بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش، با هدف رابطه دشواری تنظیم هیجان و سازگاری اجتماعی با بهزیستی روانشناختی در بین دانشجویان پسر مصرف کننده سیگار دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت ا... آملی انجام شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی - همبستگی است. به همین منظور از بین افراد مورد مطالعه 96 نفر با روش نمونه گیری هدفمند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها عبارتند از پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف، پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل و پرسشنامه دشواری تنظیم هیجان گراتز. پس از نمره گذاری پرسشنامه و استخراج دادهها، با استفاده از نرم افزار SPSS-21 با کمک آزمون آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون به تحلیل داده ها پرداخته شد.
یافته ها نشان داد: بین بهزیستی روانشناختی و سازگاری اجتماعی دانشجویان رابطه وجود ندارد. بین بهزیستی روانشناختی و دشواری تنظیم هیجانی دانشجویان رابطه آماری منفی وجود دارد. از روی سازگاری اجتماعی نمی توان بهزیستی روانشناختی دانشجویان را پیش بینی کرد؛ اما از روی دشواری تنظیم هیجان می توان بهزیستی روانشناختی را پیش بینی کرد. در دانشجویان مصرف کننده سیگار به دلیل وجود دشواری تنظیم هیجان و بهزیستی روانی کم بوده، و کمتر با شرایط فعلی خود سازگار می شوند؛ که ارائه درمان های روانشناختی می تواند در بهبود بهزیستی روانی آنها موثر واقع شده تا با شرایط کنونی خود سازگار شوند.
مقدمه
انسان موجود متفکری است. او سعی دارد پدیده های اطراف خود را بشناسد و بر آن ها تسلط یابد. به همین دلیل، هنگامی که اتفاقی در اطراف او رخ می دهد، در جست و جوی علت یا علت های آن بر می آید. او از خود می پرسد »چرا چنین شد؟« یا »علت این اتفاق چه بود؟« پاسخی که به چنین پرسشهایی داده می شود، نقش تعیین کننده ای در برخورد فرد به آن موقعیت ها و شرایط دارد. چنین پاسخ هایی می تواند سلامت انسان را ارتقا دهد؛ بهبود بخشد یا به خطر اندازد.
به ویژه، سلامت روانی انسان تابع چگونگی تفسیر او از اتفاقات و رویدادهای اطراف اوست. برخلاف آن چه ممکن است تصور شود، تفسیرها و برداشت های مختلفی از یک اتفاق یا رویداد خاص وجود دارد که بعضی از تفسیرها به رشد و سلامت انسان و بعضی دیگر به بیماری و مشکلات می انجامند - آذربایجانی، 1392، ص ص . - 87 تنظیم هیجان1 بر به کار گماشتن افکار و رفتارهایی که در هیجان های آدمی تأثیر میگذارند، دلالت دارد. هنگامی که انسانها تنظیم هیجان را به کار میگیرند، چگونگی تجارب و تظاهر هیجان های خود را هم تحت اختیار می گیرند.
گمان میشود توانایی تنظیم هیجان خصیصه ای از خصوصیات هوش هیجانی است - بارون و پارکر1، 2000؛ به نقل از امینآبادی،دهقانی و خداپناهی 1390 ، ص . - 42 تنظیم هیجان مبتنی است بر فرایندهای درونی و بیرونی پاسخ دهی در برابر مهار و نظارت، ارزیابی و تعدیل تعاملات هیجانی به خصوص خصایص زودگذر و تند آنها برای به تحقق رسیدن اهداف - تامپسون، 1994؛ به نقل از امینآبادی، 1390، ص . - 22 امروزه دیدگاه جدیدی در علوم وابسته به سلامت به طور اعم و در روانشناسی به طور اخص در حال شکل گیری و گسترش است. در این دیدگاه و رویکرد علمی تمرکز بر روی سلامتی و بهزیستی از جبنه مثبت و نیز توضیح و تبیین ماهیت روانشناختی بهزیستی است. بهزیستی روانشناختی مستلزم درک چالش های وجودی زندگی است.
رویکرد بهزیستی روانشناختی رشد و تحول مشاهده شده در برابر چالشهای وجودی زندگی را بررسی می کند و به شدت بر توسعه انسانی تاکید دارد. - ریف و کیس2، 2002، ص . - 1111 سازگاری مهارتی است که باید آموخته شود و کیفیت آن مانند سایر آموختهها، بستگی به میزان علاقه و کوشش فرد برای یادگیری آن دارد - اگو، 2004، ص . - 25 روانشناسان، سازگاری فرد را در برابر محیط مورد توجه قرار داده اند و ویژگیهایی از شخصیت را بهنجار تلقی کرده اند که به فرد کمک میکنند تا خود را با جهان پیرامون خویش سازگار سازد، یعنی با دیگران در صلح و صفا زندگی کند، و جایگاهی برای خود به دست آورد - براهنی، 1390، ص . - 465 اهمیت این پژوهش در این است که با شناخت و تعدیل دشواری تنظیم هیجان، بهزیستی روانشناختی و سازگاری اجتماعی می توان گامی در جهت کاهش مشکلات برداشت.
