بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر رابطه باورهای وسواسی با نشخوار فکری را در نوجوانان مرکز خیریه گرگان مورد بررسی داده است. پژوهش حاضر از نظر هدف، پژوهشی کاربردی بود. همچنین باتوجه به نحوه گردآوری داده ها، جزء تحقیقات توصیفی - غیرآزمایشی - و از نوع همبستگی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه نوجوانان مرکز خیریه گرگان 1396-1395 به تعداد 315 نفر تشکیل دادند که براساس فرمول کوکران ، 123 نفر حجم نمونه آماری به صورت نمونه گیری تصادفی تعیین شد. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های استاندارد نشخوار فکری نولن و مارو، باورهای وسواسی OBQ-44 استفاده شد.
داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون از طریق نرم افزار SPSS نسخه 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین باورهای وسواسی با نشخوار فکری نوجوانان مرکز خیریه گرگان رابطه مثبت ومعنی داری وجود دارد. بدین معنی که با افزایش باورهای وسواسی میزان نشخوار فکری افزایش می یاید .همچنین 9 درصد از میزان نشخوار فکری نوجوانان مرکز خیریه گرگان توسط باورهای وسواسی قابل پیش بینی می باشد.
مقدمه
سلامتی به عنوان یک حق بشری و یک هدف اجتماعی در جهان شناخته شده است و برای ارضای نیازهای اساسی و بهبود زندگی انسان ها حیاتی است و باید برای همه انسان ها در دسترس باشد. اعتقاد بر این است که با تغییر دادن وضعیت روانی میتوان وضعیت جسمانی را نیز بهبود بخشید که میتواند یکی از دلایل اهمیت مسائل روان شناختی باشد - . - 1 با توجه به آنکه نوجوانان قشر وسیعی از جمعیت یک کشور را تشکیل میدهند که از اقشار مستعد و برگزیده جامعه و سازندگان فردای هر کشور می باشند ؛ سلامت روانی آنها نقش مهمی در تضمین پویایی و کارامدی هرجامعه ای ایفا میکند و سلامت روانی انان از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
در سالهای اخیر نشخوار فکری به عنوان گرایش به افکار منفی تکراری در شروع، تداوم و عود افسردگی، توجه نظری و عملی بسیاری از پژوهشگران را جلب کرده است - . - 3 نشخوار فکری به عنوان یک سبک تفکر با مشخصات اصلی افکار تکراری، عودکننده، مزاحم و کنترل ناپذیر تعریف شده است - . - 4 نشخوار فکری ویژگی شناختی اختلالات خلقی است، همان طور که نگرانی، ویژگی شناختی اختلالات اضطرابی است - . - 5 به نظر پژوهشگران نشخوار فکری یک پدیده پایدار با پیامدهای بالینی جدی است، زیرا یک رابطه قوی با خلق افسرده دارد. نشخوار فکری به عنوان اشتغال دائمی به یک اندیشه یا موضوع و طبقه ای از افکار آگاهانه و منفعلانه و تکراری است که بر علل و نتایج علائم تعریف میشود و مانع از حل مسئله سازگارانه و افزایش افکار منفی می انجامد .
- 6 - نشخوار فکری به عنوان افکاری مقاوم و عود کننده تعریف میشود که گرد یک موضوع معمول دور میزند . این افکار به طور غی ر ارادی ، وارد آگاهی میشوند و توجه را از موضوعات مورد نظر و اهداف فعلی منحرف می سازند - . - 7 از سوی دیگر یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر سلامت افراد که میتواند با مختل کردن سلامت روان بر زندگی فرد تاثیر منفی بسزایی گذارد،باورهای وسواسی است.
