بخشی از مقاله
چکیده
بیان مسأله: بیماري دیابت به واسطه طبیعت مزمن و عوارض طویل المدت خود که سبب کاهش قدرت سازگاري فرد میگردد، داراي عوارضی خلقی است. هدف: هدف از این مطالعه بررسی رابطه افسردگی و اضطراب در افراد مبتلا به دیابت با افراد سالم در جامعهي روستایی است. روش و ابزار پژوهش: روش پژوهش علی - مقایسه اي و نمونه ي آماري پژوهش40 نفر فرد مبتلا به دیابت و 40 نفر فرد سالم در روستاهاي شهرستان نقده بودند که با استفاده از نمونه گیري در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامههاي افسردگی بک - بک، براون و اسیتر - 2000 و اضطراب بک - آبرون بک و همکاران، - 1990 بر روي آنها اجرا شد. داده ها از طریق آزمون همبستگی و آزمون t براي گروههاي مستقل با استفاده از نرم افزار تحلیل دادههاي آماري SPSS19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافتهها: نتایج همبستگی پیرسون و آزمون t نشان داد که بین افسردگی و اضطراب در افراد قرصی و انسولینی رابطه معنا داري وجود دارد - 0/05 . - p نتیجه گیري: در جامعه روستایی که طبق آمارها و پژوهش هاي صورت گرفته میزان اضطراب و افسردگی از جامعه شهري کمتر میباشد لذا این پژوهش میتواند خطرات بروز این اختلالات در جامعه روستایی را گوشزد کند.
کلمات کلیدي: دیابت – افسردگی – اضطراب – جامعه روستایی
مقدمه
یکی از مهمترین مسایل بشریت، مسئله سلامت است زیرا با مرگ و زندگی مرتبط است. فقدان سلامتی به معناي قدم نهادن به سوي مرگ و وجود سلامتی به معناي جریان داشتن سلامتی است. مقبولترین تعریف سلامت توسط سازمان جهانی بهداشت - ١ - who ارائه شده است، بنابر تعریف - 1946 - who سلامت یعنی حالت خوب بودن کامل از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی و این تنها به معناي فقدان بیماري و ناتوانی نیست - علی پور، . - 1391 دیابت از جمله بیماريهاي متابولیک بوده و یک اختلال چند عاملی است که با افزایش مزمن قند خون یا هیپرگلیسمی - طبق معیارهاي تشخیصی - مشخص میشود و ناشی از اختلال در ترشح یا عمل انسولین و یا هر دوي آنها است. دیابت با اختلالهاي مختلف در متابولیسم گلوکز، پروتئین و چربی همراه است و افزایش مزمن قند خون موجب تخریب، اختلال عمل و نارسایی عضوهاي مختلف به خصوص چشمها، کلیهها، اعصاب و عروق می شود - دلاوري، . - 1383
بعضی از بیماريها مزمن هستند. بیماريهاي مزمن، بیماريهایی هستند که براي بلند مدت مردم به آنها مبتلا میشوند که دیابت از جمله این بیماريها است. دیابت یکی از بیماريهاي مزمن شایع است که جزاختلالات متابولیکی بوده و شیوع آن هر ساله رو به تزاید است - کرتیس، 2000 ترجمهي سهرابی، . - 1383 در کنار بیماري دیابت افراد بر اثر نگرانی از پایین آمدن یا افزایش قند خون دچار اضطراب و افسردگی شده و از نظر روانی نیز آسیب پذیر میشوند. انجمن روانشناسی آمریکا دیابت را به عنوان یکی از مهمترین زمینههاي مرتبط با علوم رفتاري شناخته، از این نظر که عوامل روانی – اجتماعی روي تمامی جنبههاي این بیماري و از جمله درمان آن اثر میگذارد - فردریک، 1992، نقل از کاظم زاده عطوفی، . - 1375 افسردگی، اضطراب منتشر و افکار خودکشی با اضطراب مرگ همراه است که همه این موارد میتوانند منجر به کاهش عملکرد در یک فرد شود - مسعود زاده و همکاران، . - 1387
یکی از مهمترین عوارض دیایت، بیماريهاي روانی است. افسردگی، اضطراب و اختلالات تطابقی، شایعترین اختلالات روانی در دیابتیها میباشند و در بیماران دچار عوارض مزمن، شایعتر هستند - سجادي و همکاران، . - 1386 در این بین، یکی از شایع ترین عوارض روانی دیابت، اضطراب می باشد - علی پور، . - 1391 سطح اضطراب جاري در بیماري دیابت 15تا 18درصد و سطح اضطراب دائمی 26 تا 28 درصد است - هال، - 2002 و این نشان دهندهي تأثیر دیابت بر روي وضعیت روانی و هیجانی فرد و افزایش اضطراب و به دنبال آن پیچیده شدن وضعیت بیماري است.
این پژوهش به دنبال پاسخ به فرضیههاي زیر است:
فرضیه :1 بین افسردگی در افراد سالم و دیابتی تفاوت معناداري وجود دارد. فرضیه :2 بین اضطراب در افراد سالم و دیابتی تفاوت معناداري وجود دارد. فرضیه :3 بین افسردگی در افراد دیابتی مصرف کننده قرص و افراد دیابتی - تزریق - انسولینی تفاوت معناداري وجود دارد . فرضیه :4 بین اضطراب در افراد دیابتی مصرف کننده قرص و افراد دیابتی - تزریق - انسولینی تفاوت معناداري وجود دارد. فرضیه :5 بین اضطراب و افسردگی رابطهي معناداري وجود دارد.
