بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین انعطاف پذیری شناختی، سیستم مغزی رفتاری با خود تنظیمی دانشجویان بود. روش تحقیق توصیفی با طرح همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان علوم انسانی دانشگاه آیت االله آملی در سال تحصیلی 1397 تشکیل دادند که تعداد کل آنها برابر2373 نفر می باشند. نمونه آماری این پژوهش بر طبق جدول کرجسی و مورگان 331 - 1970 - نفر می باشند، که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند.
ابزارگرد آوری دادها پرسشنامهی انعطاف پذیری شناختی دنیس و وندروال، پرسشنامهی خودتنظیمی بوفارد و پرسشنامه سیستم مغزی رفتاری کارور و وایت بود. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند گانه استفاده شد. یافته ها ی پژوهش نشان داد که بین انعطاف پذیری شناختی و سیستم مغزی رفتاری - r = 0/696 با خود تنظیمی دانشجویان رابطه وجود دارد - . - P<0/05 ضرایب رگرسیونی نشان داد که انعطاف پذیری شناختی با بیشترین میزان بتا - =0/449 - بهترین متغیر پیش بینی کننده خودتنظیمی بطور مثبت است و پس از آن سیستم بازداری رفتاری - =-0/375 - نیز بطور منفی و معنی داری قابلیت پیش بینی پیش بینی خودتنظیمی دانشجویان را دارا می باشد.
مقدمه
دانشجویان به عنوان یکی از اجزایی نظام آموزشی دارای ویژگیهای روانشناختی و شخصیتی هستند. توجه نمودن به این ویژگیها و دیگر عوامل جمعیت شناختی و نگرشی موثر در فرایند یادگیری وعملکرد دانشجویان، همراه با تعامل سایر اجزاء نظام آموزشی درکنار یکدیگر میتوانند نقش موثری در بهبود کیفیت آموزشی و پیشگیری از بروز آسیبهای روانشناختی و به تبع آن شکست تحصیلی درسالهای بعدی داشته باشد - رحیمی فر، . - 1392 از جمله ویژگیهای روانشناختی دانشجویان، خود تنظیمی1 میباشد.
خودتنظیمی، سازه ای است که در سال 1967 از سوی بندورا مطرح شد. مطالعه اولیه در این زمینه، مبتنی بر خودتنظیمی به معنای عام کلمه بود که زمینه های گوناگون فردیB خانوادگی و اجتماعی را مورد توجه قرار می داد؛ ولی از دهه 1980 این سازه در زمینه یادگیری مطرح شد. اهمیت این سازه در یادگیری، بویژه در موفقیت شغلی، به حدی است که مورد توجه تئوری های رفتاری، شناختی، ساخت گرایی و بویژه شناختی B اجتماعی قرار گرفته است - فتاحی2، . - 2010 نظریه پردازان، طبقه بندی های مختلفی از راهبردهای یادگیری خودتنظیمی ارائه کرده اند؛ اما به طور کلّی در بیشتر این طبقه بندی ها، راهبردهای یادگیری خودتنظیمی به سه دسته طبقه بندی شده اند که عبارتند از: راهبردهای فراشناختی، راهبردهای شناختی و باورهای انگیزشی - صالحی و عنایتی، . - 2009 طبق پژوهش های صورت گرفته خودتنظیمی در بسیاری از اختلالات روان شناختی نقش اساسی دارد.
در پژوهشی دسروز، واین، کلیمانسکی و نولنB هوکسما - 2013 - 3 به این نتیجه رسیدند که فراوان بودن مشکلات افراد افسرده و مضطرب در خودتنظیمی هیجانی در مقایسه با افراد عادی، سبب می شود در این دو حالت بالینی مقاومت به درمان و استمرار علائم آسیب شناسی وجود داشته باشد. از ویژگیهای روانشناختی دانشجویان، که می تواند با خود تنظیمی در ارتباط باشد، انعطاف پذیری شناختی4 و سیستم مغزی رفتاری5 میباشد. انعطاف پذیری افراد در میزان بروز آسیبها و سطح عملکرد اجتماعی آنها بسیار تعیین کننده است.
