بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه بین تحمل ابهام با نشانههای وسواس دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیتاالله آملی بود. طرح تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیتاالله آملی در سال 1396B97 بودند که تعداد آنان برابر با 4000 نفر میباشند. حجم نمونه با توجه به حجم جامعه و بر طبق جدول کرجسی و مورگان 351 - 1970 - نفر برآورد شد که با روش نمونه گیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند.
ابزارگرد آوری دادها پرسشنامه تحمل ابهام لین و همکاران و پرسشنامه وسواس فکریB عملی مادزلی بود. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند گانه استفاده شد. نتایج نشان داد که بین تحمل ابهام با نشانههای وسواس دانشجویان رابطه وجود دارد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد همبستگی منفی و معناداری بین تحمل ابهام و نشانههای وسواس - r = -0/75 - وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد که، تحمل ابهام با ضریب تأثیر - -0/76 - ، قادر می باشد تا به طور معنی داری سهمی از نشانه های وسواس را تبیین نماید.
مقدمه
وسواس های فکری، افکار، امیال یا تصورات عودکننده و مداومی هستند که به صورت ناخواسته و مزاحم تجربه میشوند. در حالی که وسواس های عملی، رفتارها و یا اعمال ذهنی مکرر هستند که فرد احساس میکند در پاسخ به وسواس فکری یا بر طبق مقرراتی که باید با قاطعیت اجرا شوند، وادار به انجام دادن آنها میشود - انجمن روانپزشکی امریکا، 2013؛ ترجمه سید محمدی، . - 1394 اختلال وسواس فکری یا عملی میتواند یک اختلال اضطرابی مزمن باشد که با اشتغال ذهنی مفرط در مورد نظم و ترتیب و امور جزئی و همچنین کمالطلبی همراه است تا حدی که به از دست دادن انعطافپذیری و صراحت در کارایی میانجامد.
اختلال وسواس فکری یا عملی به عنوان یکی از حالات روانی ناتوان کننده و جدی محسوب می شود و به واسطه سه جزء مجزا از هم شناخته می شود که عبارتند از :تفکرات، اجبارها و رفتارهای اجتنابی که مبتلایان به این نوع وسواس از خود بروز می دهند - نوروزی، پورشهریاری و لطفی،. - 1395 افکار وسواسی مربوط به اکنون و یا آینده و نشخوارهای فکری افسردگی مربوط به گذشته هستند. همچنین افراد وسواسی اندیشه خود را مزاحم، بیمعنی و ناخواسته میدانند و بیشتر آنها تلاش میکنند تا در برابر آنها ایستادگی کنند، ولی افراد دارای نشخوارهای افسردگی، افکارشان را مزاحم نمیدانند و کمتر در مقابل آنها مقاومت میکنند.
در نهایت اینکه، افکار وسواسی بیشتر اوقات باعث اضطراب میشوند؛ در حالی که نشخوارهای افسردگی خلق افسرده ایجاد میکنند - کروچمالیک و منزیس1، . - 2013 جهت فهم مفهوم تحمل ابهام بهتر است آن را از ابهام متمایز کرد. ابهام یک ادراک است و تابعی است از اطلاعات دریافت شده از طریق محرک های مرکزی. تحمل ابهام گرایشی است پایا و منظم فردی در واکنش به ابهام ادراک شده با شدت بیشتر با کمتر. برخی از اشکال ابهام دارای جذابیت ثانوی هستند برای مثال، یک ویژگی اسرارآمیز در یک داستان می تواند هم ایجاد کننده اضطراب باشد چرا که شخص مبهوت است و هم فریبنده و جالب باشد چرا که رضایت پیش بینی نشده ای را به دنبال دارد - فارنهام و مارکز2،. - 2013 ماکسمن3 - 1980 - تحمل ابهام را این چنین تعریف می کند.
تحمل ابهام درجه ای است که فرد می تواند با موقعیت سازمان نایافته یا موقعیتی که پایان آن نامشخص است، مقابله ای موفقیت آمیز داشته باشد در این حالت تحمل ابهام می تواند میل و رغبت فرد را به توانایی پذیرفتن تجربه های متفاوت یا موقعیت شناخته شده را ارزیابی نماید - عظیمی، . - 1389 تحمل ابهام به تمایل افراد برای تفسیر موقعیت های مبهم که منبعی برای خطر و ناراحتی هستند، اشاره دارد.
