بخشی از مقاله
چکیده
امروز در قرن بیست و یکم که با نام هزاره فناوری اطالعات شناخته می شود،وسایل ارتباط جمعی نقش بسیار مهم و پررنگی دارند . در بین وسایل ارتباط جمعی در عصر حاضر شبکه های مجازی جایگاه ویژه ای دارد که به صورت فراگیری استفاده از آن رو به گسترش می باشد .هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر استفاده از شبکه های اجتماعی بر شادکامی و سالمت روان دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور قم می باشد.لذا جامعه آماری مورد نظر را کلیه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور قم قرار داده و نمونه مورد مطالعه خود را به تعداد 166نفر از دانشجویان 56 - دانشجوی خانم و 56 دانشجوی آقا - انتخاب گردیده است.روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری در دسترس بوده است و از روش پرسشنامه استفاده گردیده است .بدین ترتیب که افراد به صورت تصادفی ساده انتخاب گردیده و سپس پرسشنامه ها در اختیار دانشجویان قرار داده شده است .به منظور اجرای پژوهش از پرسش نامه سالمت روان - - GHQ ،شادکامی آکسفورد و پرسش نامه شبکه اجتماعی استفاده گردیده است و بعد از تکمیل و جمع آوری ،داده های هر یک از پرسش نامه را با استفاده از نرم افزار SPSS کد گذاری نموده و به آزمون فرضیات پرداخته شده است .نتایج حاصله چنین نشان می دهد که بین استفاده از شبکه اجتماعی و شادکامی سالمت روان دختر و پسر رابطه معنی داری وجود دارد.
واژه های کلیدی: شبکه اجتماعی ،شادکامی،سالمت روان
بیان مساله
دنیای امروزعرصه ای است که دراثرگسترش نوگرایی درسطح جهانی،دچارتغییر وتحوالتی شده است.عصرکنونی را بسیاری«عصرانقالب اطالعات وارتباطات» نامیده اند و وسایل ارتباط جمعی،پیچیده ترین ابزارترویج اندیشه ها وکارآمدترین سالح ها برای تسلط آرام برجوامع هستند.سرعت تغییردر زندگی انسان قرن بیست و یکم،محصول انتقال سریع اطالعات است.درعصرانفجار اطالعات،وسایل ارتباط جمعی که گسترش دهنده ی اطالعات هستند،جایگاه ویژه ای دارند. انسان موجودی مدنیالطبع نامیده شده وهمواره با همنوعانش درارتباط بوده است.در واقع این ارتباط ریشه در نیاز او به ارتباطات اجتماعی دارد،همین نیازسبب شکلگیری اجتماعات انسانی،شهرها و جوامع شده و درگذر زمان و ادوار زندگی انسان متحول گشته است.بشردردورههای گوناگون برای تسهیل ارتباطات اجتماعی خود دست به اختراعاتی ازجمله تلفن،تلگراف،تلویزیون،ماهواره و اینترنت زده است.اما در میان فناوری های ارتباطی و اطالعاتی،شبکه های اجتماعی مجازی همچون فیس بوک را می توان ابزار مناسبی برای تحلیل فرایند دگرگونی تلقی کرد که همزمان شامل افراد،اطالعات و فناوری های اطالعاتی می شود.شبکه های اجتماعی اینترنتی با قالب امروزی اولین بار درسال1806 دردانشگاه ایلی نویز درایاالت متحده آمریکا مطرح شد.