به طور کلی، توانایی تغییر آمایههای شناختی به منظور سازگاری با محرکهای درحال تغییر، عنصر اصلی در تعاریف انعطاف پذیری شناختی میباشد - دنیس و واندروال6، . - 2010 انعطاف پذیری شناختی یک عملکرد منحصر بهفرد، صفت بارز یا توانایی شناخت کلی است که به فرد اجازه میدهد ایدههای چندگانه را بپذیرد، به طور انعطاف پذیر شناختش را تغییر دهد و هنگام تغییرات محیطی، الگوهای پاسخ عادی بدهد - رندی7، 2000؛ به نقل از عطادخت، جعفریان، بشرپور و نریمانی، . - 1394 بعضی پژوهشگران انعطاف پذیری شناختی را میزان ارزیابی فرد در مورد قابل کنترل بودن شرایط تعریف کردهاند که این ارزیابی در موقعیتهای مختلف تغییر میکند.
همچنین به اعتقاد گری - 1995 - 1 در سیستم مغزی رفتاری سه سامانه مغزی، رفتارها و هیجان ها را کنترل می کند: - 1 - سامانه فعال ساز رفتاری2، - 2 - سامانه بازداری رفتاری3 و - 3 - سامانه جنگ و گریز.4 این سامانه ها با وجود مستقل بودن، با یکدیگر تعامل دارند. سیستم فعال ساز رفتاری به محرک های شرطی پاداش و فقدان تنبیه پاسخ می دهد. سیستم بازداری رفتاری از طریق محرک های شرطی که با حذف پاداش و تنبیه همخوانی دارند و محرک های جدید یا محرک هایی که به صورت ذاتی دربرگیرنده ترس هستند، تحریک می شوند.
فعالیت این سیستم موجب فراخوانی حالت عاطفی اضطراب و بازداری رفتاری، اجتناب فعل پذیر، خاموشی، افزایش توجه و برانگیختگی می گردد. سیستم جنگB گریز به محرک های غیر شرطی آزارنده پاسخ می دهد و پاسخ های آن در غالب پرخاشگری دفاعی غیرشرطی یا رفتار گریز است - بشرپورو مظفری، . - 1392 در همین راستا محمدلو، غرایی، فتحعلی، گوهری - - 1392 در پژوهشی با عنوان بررسی ارتباط بین سیستم مغزی رفتاری، دشواری در تنظیم هیجانی و فراشناخت با نگرانی، نشان دادند که متغیرهای سیستم بازداری رفتاری، دشواری در تنظیم هیجانی و فراشناخت با نگرانی رابطه مثبت معنی دار داشتند.
همچنین تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که مدل پیش بینی نگرانی به ترتیب شامل متغیرهای سیستم بازداری رفتاری، دشواری در تنظیم هیجانی و فراشناخت است. همچنین پیرانی - - 1394 در پژوهشی با عنوان نقش سیستم های فعا ل سازB بازداری رفتاری و اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری در پیشبینی فرسودگی تحصیلی، متوجه شد که بین سیستم مغزی فعالساز رفتاری، اشتیاق عاطفی، اشتیاق شناختی و اشتیاق رفتاری با فرسودگی تحصیلی رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
همچنین بین سیستم مغزی بازداری رفتاری با فرسودگی تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین اشتیاق عاطفی، سیستم مغزی فعال ساز رفتاری و سیستم مغزی بازداری رفتاری قابلیت پیش بینی فرسودگی تحصیلی را دارد. در مجموع با توجه به نتایج پژوهشی، مطالعه خود تنظیمی در دانشجویان موضوع بسیار مهمی است و تشخیص متغیرهای پیش بینی کننده خود تنظیمی یکی از موضو ع های اساسی در این زمینه است. همچنین با توجه به بررسی منابع پژوهشی موجود در کشور، تاکنون رابطه بین انعطاف پذیری شناختی، سیستم مغزی رفتاری با خود تنظیمی در دانشجویان در ایران مورد پژوهش نگرفته و یا در منبعی منتشر نگردیده است. در نتیجه محقق درصد پاسخ به این سوال است، که آیا بین انعطاف پذیری شناختی، سیستم مغزی رفتاری با خود تنظیمی در دانشجویان رابطه وجود دارد؟
طرح تحقیق
پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی از نظر ماهیت اجرا و روش جمع آوری اطلاعات، توصیفی با طرح همبستگی است که در آن روابط زمانی و پیش بین متغییرها بررسی می شود.