افراد به موقعیت های مبهم که اغلب جدید، پیچیده، حل نشدنی و پیش بینی ناپذیرند و آنها را دچار شک و تردید می کنند، پاسخ های شناختی، هیجانی و رفتاری می دهند که ممکن است این واکنش ها منفی یا مثبت باشند - مایرز، فیشر و ولز 1، . - 2008 واکنش های شناختی شامل پاسخ هایی که تمایل فرد به ادراک موقعیت مبهم به صورت موضوعات سیاه و سفید را نشان می دهد، پاسخ های هیجانی به ابراز ناراحتی، رنج، تنفر، خشم و اضطراب در پاسخ به موقعیت مبهم اشاره دارد و پاسخ های رفتاری به پاسخ هایی اشاره می کند که رد یا پرهیز از موقعیت مبهم را در بردارد.
در همین راستا نتایج پژوهش سلمانی و حسینی - 1395 - در رابطه با نقش عدم تحمل ابهام و باورهای فراشناختی مثبت در اختلالهای وسواس فکری عملی و افسردگی اساسی انجام دادند. جامعه مورد پژوهش، افراد مراجعهکننده به درمانگاههای روانپزشکی بیمارستانهای بقیهاالله و طالقانی شهر تهران بودکه 70 نفر از بیماران مبتلا به وسواس فکری عملی و افسردگی با روش نمونهگیری در دسترس انتخاب و با 35 نفر از افراد عادی با دامنه سنی 20 تا 38 سال در مقیاس عدم تحمل ابهام و خرده مقیاس باورهای شناختی مثبت مقایسه شدند.
در مقیاس عدم تحمل ابهام، بیماران وسواسی و افسرده نمرات بیشتری نسبت به گروه عادی دریافت کردند. همچنین فهیمی، علیلو، خانلی، فخاری و شریفی - 1391 - پژوهشی با عنوان عدم تحمل بلاتکلیفی به عنوان ویژگی مستعدکنندهی اختلالهای اضطراب منتشر، وسواسی اجباری و وحشتزدگی بر روی 30 بیمار مبتلا به اختلال اضطراب منتشر - GAD - 3، 30 بیمار دارای اختلال وسواسی-اجباری - - OCD، 30 بیمارمبتلا به پانیک - pd - 4 و 30 گروه شاهد که به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند، انجام دادند. نتیجه این پژوهش نشان داد که افراد OCD، GAD و PD از عدم تحمل بلاتکلیفی بالاتری نسبت به گروه شاهد برخوردار بودند.
هولاوی، هیمبرگ و کولز - 2012 - 5 در پژوهشی نشان دادند که بیماران مبتلا به وسواس فکری عملی نسبت به گروه کنترل غیرمضطرب تحمل ابهام پایین تری داشتند و این روند در مورد زیرمجموعه ای از این بیماران که به عنوان بیماران مبتلا به وسواس چک کردن شناخته می شوند، بیش تر صادق بود. همچنین کرون - 2008 - 6 در پژوهشی نشان داد که عدم تحمل ابهام باعث شکل گیری نیروی برانگیزاننده ای می شود که می تواند با فراخواندن نگرانی و وسواس های فکری و عملی، با اختلال های مختلفی در ارتباط باشد. بنابراین با توجه به مطالب فوق پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال میباشد که: آیا بین تحمل ابهام با نشانههای وسواس دانشجویان رابطه وجود دارد؟
فرضیه پژوهش
- بین تحمل ابهام و نشانههای وسواس رابطه وجود دارد.
روش پژوهش
پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت اجرا و نحوه جمع آوری اطلاعات توصیفی با طرح همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیتاالله آملی در سال 1396B97میباشد که تعداد آنان برابر با 4000 نفر میباشند. حجم نمونه با توجه به حجم جامعه و بر طبق جدول کرجسی و مورگان 351 - 1970 - نفر برآورد شد. که با روش نمونه گیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند.
