بخشی از مقاله
رابطه بین ابعاد کمالگرایی دانشجویان و روابط مثبت آنها با دیگران
چکیده
هدف: هدف پژوهش تعیین نقش ابعاد سازشیافته و سازش-
نایافته کمالگرایی در پیشبینی کیفیت روابط بین فردي در دانشجویان بود. روش: طرح پژوهش از نوع همبستگی بود و
381 دانشجو به روش نمونهگیري در دسترس از دانشگاه شهید بهشتی انتخاب شدند و مقیاسهاي کمالگرایی چندبعدي فراست، مارتن، لاهارت و روزنبلیت (1990) و روابط مثبت با دیگران ریف (1989) را تکمیل نمودند. یافتهها: یافتهها نشان داد به طور کلی کمالگرایی با روابط مثبت رابطه معناداري دارد، با این وجود ابعاد سازشیافته آن همچون تمایل به نظم و سازماندهی و معیارهاي فردي داراي رابطه مثبت و ابعاد سازش نایافته آن همچون تردید در مورد کارها، نگرانی در مورد اشتباهات و انتقادگري والدین داراي رابطه منفی با روابط مثبت بین فردي است. نتیجهگیري: به طور کلی نمی توان کمال گرایی را به عنوان یک عامل منفی در پیش بینی روابط مثبت با دیگران قلمداد کرد و باید در روابط بین فردي به ابعاد سازش یافته و سازش نایافته آن به طور همزمان توجه نمود.
کلیدواژهها: دانشجویان، روابط مثبت، کمال گرایی
مقدمه
در سالهاي اخیر در ادبیات پژوهشی مشاوره و رواندرمانی دانشجویان علاقه روزافزونی نسبت به کمال گرایی مشاهده می شود. مشاوران و رواندرمانگرانی که با دانشجویان سروکار دارند، به دلیل شیوع بالاي کمال گرایی در میان این جمعیت (بیش از 70 درصد در بعضی از پژوهش ها) مدام با دانشجویان کمال گرا و مشکلات ناشی از آن مواجه هستند (گرزگورك، اسلانی، فرانز و رایس1،
.(2004 همزمان با گسترش علاقه به مفهوم کمال گرایی، مفهوم سازي چند بعدي مفیدي از آن ارائه شده است. بعدي از کمالگرایی که با عنوان کمالگرایی بهنجار، انطباقی یا کمالگرایی استانداردهاي فردي شناخته می شود، با ویژگیهایی همچون استانداردهاي فردي سطح بالا
(درمورد توانایی هاي فردي، انتظار بالا از عملکرد فردي و اهداف بسیار بالا) شناخته می شود و با ویژگی هاي سبک هاي مقابله اي فعال و موثر، اعتماد به نفس بالا و پیشرفت رابطه مثبت دارد
(رایس و لاپسلی2، .(2001 همچنین کمال گرایی مثبت با احساس پیشرفت و کمال، رضایت مندي و سلامت روانی و عاطفه مثبت رابطه دارد (رایس و دلو3، .(2002
این در حالی است که بعد دیگري از کمالگرایی با عنوان کمالگرایی روان رنجورانه یا غیرانطباقی شناخته می شود و با ویژگی هایی نظیر نگرانی بیش از حد در مورد اشتباه کردن، شک و تردید نسبت به خود، احساس بازنده بودن و شکست خوردن در صورت عدم دستیابی به اهداف بلند بالا، ارتباط دارد. کمال گرایی منفی همچنین با احساس شکست، مقابله ناکارآمد در برابر تنیدگی و عدم پذیرش خود و دیگران همراه است. این بعد از کمال گرایی با مشکلات روان-
شناختی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال هاي خوردن و نگرش هاي غیر انطباقی همراه است
