع تعامل خنثی یا سرد است. این وضعیت را » طلاق عاطفی« می گویند. طلاق عاطفی سرچشمه انواع دیگر طلاق است. براساس آمار کل ثبت احوال آمار طلاق در کشور در دهه گذشته، نرخ روبه رشدی داشته است. ریاحی - - 1386 در رساله دکترا خود بیان کرده است که میانگین طلاق درکل کشور از 65 تا 85 از 10/3 درصد به 11/4 درصد رسیده است.
طلاق جزو 10 رویداد فشارزای زندگی رتبه بندی شده است. عصر حاضر عصر مطبوعات، رسانه های گروهی و ارتباطات است. دنیای کنونی ما عصر تاخت و تاز وسایل ارتباط جمعی از جمله رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت می باشد. جوان امروز دیگر محدودیت های گذشته را ندارد. هر لحظه در هر کجا که باشد می تواند با هر نقطه ای از جهان که بخواهد ارتباط برقرار کند. جوان امروز به توجه به این که چه کسی را الگوی خود قرار دهد شخصیت خود را در قالب او درآورد - اسدی، . - 1379 در هیچ زمانی مانند عصر حاضر، جامعه دچار خطر انحلال و آثار سوء ناشی از آن نبوده است. آمار رو به گسترش طلاق که مرکز آمار ایران منتشر می کند، حاکی از رشد دوبرابری میزان طلاق طی سال های 1375 تا 1385 بوده است.
در گذشته نهاد خانواده تنها کارگزار جامعه پذیری افراد محسوب می شد، اما با رشد فناوری، شاهد پیدایش رقبای جدید در کنار خانواده، نظیر رسانه های ارتباط جمعی و فناوری های ارتباطی نویت از جمله اینترنت و ماهوار هستیم که در امر جامعه پذیر کردن افراد سهیم اند. اینترنت و ماهواره، یکی از پرمخاطب ترین رسانه ها در سراسر دنیا هستند که امروزه نقش مهمی در رشد شخصیت افراد بازی می کنند. اغلب صاحبنظران و اندیشمندان حوزه ارتباطی جمعی به این اجماع رسیده اند که بشر در حال ورود به دوره جدیدی از تاریخ رسانه هاست. در این میان، بعضی از صاحب نظران حوزه رسانه براین باورند که در این دوره، جامعه جدیدی در حال شکل گیری است که از ویژگی های عمده آن، حاکمیت فناوری های نویت است که در اصطلاح جامعه اطلاعاتی نیز نامیده می شود.
متاثر از اختراع های پرشتاب و رسانه های متعدد، مسائلی چون تغییر نقش های زنان و مردان، کاهش تعداد فرزندان، شکاف نسل ها، گسترش ناسازگاری ها و خشونت های خانوادگی، مسائل جسمی، روحی و در نهایت، طلاق و نیز بعضی جرائم اجتماعی، همواره ذهن اندیشمندان را به خود مشغول کرده است. امروزه کارکردهای رسانه های جمعی به تدریج جای ارتباط چهره به چهره را گرفته و موجب شده است فضای انفرادی، به جای فضای جمعی و عاطفی در خانواده حاکم شود، به طوری که گسترش تکنیکی رسانه های شنیداری و راینه ای، ارتباطی مستقیم را با فردگرایی و دوری از فضای روانی و عاطفی خانواده نشان می دهد.
به عبارت دیگر این ابزارها، به تدریج فضای روانی و محیطی گفت و گو را خدشه دار می کنند و اعضای خانواده را به جای همگرایی، به واگرایی سوق می ودهند تا جایی که هر عضو خانواده، صرفاً در یک فضای فیزیکی مشترک زندگی می کنند و کاهش تعامل ها، اهداف آنها را نیز نسبت به هم، واگراتر می کند. در نتیجه افراد خانواده به جای ارتباط با یکدیگر که به تقویت پیوندهای عاطفی و انسجام اعضای خانواده منجر می شود، با ابزارهای الکترونیکی ارتباط برقرار می کنند، ارتباط که بار عاطفی، احساسی و هیجانی ندارد. به تعبیر فوکویاما به دلیل محدودیت اخلاق و کیفیت زندگی امروزی، به تدریج شاهد یک فروپاشی بزرگ خواهیم بود و این فروپاشی بیشتر در زمینه خانواده ها اتفاق خواهد افتاد. بنابراین با توجه به مطالب ارائه شده هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین استفاده آسیب زا از تلفن همراه و اعتیاد به اینترنت با طلاق عاطفی در معلمان متأهل بود.
-2 روش
پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مورد نظر، از نوع تحقیقات همبستگی است که در مقوله طرح های توصیفی قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی معلمان زن شهر شهرکرد در سال 1396-1397 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و نیز با استفاده از جدول مورگان 269 تعیین شد. بدین ترتیب که ابتدا ازبین 3 ناحیه موجود درکرمانشاه به صورت تصادفی ناحیه 3 انتخاب وپس ازلیست کردن کل مدارس این ناحیه ، چند مدرسه را به صورت تصادفی انتخاب کرده وسپس 269 پرسشنامه دربین دبیران زن متأهل توزیع گردید . به منظور تجزیه تحلیل داده های این پژوهش از شاخص ها و روش های آماری نظیر میانگین ، انحراف معیار ، همبستگی پیرسون وتحلیل رگرسیون گام به گام از نرم افزارSPSS- 19 استفاده شد .
ابزار پژوهش
مقیاس استفاده آسیب زا از تلفن همراه - - COS ٌجنارو : مقیاس استفاده آسیب زا از تلفن همراه یک پرسشنامه 23 سوالی است که به منظور سنجش استفاده آسیب زا از تلفن همراه در سال 2007 توسط جنارو و همکاران تهیه شده است. این مقیاس بر اساس ده شاخص روانشناختی از DSM تهیه شده است. این مقیاس هیچ خرده مقیاسی ندارد و در یک طیف لیکرت شش گزینه ای از هرگز تا همیشه نمره گذاری می شود. در پژوهشی که به منظور بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی این پرسشنامه انجام شده است 21 ماده آن دارای روایی مناسبی تشخیص داده شده اند.