روند انتخاب نمونه به این صورت بود که از میان دانشکده های موجود دانشگاه دو دانشکده صنایع غذایی و علوم پایه و از هر دانشکده سه رشته - روانشناسی، زیست شناسی، صنایع غذایی از دانشکده صنایع غذایی و حقوق، علوم پایه و کامپیوتر از دانشکده علوم پایه - بطور تصادفی ساده انتخاب شدند، سپس از هر رشته نیز 2 کلاس بطور تصادفی به عنوان واحد نمونه برداری بر اساس لیست کلاس های انتخاب شدند. در هر رشته انتخاب در - مجموع 12 کلاس - و در نهایت تمام دانشجویان کلاس انتخاب شدند. لازم به ذکر است که بطور کلی 132 نفر یعنی 38 درصد از آزمودنی ها از دانشکده صنایع غذایی و 2019 نفر یعنی 62 درصد از دانشکده علوم پایه بودند که از آنها 104 نفر پسر - 30 درصد - و 247 نفر دختر - 70 درصد - بوده اند.
ابزار پژوهش
.3 پرسشنامه تحمل ابهام لین و همکاران - 1993 -
این مقیاس توسط لین و همکاران - 1993 - ساخته شده و دارای 22 آیتم است و یک مقیاس 5 درجه ای - کاملا موافقم، موافقم، بینابین، مخالفم، کاملا مخالفم - برای پاسخ دارد که به ترتیب با 1 - ، 2، 3، 4، - 5 نمره گذاری می شود و دامنه نمرات از 20 تا 110 می باشد، که میزان نمرات بالا بیانگر قدرت تحمل ابهام بالای فرد است. نمره بین 22 تا 44، تحمل ابهام پایین است، نمره بین 45 تا66، تحمل ابهام متوسط است، نمره بالاتر از67، تحمل ابهام بالا است.
این مقیاس در چندین مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله این مطالعات مطالعه باورصاد - 1377 - می باشد که پایایی آن را مطلوب و ضریب آلفای کرونباخ آن 0/74 گزارش کرده است. همچنین در مطالعه ابراهیمی - 1385 - مورد استفاده قرار گرفته و ضریب آلفای کرونباخ آن 0/83 گزارش شده است. همچنین روایی همگرای این ابزار با استفاده از همبستگی بین آن و آزمون بلاتکلیفی فریستون و همکاران 0/67 - 1994 - گزارش شده است - نریمانی و ابوالقاسمی، . - 1384
.4 پرسشنامه وسواس فکریB عملی
پرسشنامه مادزلی - 1977 - ، شامل 30 ماده است که به صورت درست و نادرست به آن پاسخ داده می شود و در سنجش اعتبار اولیه، 50 بیمار وسواسی را از 50 بیمار رواننژندی به خوبی تفکیک کرده است. این پرسشنامه شامل چهار زیر مقیاس است. وارسی 9 - ماده - ، شست و شو 11 - ماده - ، کندیB تکرار 7 - گزینه - و شکB وظیفه شناسی 7 - گزینه - . با استفاده از یک روش نمرهگذاری میتوان یک نمره وسواس کامل و چهار نمره فرعی به دست آورد که نمرههای فرعی شامل چک کردن، شست و شو، تکرار و تردید هستند. پایایی و روایی این آزمون در مطالعات انجام شده بر روی نمونههای بالینی کشورهای مختلف تأئید شده است.
هر پاسخی که با این کلید همخوانی دارد نمره یک دریافت می کند و در غیر این صورت نمره آن صفر است. فقط دو پرسش شماره 2 و 5 درباره نشخوار فکری هستند و به شکل جداگانه نمره گذاری نمی شوند. این پرسشنامه طوری طراحی شده که یک فرد کاملا وسواسی دقیقا به نیمی از سوال ها پاسخ مثبت و به نیم دیگر پاسخ منفی می دهد. دامنه نمره کل مادزلی بین صفر تا 30 می باشد. در مطالعات مختلف نقاط برش متفاوتی برای وسواسی بودن افراد انتخاب شده است.
پایایی و اعتبار آزمون وسواسی مادزلی در مطالعات انجام شده بر روی نمونه های بالینی کشورهای مختلف تائید شده است. به عنوان مثال ساناویو همبستگی بین نمرات کل آزمودنی مادزلی و آزمون پادوآ 0/70 بدست آورد. در ایران استکتی - 1976 - پایایی این ابزار را به روش بازآزمایی 0/85 و دادفر - 1376 - ضریب پایایی کل آزمون را 0/84 و روایی همگرا آن با مقیاس وسواس اجباری ییل B براون 0/87 بدست آورد.