(رایس و دلو، 2002؛ بلینگ، اسرائل و آنتونی4، .(2004 از دیگر جنبه هاي منفی کمال گرایی ناتوانی افراد کمال گرا در برقراري رابطه و اتحاد درمانی با درمانگر است (زاروف، بلت، ساتسکی، کراپنیک، مارتین و سانی اسلو5، .(2000 ضعف در برقراري رابطه محدود به موقعیت هاي درمانی نمی شود، این افراد که اصولا افرادي درون گرا (دانکلی، سانی اسلو، گریلو، مک گلاشان6، (2004
هستند، از روابط اجتماعی خود احساس رضایت نمی کنند (شاهار، بلت، زاروف، کراپنیک و ساتسکی7، .(2004 شواهد پژوهشی در حمایت از این الگوي دوعاملی کمال گرایی وجود دارد. در
تحلیل عامل چندین شاخص کمالگرایی ریشههاي دوعاملی نیرومندي یافتند که به عنوان جنبههاي مثبت و منفی کمال گرایی تفسیر می شود. مطالعاتی که رابطه ابعاد مختلف کمال-
گرایی با عوامل شخصیتی را بررسی کرده اند به طور همسانی به این نتیجه رسیدند که ابعاد کمال گرایی بهنجار همبستگی نیرومندي با وجدانی بودن دارند، در حالی که ابعاد کمال گرایی نا بهنجار همبستگی بالا با روان رنجورگرایی دارد. چندین نظریه پیشنهاد کرده اند که ریشه هاي کمال گرایی در تجربیات تحولی دوران کودکی، به ویژه رابطه والد- فرزند قرار دارد. این فرضیه مطرح شده است که کمال گرایی نا بهنجار در کودکانی ایجاد می شود که والدینشان انتظارهاي بالایی دارند اما هرگز از عملکرد فرزندشان راضی نمی شوند. در مقابل کمال گرایی بهنجار در کودکانی ایجاد می شود که بصورت انعطاف پذیري از معیارهاي بالا حمایت می کنند. بلات فرض کرد که کمال گرایی خود انتقادي در کودکانی رشد می یابد که یادگرفته اند تأیید والدین وابسته به برآورده کردن انتظارهاي بالاي والدینی است که کنترل کننده و تنبیه گرند (اونگن1، 2009؛
موراي، برایان و یان2، .(2002
پژوهشهاي بسیاري بر عوامل پیش بینی کننده تداوم و رضایتبخشی روابط صمیمی، تمرکز یافته اند. فهم و درك عوامل دخیل در داشتن احساس مثبت در روابط بلند مدت در موقعیتهاي بالینی از اهمیت بهسزایی برخوردار است. کمال گرایی بواسطه اثرگذاري مستقیم و غیرمستقیم بر روابط صمیمی می تواند عامل مهمی در این قلمرو باشد (هابک، هیویت و فلت3، .(1999
براساس نظریههاي خود نظم جویی، رفتارها در موقعیتهاي اجتماعی براساس سه مؤلفه شناختی »معیارها«، »خود نظارتی« و »خود ارزیابی-« در مورد این که آیا عملکرد مناسب و کافی بوده است- هدایت می شود. در این چهارچوب برخی از پژوهشگران اعتقاد دارند که کمال-
گرایی از طریق اثرگذاري بر معیارها است که باعث هیجان هاي منفی در موقعیتهاي اجتماعی می شود. اعتقاد به ناکافی بودن و مناسب نبودن عملکرد در موقعیتهاي اجتماعی به دلیل سطح بالا دیدن آن ها، احتمالا باعث درماندگی عاطفی و کاهش رفتارهاي اجتماعی می شود، و به شکست در روابط اجتماعی می انجامد که پیامد این موضوع است که با افزایش کمال گرایی همراه است (دانکلی، زاروف و بلانکشتاین4، .(2006 پژوهشگران دیگر اعتقاد دارند که معیارهاي بالاي کمال گرایان به تنهایی نمی تواند توضیحی براي شکست آن ها در روابط اجتماعی باشد، آن ها بر قضاوت فرد نسبت به میزان توانایی و چگونگی نظارت و ارزیابی بر عملکرد کمال گرایان
تأکید کردند و معتقدند که نظارت و ارزیابی هاي آن ها دچار تحریفهاي شناختی جدي است.