وسواس هاس فکری،تصاویر یا تکانه های مزاحم؛تکراری و مداومی هستند که ناخواسته و غیر ارادی ایجاد میشوند و باعث اضطراب یا آشفتگی قابل توجه فرد میگردند - . - 8 وجود این اختلال یا اینگونه رفتارها یا افکارها موجب ناراحتی ، رنج و مشکلات بسیاری برای خود فرد و اطرافیان می باشد که به استرس ، کاهش کارایی، اضطراب در زندگی روزمره منجر میشود . همچنین وسواس در مشکلات دیگری از جمله ناآرامی؛ تنش ؛ افسردگی؛ اضطراب و کاهش اعتماد به نفس نیز نقش دارد - . - 9
باورهای وسواسی از عوامل تنش زایی هستند که میتوانند سلامت روان افراد به خصوص نوجوانان را مختل نمایند؛ بنابراین شناختن باورهای وسواسی با ما کمک میکند تاثیر مخرب این باورها را تشخصی داده و باورهای سازگارانه و کارآمد را جایگزین آنها کنیم. شناخت باورهای وسواسی و تاثیرات آنها بر افراد د رحکم شاهراهی برای انتخاب مسیر مناسب در درمان و تشخیص فکرهای وسواسی است - . - 10 به نظر میرسد نشخوار فکری با باورهای سواسی ارتباط نزدیکی داشته باشد.
زیرا نشخوار فکری غالبا به عنوان افکار سمج ، چرخان و افسرده کننده شناخته میشود و باورهای وسواسی به عنوان زنجیره ای از افکار و تصورات محسوب میشود که به گونه ای منفی از لحاظ روحی گرانبار و احتمالا غیر قابل کنترل.باورهای وسواسی یک ناهماهنگی شناختی می باشد که در فرد باعث میشود به خاطر کاهش این ناهماهنگی از راهکارهای کارکرد اجرایی خود نظم بخش استفاده نماید و به سمت نشخوار فکری سوق می یابد - . - 11 افرادی که دارای باورهای وسواسی ؛ درگیر افکار سرزنش و مسئولیت درمورد آسیب های اتفاق افتاده برای خود و دیگران هستند.
نشخوار فکری زیربنای شناختی بیماران وسواسی فکری-عملی را دچار ناهنجاری میکند و با ناسازگاری ضعیف روان شناختی و افزایش احساسات منفی مانند خشم و فشار ورانی رابطه دارد. براین اساس نشخوار فکری میتواند یکی از ویژگی های شناختی بیماران وسواسی محسوب شود که به صورت جر و بحث های درونی بی پایان با خود که برخی اوقات در مورد مسائل جزئی و پیش و پا افتاده و گاهی درباره یک مساله فلسفی لاینحل بروز میکند.بنابراین میتوان بیان نمود باورهای وسواسی با نشخوار فکری میتواند رابطه تنگاتنک داشته باشد - . - 12 پاکوفته و اخلاقی - 1395 - ؛ به بررسی رابطه بین نشخوار فکری با باورهای وسواسی در زنان پرداختند.
نتایج نشان داد که نشخوار فکری با باورها ی وسواسی همبستگی مثبت و معناداری دارد و اینکه نشخوار فکری توان پیش بینی باورهای وسواسی را دارند . - 13 - عبدل پور و همکاران - 1394 - ؛ به بررسی رابطه ی نشخوار فکری با علائم وسواس در افراد مبتلا به اختلال وسواسی اجباری پرداختند. مطالعه حاضر از نوع پژوهش های توصیفی بود. یافته های پژوهش نشان داد که بین نشخوار فکری با علائم وسواسی در افراد وسواسی جبری همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. . - 14 - آماندا و همکاران در سال 2017 به بررسی رابطه بین نشخوار فکری و علائم وسواسی - اجباری پرداختند.
تجزیه و تحلیل داده های حاصل از ضریب همبستگی و رگرسیون چند گانه نشان داد که ارتباط معنی داری بین نشخوار فکری و باورهای وسواسی وجود داشته است - . - 11 جودیت و همکاران - 2016 - در مطالعات خود بیان کردند که علیرغم حضور مکرر علائم افسردگی در اختلال وسواسی -اجباری - OCD - ، در مورد تأثیر متقابل بین علائم افسردگی و وسواس فکری در طی دوره بیماری بررسی های زیادی انجام نشده است.
هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه بین نشانه های افسردگی مانند نگرانی و نشخوار فکری و اضطراب در بیماران وسواسی است.حجم نمونه آماری 276 از بیماران وسواسی و نتایج نشان داد که بین علائم افسردگی با علائم سواسی - اجباری ارتباط معنی داری وجود دارد. بطوریکه رابطه مثبت بوده بطوریکه هرچه باورهای وسواسی در بیماران بیشتر بود شدت افسردگی و علایم آن مانند نگرانی و نشخوار فکری و اضطراب بیشتر مشاهده شد - . - 15
روش تحقیق
پژوهش حاضر از نظر هدف، پژوهشی کاربردی و باتوجه به نحوه گردآوری داده ها، جزء تحقیقات توصیفی - غیرآزمایشی - و از نوع همبستگی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه نوجوانان مرکز خیریه گرگان 1396-1395 به تعداد 315 نفر تشکیل دادند که براساس فرمول کوکران با سطح خطای 5 درصد، 123 نفر حجم نمونه آماری تعیین شد. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش میدانی - در این قسمت به منظور جمعآوری دادهها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه های استاندارد باورهای وسواسی OBQ-44 استفاده شده است و مطالعات کتابخانه ایی - در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع فارسی و لاتین کتابخانهای، مقالات، کتاب های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات - Internet - مرتبط با باورهای وسواسی و نشخوار فکری استفاده شد.
پرسشنامه باورهای وسواسی - OBQ-44 - 2003
این پرسشنامه دارای 44 سوال می باشد و رتبه بندی مقیاس از این قرار است -3 خیلی زیاد مخالف، صفر نظری ندارم و +3 خیلی زیاد موافق. این پرسشنامه توسط OCCWG ابداع و شامل 5 مولفه عمومی - G - ؛ کمال طلبی و قطعیت - PC - ؛ احساس مسئولیت و ارزیابی خطر و تهدید - RT - ؛ اهمی ت و کنترل افکار - ICT - ؛ انجام کامل امور - CP - می باشد. این پرسشنامه توسط شمس و همکاران در سال 1383 به فارسی ترجمه گردید و ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه باورهای وسواسی توسط شمس و همکاران - 0/92روایی - و 0/82 - پایایی - ؛ باباپور خیرالدین و همکاران در سال 1391 ،0/86 گزارش شد.
پرسشنامه نشخوار فکری نولن و مارو - - 1991
این پرسشنامه از 22سوال تشکیل شده و متشکل از سه خرده مقیاس حواس پرتی،تعمق و در فکر فرورفتن است. سوالات در مقایسی از 1 - تقریبا هرگز - تا - 4 تقریبا همیشه - ، درجه بندی میشود. دامنه نمره ها از 22 تا 88 قرار دارد. این پرسشنامه در سال 1388 توسط باقری نژاد و همکاران ترجمه و ضریب آلفای کرونباخ را 0/88 و لامینت در سال 2004 ، 0/67 گزارش کردند.ترینور و همکاران در سال 2003 آلفای کرونباخ را 0/90 - روایی - و 0/67 - پایایی - بیان نمودند.پاپاکوریگو و ولز در سال 2004 روایی این پرسشنامه را 0/67 بیان نمودند.
علامت بدست آمده مثبت است، یعنی همبستگی مثبتی بین باورهای وسواسی و نشخوار فکری وجود دارد. به عبارت دیگر هرچه مقادیر باورهای وسواسی بیشتر باشد، نشخوار فکری نیز افزایش می یابد. شدت رابطه بین متغیرها نیز کم است. مقدار 0,420 حاکی از وجود رابطه متوسط متغیرها برهم است. سطح معنی داری کمتر از 0/05 نشان از تایید معنی داری نتایج بدست آمده می باشد. بنابراین نتیجه این قسمت قابل تایید است.
با توجه به بازه های تعیین شده برای میزان شدت رابطه ی بین متغیرها - کوهن، - 1988، 0/1 - تا 0/29 کوچک، 0/3 تا 0/49 متوسط و 0/5 تا 1 بزرگ - ، شدت رابطه بین متغیرها نیز بالاست. علامت بدست آمده مثبت است، یعنی همبستگی مثبتی بین خرده مقیاس های مولفه باورهای وسواسی و نشخوار فکری وجود دارد. به عبارت دیگر هرچه مقادیر باورهای وسواسی بیشتر باشد، شکل گیری نشخوار فکری نیز افزایش می یابد. شدت رابطه بین متغیرها نیز با توجه به جدول 2 قابل توجیه است که در بعضی مولفه ها شدت زیاد و بعضی کم می باشد. مقدار 0,551 حاکی از وجود تاثیرزیاد متغیرها برهم است که بین مولفه عمومی و انجام کامل کار می باشد .