بعد از آن اولین شبکه اجتماعی اینترنتی مدرن درسال1887 به نام«شش درجه» راه اندازی شد.این سایت به کاربران امکان عضویت و آشنایی با دیگر اعضاء را می داد.در این سایت ابتدا کاربران امکان ایجاد پروفایل برای خود داشتند که بعد از مدتی امکان ایجاد لیست دوستان هم به آن اضافه شد - عاملی،. - 05:1381 از سال1887 تا 2661 شبکه های اجتماعی مختلفی با امکانات و ویژگی های متفاوت از دیگری ساخته شد.مثل خیابان آسیایی،سیاره سیاه و Mi .Genete این سایت ها هیچ گونه خالقیتی نداشتند اما جزو اولین شبکه های اجتماعی محسوب می شدند. از سال2661 به بعد شبکه های اجتماعی متفاوتی با کاربری های متنوع ایجاد شد و در واقع موج جدیدی از شبکه های اجتماعی شکل گرفت.«الیوژورنال»و«رایز»از جمله اولین شبکه های اجتماعی با اهداف حرفه ای بودند. در سال2661 فیس بوک با 166 میلیون کاربر صاحب بیشترین کاربران در حوزه شبکه های اجتماعی بودند.فیس بوک درسال2661 یکی از دانشجویان دانشگاه هاروارد به نام مارک زوکربرگ درخوابگاه دانشگاه راه اندازی شد.
این سایت در سال2660،در دسترس عموم قرار گرفت و قبل از آن به دانشجویان دانشگاه هاروارد اختصاص داشت.در اسن سال«تویتر»هم راه اندازی شد.تویتر یک سرویس ارائه دهنده میکروبالگینگ است که در ماه مارس سال2660 توسط«جک دورسی»ایجاد شد و در ژوئیه 2660 آغاز به کار کرد.یافته های پژوهش گراسموک - - 2668حاکی از آن است که استفاده افراطی کاربران از فیس بوک زندگی روزمره شان را در زمینه های مختلفی چون فعالیت های زندگی،خواب و تغذیه مختل می کند و این افراد نمی توانند مثل گذشته به اداره امور زندگی و فعالیت های خود بپردازند.شبکههای مختلف اجتماعی با صدها میلیون کاربردرسالهای اخیر توجه مهاجمان سایبری را نیز بیش از هرهدف دیگری به خود جلب کردهاند.کاربران ساعتهای بسیاری را برای چت کردن با دوستانشان و چک کردن صفحه شخصی درشبکههای اجتماعی صرف میکنند.در واقع چک کردن صفحه شخصی،مطالعهی به روزرسانیهای دوستان مختلف و نظردادن روی عکسها و فیلمهای دیگران،به عادتی ناخودآگاه تبدیل شده است که درکوتاه مدت تمرکز افراد بر امور جاری زندگی و یا فعالیتهای شغلی را تحت تأثیر خود قرار میدهد - احمدزاده،. - 25:1386
دربرخی مطالعات که هزینههای فیس بوک را بر اقتصاد مورد واکاوی قرارداده اند نیز این هدر رفت سرمایه خود را نمایانتر ساخته است.درعصرترافیک و انواع آلودگیهای محیطی واخالقی،وجود این نوع تکنولوژیها به انسان راحت طلب بهانه میدهدکه دیگربه سمت صلهرحم درعالم فیزیکی و متن جامعه گام برندارد.با توجه به اینکه بیشترین کاربران و مخاطبان اینترنت را دانشجویان تشکیل می دهند و آنها بخشی از اوقات روزانه خویش را به این محیط اختصاص می دهند.آنها درمرحله ای از زندگی خویش به سرمی برندکه بیش از سایر اقشار درمعرض تأثیرپذیری فرهنگی قراردارند و عمدتا نیز از استفاده کنندگان این پدیده هستند،این ارتباط می تواند درنگاهی مثبت،زمینه تعالی و افزایش آگاهی ها و نیز رشد مهارت های مختلف آنها را فراهم سازد و درنگاه منفی نیز زمینه ساز فساد،انحراف و درنهایت سقوط آنها گردد.شبکه های اجتماعی فضایی آنالین هستندکه بر ساخت و بازتاب روابط اجتماعی میان افراد تمرکز می کنند.شایان ذکر است که فراگیرشدن استفاده از این پدیده پیامدهای مثبت و منفی بسیاری را برای زندگی ما القاء نموده و در مواردی نیز تبعات ناگریزی را بر ما تحمیل کرده است.