احساس بی ارزشی، ناامیدی، غمگینی، عصبی بودن در افراد مختلف متفاوت است. از طرفی با افزایش دشواری در تنظیم هیجان شیوع برخی از اختلالات نظیر مصرف مواد که مقدمه آن مصرف سیگار است، افزایش مییابد و حضور چنین اختلالاتی به افت عملکرد در زمینه های مختلف از جمله عملکرد تحصیلی در افراد منجر میشود. از چنین منظری میتوان گفت پیشرفت و موقعیت افراد در مراحل مختلف رشد و زندگی تا حد زیادی به هیجانات و سازگاری و میزان شادی بستگی دارد. بنابراین همواره می توان از این پژوهش ها در زمینه سبب شناسی و آسیب شناسی در جهت پایهریزی مدلهای درمانی بهره گرفت. در همین راستا می توان با در نظر گرفتن نقش هیجانات از آموزش تنظیم شناختی هیجان بهره جست.
با توجه به اینکه پژوهش هایی در زمینه مختلف در دانشجویان وجود دارد؛ اما پژوهش در مورد دشواری تنظیم هیجان، بهزیستی روانشناختی و سازگاری اجتماعی - مولفه های روانشناختی که با هم پیوسته هستند- در دانشجویان مصرف کننده سیگار مشاهده نگردیده است؛ اهمیت انجام پژوهش حاضر در این است که به گسترش دانش موجود کمک نموده و از لحاظ نظری و کاربردی نیز مهم می باشد. پژوهش هایی در زمینه متغیرهای مورد مطالعه انجام شده است. ذوالفقاری، مرادی و علیخانی - 1396 - در مطالعه خود رابطه بین بهزیستی روانشناختی و سازگاری اجتماعی دانشجویان بررسی کردند. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معناداری بین میزان بهزیستی روانشناختی و سازگاری اجتماعی دانشجویان وجود دارد.
نوروزی - 1395 - در پژوهش خود بین بهزیستی روانشناختی و دشواری تنظیم هیجانی رابطه آماری منفی وجود دارد. مومنی و فتحی - 1394 - با بررسی رابطه بین سازگاری اجتماعی با بهزیستی روانشناختی دانشجویان نشان داد که بین سازگاری اجتماعی با بهزیستی روانشناختی دانشجویان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بر اساس نتایج رگرسیون متغیرسازگاری اجتماعی متغیر بهزیستی روانشناختی را پیش بینی می کند. سگلم، توگنسن، آسک و واکتار - 2015 - 3 در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که ویژگی های تکانشگری و بازداری با انواع اختلالات برون سازی شده مانند بزهکاری و استفاده از مواد مخدر ارتباط داشته و اغلب در دوره ی نوجوانی شروع می شود.
فوکس، برگوست، کیسی و شینگهاو - 2014 - 1 نشان دادند افراد وابسته به کوکایین نقص های بارزی در تنظیم هیجان نشان می دهند که با واکنش استرس بیشتر و کنترل تکانه کاهش یافته ارتباط دارد. گلداسمیت - 2013 - 2 در یک مطالعه آزمایشی، با دستکاری هیجان ها نشان داد که افراد گرایش پیدا می کنند تا از الکل بعنوان یک راهبرد مقابله ای و تنظیم هیجان استفاده کنند . با توجه به مطالب فوق پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که آیا بین دشواری تنظیم هیجان و سازگاری اجتماعی با بهزیستی روانشناختی در بین دانشجویان پسر مصرف کننده سیگار دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت ا... آملی رابطه وجود دارد؟
روش پژوهش
روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است؛ زیرا به رابطه بین متغیرهای انتخاب شده پرداخته است.
جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونه گیری
جامعه آماری مورد مطالعه تمامی دانشجویان پسر مصرف کننده سیگار دانشگاه آزاد واحد آیت االله آملی می باشند. که با روش نمونه گیری هدفمند بعنوان نمونه انتخاب می شوند. یعنی تنها دانشجویان پسر مصرف کننده سیگار بعنوان نمونه انتخاب می شوند و طبق فرمول کوکران میزان حجم نمونه برابر با 96 نفر می باشد.
ابزار پرسشنامه دشواری تنظیم هیجان:
این پرسشنامه توسط گراتز ساخته شده است. یک پرسشنامه 10 آیتمی چند بعدی خود گزارشی است که علاوه بر اینکه تنظیم هیجانی را ارزیابی می کند مشکل در تنظیم هیجانی را ارزیابی می کند اما بیشتر بر مشکلات متمرکز می باشد. این پرسشنامه در یک مقیاس 5 درجه ای - کاملا مخالف تا کاملا موافق - است که نمره گذاری آن به ترتیب از 0 تا 4 می باشد. پایایی پرسشنامه تنظیم هیجانی با دو روش آلفای کرونباخ و تصنیف محاسبه شد که به ترتیب برابر 0/86 و 0/80 که بیانگر ضرایب قابل قبول پرسشنامه تنظیم هیجانی بود.
پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل:
این آزمون نیمرخ سازگاری فردی و اجتماعی فرد را اندازه گیری می کند و توسط بل در سال 1939 - به نقل از خدایاری فرد و همکاری، - 1381 برای اولین بار منتشر شد و در سال 1953 مورد تجدید نظر و بازنگری قرار گرفت. پاسخ گویی به 90 سوال خرده آزمون سازگاری اجتماعی شخصیت کالیفرنیا به صورت بلی و خیر است که بر اساس کلید تصحیح آزمون هر شش مقیاس به پاسخ های صحیح امتیاز 1 و پاسخ های غلط امتیاز صفر تعلق می گیرد. ضریب آلفای کرونباخ برای کل آزمون برابر با 0/98 به دست آمده است که نشان دهنده همسانی درونی مناسب این آزمون است.