آن ها معمولا در مورد توانایی هاي خود دچار شک و تردیدند و ارزیابی هاي مکرر در هنگام تعاملات اجتماعی مانع بزرگی بر سر بر قراري روابط مناسب اجتماعی آنها است (آلدن و بیلینگ1، .(1993
پژوهشهاي بسیاري بر عوامل پیش بینی کننده تداوم و رضایتبخشی روابط صمیمی، تمرکز یافته اند. فهم و درك عوامل دخیل در داشتن احساس مثبت در روابط بلند مدت در موقعیتهاي بالینی از اهمیت به سزایی برخوردار است. کمال گرایی به واسطه اثرگذاري مستقیم و غیر مستقیم بر روابط صمیمی می تواند عامل مهمی در این قلمرو باشد (هابک و همکاران، .(1999
یافته هاي پژوهشی در زمینه بررسی ابعاد مثبت و منفی کمال گرایی، همبستگی این مؤلفه را با ویژگی هاي شخصیتی نشان داده است. از سوي دیگر کمال گرایی سازگارانه و ناسازگارانه با عواطف منفی نظیر اضطراب و افسردگی مرتبط است و این نکته از مفهوم چندبعدي کمال گرایی حمایت می کند. در پژوهش هایی که اخیراً انجام شده نقش کمال گرایی در بروز اضطراب اجتماعی که اغلب عاملی بازدارنده در روابط با دیگران است، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است
(لارنتی، براچ و هاس2، .(2008 پژوهش هاي موجود نشان داده است، افرادي که کمال گرایی سازگارانه دارند در مقایسه با افرادي که داراي کمال گرایی ناسازگارانه اند یا افراد غیر کمال گرا، حرمت خود و اعتماد به خود بالاتري دارند، از لحاظ علمی سرآمد و به طور کلی داراي شرایط عاطفی و سازگاري بهتري هستند. این در حالی است که افرادي که از کمال گرایی ناسازگارانه برخوردارند، براي پیشرفت هاي علمی هزینه هاي عاطفی بسیاري می پردازند و در نهایت متفاوت از دیگر دانشجویان هستند. این افراد در مورد توانایی هایشان دچار شک و تردیدند و اغلب خود را قابل مقایسه با دیگر نمی یابند (گرزگورك و همکاران، .(2004
همچنین کمال گرایی معطوف به خود در زنان و مردان با جرأت مندي و صفات بین فردي سازگارانه مرتبط است. کمال گرایی معطوف به دیگران در زنان و مردان با خودبینی و تکبر، سلطه گري، کینه توزي به همراه اندکی پریشانی بین فردي مرتبط است و کمال گرایی که از طریق اجتماع تعیین و تجویز شده در مردان با خودبینی و فاصله اجتماعی و در زنان با ناسازگاري بین فردي و پریشانی مرتبط است. گرایش هاي کمال گرایی ارتباط هاي بین فردي گوناگونی را ایجاد می کند که به انواع تجربه هاي کمال گرایی وابسته است (هیل، زرول و ترلینگتون3، .(1997
پژوهش فلت، هویت، شاپیرو و ریمن(2001) 1 در زمینه کمال گرایی و سازگاري در روابط عاشقانه حاکی از آن است که افراد با سطوح بالاي کمال گرایی منعطف به خود و کمال گرایی منعطف به دیگران، اعتقادات سختی در مورد روابط، صداقت و حمایت دارند. به عبارتی این افراد معیارهاي خاص و سطح بالایی در این زمینهها دارند. اگرچه کمال گرایی که از طریق اجتماع تعیین و تجویز می شود با اعتقادات خاص در زمینه روابط بین فردي ارتباط اندکی دارد، با گرایش فرد به ابراز پاسخ هاي ارتباطی مخرب نظیر ترك رابطه، نادیده انگاري و عدم حساسیت مرتبط است. از این یافته ها می توان نتیجه گرفت، جنبه هاي درون فردي کمال گرایی با گرایشهاي متناقض و علیه خود در روابط عاشقانه مرتبط است. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش تعیین نقش کمال گرایی در برقراري و تداوم روابط بین فردي بود. همچنین با توجه به تاکید مطالعات پیشین بر تمایز بین کمال گرایی انطباقی و غیر انطباقی، مطالعه و بررسی این دو بعد کمال گرایی و نقش آن ها در پیش بینی روابط مثبت با دیگران نیز در این پژوهش مد نظر قرار گرفت.
روش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی و جامعه آماري دانشجویان مشغول به تحصیل سال -1388 1387 دوره کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی بود. ابتدا چهار دانشکده انتخاب شد و سپس 400
پرسشنامه به طور مساوي در این دانشکده ها و بین دانشجویان دوره کارشناسی که در دسترس بودند و تمایل به شرکت در پژوهش داشتند، توزیع و پس از تکمیل جمع آوري شد. از میان آنها، داده هاي 381 پرسشنامه که به طور کامل پر شده بود، تحلیل شد.
ابزار پژوهش
.1 مقیاس کمال گرایی چند بعدي. این مقیاس توسط فراست، مارتن، لاهارت و روزنبلیت2
(1990) براي سنجش کمال گرایی طراحی شد. شامل 35 سؤال است و کمال گرایی را در شش بعد می سنجد که 9 سؤال به مؤلفه نگرانی در خصوص اشتباهات، 7 سؤال به مؤلفه معیارهاي فردي، 5 سؤال به مؤلفه انتظارات والدین، 4 سؤال به مؤلفه انتقادگري والدین، 4 سؤال به مؤلفه تردید در مورد کارها و 6 سؤال باقیمانده هم به مؤلفه سازماندهی اختصاص دارد. این شش بعد همبستگی بالایی با یکدیگر دارند اما »سازماندهی« کمترین همبستگی را با ابعاد دیگر و نمره