روش پژوهش
روش این پژوهش علی – مقایسه اي و جامعه آماري آن شامل ساکنان روستاهاي شهرستان نقده در سال 1392 بودند که از این روستاها 40 نفر فرد سالم و 40 نفر دیابتی با روش نمونه گیري در دسترس انتخاب شدند. براي اندازه گیري متغیرهاي مورد مطالعه از آزمون هاي افسردگی بک 21 عبارتی و اضطراب بک 21 عبارتی استفاده شد. براي تجزیه و تحلیل دادهها از شاخصهاي توصیفی - میانگین، میانه و ... - و براي بررسی تفاوت بین میانگین متغیرهاي مورد مطالعه از آزمون t مستقل و براي بررسی رابطه بین متغیرهاي مورد مطالعه از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده د. براي تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار spss19 استفاده شده است.
ابزار پژوهش
پرسشنامه افسردگی بک : - BDI - این پرسش نامه در سال 1961توسط بک تهیه و در سال 1974 مورد تجدید نظر قرار گرفته است که به عنوان ابزار خودگزارشی براي سنجش شناختهاي وابسته به افسردگی به کار میرود - کوهن، - 1988 به منظور سنجش بازخوردها و نشانههاي بیماران افسرده ساخته شده است و مادههاي آن اساساً بر مبناي مشاهده و تلخیص1 نگرشها و نشانههاي متداول در میان بیماران روانی افسرده تهیه شدهاند محتواي این پرسشنامه، به طور جامع نشانهشناسی افسردگی است، اما بیشتر بر محتواي شناختی تأکید دارد مادههاي آزمون در مجموع از 21 ماده مرتبط با نشانههاي مختلف تشکیل میشود که آزمودنیها باید روي یک مقیاس چهار درجه اي از صفر تا سه به آن پاسخ دهند. این مقیاس، درجات مختلف افسردگی را از خفیف تا بسیار شدید تعیین میکند و دامنه نمرات آن از حداقل صفر تا حداکثر 63 است - بک، . - 1988 بک و همکاران با بررسی پژوهشهایی که از این ابزار استفاده کرده بودند، دریافتند که ضریب اعتبار آن با استفاده از شیوة بازآزمایی، بر حسب فاصله بین دفعات اجرا و نیز نوع جمعیت مورد آزمون از0/48 تا 0/86متغیر بوده است. بک و همکاران بار دیگر در سال 1996 ضریب اعتبار بازآزمایی آزمون در فاصله یک هفتهاي را 0/93 دست آوردند - کیخاونی، چتري پور و صیدخالی نهال،. - 1391 همچنین در پزوهش دیگري ضریب آلفاي کرونباخ آن 0/89، ضریب همبستگی بین دو نیمه ي آن 0/89، ضریب بازآزمایی آن با فاصله دوهفته ایی 0/94 به دست آمده است - الیور، مرفی، فرلاند و رس، 2007، به نقل از حمید، بلشیده، بایگی و دهقانی زاده، . - 1390
پرسشنامه اضطراب بک: این پرسشنامه یک مقیاس 21 مادهاي است که آزمودنی در هر ماده یکی از چهار گزینه که نشان دهندة شدت اضطراب است را انتخاب میکند. چهار گزینه هر سؤال در یک طیف چهار بخشی از 0تا 3 نمره گذاري میشود. هر یک از مادههاي آزمون یکی از علایم شایع اضطراب - علایم ذهنی، بدنی و هراس - را توصیف میکند. بنابراین نمرة کل این پرسشنامه در دامنه اي از صفر تا 63 قرار میگیرد. غرایی - 1372 - ضریب اعتبار آن را با روش بازآزمایی و به فاصله دو هفته 0/80 گزارش کرده است. همچنین کاویانی و موسوي - 1378 - در بررسی ویژگیهاي روانسنجی این آزمون در جمعیت ایرانی، ضریب روایی در حدود %72 و ضریب اعتبار آزمون به روش آزمون مجدد به فاصله یک ماه را 0/83 و به روش آلفاي کرونباخ 0/92 گزارش کردهاند.
یافتههاي پژوهش
با توجه به فرضیههاي پژوهش نتایج زیر به دست آمده است. فرضیه :1 بین افسردگی در افراد سالم و دیابتی تفاوت معناداري وجود دارد. براي پاسخ به این فرضیه از آزمون t مستقل استفاده شد، نتایج در جدول 1 نشان داده شده است. جدول 1نتایج آزمون tمستقل براي مقایسه میانگین نمرات افسردگی در افراد سالم و دیابتی با توجه به نتایج جدول 2 بین میانگین اضطراب در بین افراد سالم و دیابتی تفاوت معناداري وجود ندارد - . - p≤0/05 فرضیه :3 بین افسردگی در افراد دیابتی مصرف کننده قرص و افراد دیابتی - تزریق - انسولینی تفاوت معناداري وجود دارد. براي پاسخ به این فرضیه از آزمون t مستقل استفاده شد، نتایج در جدول 3 نشان داده شده است.