شبکه های اجتماعی ازیک طرف این امکان را برای جوانان ایجاد می کند،تا تحول و دگرگونی مثبت و اساسی درساختار هویت و شخصیت او ایجاد شود و او را درمسیرکمال و دانایی و ارزشمداری سوق دهد و ازسوی دیگرهم می تواند او رادرگیرگروه ها و افراد ناهنجار و ضدارزش و ضددین که به وفور درفضای اینترنت حضوری فعال دارند، نماید و رفته رفته او را از فطرت و هویت اصیل خویش دور ساخته و به فردی ناهنجار و منحرف تبدیل نماید.روابط مجازی درشبکههای اجتماعی به تدریج روابط رودرروی افراد راکمرنگ کرده واین امربه انزوای اجتماعی و درنهایت عدم جامعهپذیری صحیح در روند اجتماعیشدن افراد منجر خواهد شد.این محیط میتواند با ارائه امکانات جدیدتر رابطه بشر را روز به روز با دنیای خارج کمترکندونقش انسانیش را درجامعه کمتروکمتر نماید.امروزه اعتیاد دراستفاده از شبکههای اجتماعی اینترنتی معضل بزرگی است که سالمت روانی دانشجویان را با مخاطره روبه رو می سازد. سازمان جهانی بهداشت - - Who سالمت روانی را این گونه تعریف نموده است«قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران،تغییر و اصالح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایالت شخصی به طورعادالنه،منطقی و مناسب.»یکی از مهمترین نمودهای سالمت روان،شادی و شادکامی در زندگی است.برای اولین بار در دهه1806 سازمان های نظرسنجی آمریکا در زمینه شادی و رضایت شروع به تحقیق کردند.
اما دیدگاه های موجود در مورد شادی،در طی سالیان گذشته تغییرکرده است.فیلسوفان و دیگر محققان سابق ادغان می کردند که رضایت و شادی طوالنی را صرفا از طریق داشتن یک زندگی اخالقی و مذهبی می توان کسب کرد.اما این متغیر یکی از اساسی ترین نیازهای بشردرطول زندگی و یکی از هیجانات اساسی بشرمی باشد.شادکامی بیانگر ارزیابی کمال مطلوب از زندگی نیست بلکه بیانگریک درجه یامیزان است.همانند طول و وزن بیشتر یا کمتربودن چیزی.به عبارت دیگر واژه ی شادی میزان خوشایندی زندگی را می رساند.شادمانی صرفا برای توصیف حالت یک فرد به کار می رود و قابل تعمیم به اجتماعات،اشیاء و وقایع نیست.شادکامی برای اشاره به جنبه ی خاصی از زندگی به کار نمی رود بلکه کل زندگی فرد را مدنظر دارد.به نظر وینهوون شادکامی به قضاوت فرد ازدرجه یا میزان مطلوبیت کیفیت زندگی اطالق می شود.
به عبارت دیگرشادمانی به این معناست که فرد چقدر از زندگی خودلذت می برد.آیزنک شادکامی رامجموع لذت ها،منهای دردها وترکیبی از حداکثر عاطفه ی مثبت به اضافه ی حداقل عاطفه ی منفی معرفی می کند - آیزنک،. - 23:1379کاهش سطح روابط اجتماعی کاربران درمحیط واقعی،تنهایی،اختالل درتغذیه و گوارش، کاهش عزت نفس،تهدیدات امنیتی، کاهش امنیت خصوصی کاربران و ده ها معضل و چالش دیگر تنها بخشی از دالیلی است که امروزه به عنوان زمینه های اعتیاد به شبکه های اجتماعی می توان از آن یاد کرد - امیدوار،. - 16:1391لذا با توجه به اثرات مثبت و منفی که شبکه های اجتماعی برروی سالمت روانی و شادکامی دارند و اهمیت قشردانشجوکه بخش بزرگی از سرمایه های انسانی جامعه را تشکیل می دهند اهمیت پژوهش در این راستا اثبات می گردد.از سوی دیگرما در این پژوهش به دنبال پاسخی به این سؤال می باشیم که استفاده از شبکه های اجتماعی چه تأثیراتی بر روی سالمت روان و شادکامی افراد دارند؟
