بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین بهزیستی روانشناختی و نگرش و گرایش به ارتباط قبل از ازدواج با غیر هم جنس در بین دانشجویان صورت گرفت. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی- مقطعی انجام گرفت. بدین صورت که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 100 نفر از دانشجویان انتخاب شدند که کل آزمودنی های پژوهش را تشکیل می دادند. برای بررسی از آزمون های روانشناختی ریف و نگرش و گرایش به ارتباط با جنس مخالف استفاده شد و داده ها با استفاده از روش های آماری فراوانی، درصد، آزمون تی و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل گردیدند. یافته ها: رابطه معکوس معناداری بین بهزیستی روانشناختی و نگرش و گرایش به ارتباط با جنس مخالف وجود دارد.
نگرش و گرایش به ارتباط با جنس مخالف با همه ی زیر مقیاس های بهزیستی روانشناختی رابطه معکوس معناداری دارد. همچنین بین بهزیستی روانشناختی و نگرش و گرایش به ارتباط با جنس مخالف در میان دختران و پسران تفاوت وجود ندارد. نتیجه گیری: کمبود محبت، نیازهای همدلی و ابراز عاطفه، ناآگاهی از خود و جنس مخالف، از جمله عوامل تاثیر گذار بر افزایش نگرش و گرایش به ارتباط با جنس مخالف در بین دانشجویان است.
مقدمه
در سالهای اخیر رویکرد آسیب شناختی به مطالعه سلامتی انسان مورد انتقاد قرار گرفته است. بر خلاف این دیدگاه که سلامتی را به عنوان نداشتن بیماری تعریف میکند، رویکردهای جدید بر خوب بودن به جای بد یا بیمار بودن تأکید میکند. از این منظر عدم وجود نشانه های بیماری های روانی، شاخص سلامتی نیست. بلکه سازگاری، شادمانی، اعتماد به نفس و ویژگی های مثبتی از این دست نشان دهنده سلامت بوده و هدف اصلی فرد در زندگی، شکوفا سازی قابلیت های خود است. نظریه هایی مانند نظریه خود شکوفایی - مزلو - 1، کارکرد کامل - راجرز - 2 و انسان بالغ یا بالندگی - آلپورت - 3 در شکل بندی مفهوم سلامتی روانشناختی، این فرض بنیادین را پذیرفته و از آن بهره جسته اند - . - Paseaj, 2001
به دنبال ظهور این نظریه ها و جنبش روانشناسی مثبت که در سلامتی روانی بر وجود ویژگی های مثبت و رشد توانایی های فردی تأکید داشتند، گروهی از روانشناسان به جای اصطلاح سلامتی روانی از بهزیستی روانشناختی استفاده کرده اند. زیرا معتقدند این واژه بیشتر ابعاد مثبت را به ذهن متبادر میکند - . - Inkiu, 1998 در این راستا مدلهایی مانند مدل جاهورا 4، مدل بهزیستی ذهنی داینر5 و مدل 6 عاملی بهزیستی روانشناختی ریف6 تدوین شدهاند که در تعریف و تبین سلامت روانی به جای تمرکز بیماری و ضعف بر توانایی ها و داشته های فرد متمرکز هستند - . - Paseaj, 2001 مدل ریف از مهمترین مدلهای حوزهی بهزیستی روانشناختی به شمار میرود. ریف بهزیستی روانشناختی را تلاش برای کمال در جهت تحقق تواناییهای بالقوهی واقعی فرد میداند.
در این دیدگاه بهزیستی به معنای تلاش برای ارتقا و استعلاء است که در تحقق استعدادها و تواناییهای فرد متجلی میشود - Esky, . - 1995 معاشرت عاطفی و جنسی پیش از ازدواج یا خارج از چارچوب ازدواج در ایران بر خلاف هنجارهای سنتی، مذهبی و فرهنگی بوده و حتی از نظر قانونی نیز منع شده است، اما برخی شواهد درسالهای اخیر دلالت بر روند افزایشی این گونه معاشرت ها در بین جوانان دارد - خلج آبادی فراهانی ،. - 2001 به علت عدم پذیرش اجتماعی معاشرتهای فوق در جامعه ایران، علاوه بر اینکه این نوع معاشرتهای ناپایدار و پنهانی برای هر دو جنس به ویژ دختران، ممکن است آسیبهای گوناگون روانی، آموزش اخلاقی به بار آورد، بر فرآیند ازدواج آنها - سن ازدواج، تمایل به ازدواج و حتی طلاق - تأثیر مهمی خواهد داشت.
در جوامع توسعهیافته غربی، توسعه فرصتهای شغلی و اقتصادی، با گسترش انواع سبکهای شریکگزینی و معاشرت با جنس مخالف همراه بوده است - . - Gaghan, 2003 مطالعات متعددی نیز در ایران، عواملی مانند مدرنیزاسیون، توسعه آموزش همگانی به خصوص برای زنان، تحصیلات و اشتغال در بین دختران و زنان را عامل افزایش سن ازدواج نشان دادهاند - عباسی شوازی و همکاران، 2009؛ عسگری ندوشن، 1384؛ محمودیان، 1383؛ کاظمی پور، . - 1383 توسعه تحصیلات و اشتغال در زنان که با نقشهای سنتی مادری و همسری در تقابل قرار میگیرند، میتوانند به عنوان عوامل تأثیرگذار بر سن ازدواج محسوب شوند . - Gaghan, 2002 -
در یک مطالعه جدید توسط سازمان ملی جوانان، عوامل فرهنگی و نگرش به عنوان مهمترین عوامل تأخیر در ازدواج شناخته شده و عوامل اقتصادی بعد از عوامل فرهنگی برای تأخیر در ازدواج بر شمردهاند - سازمان ملی جوانان، . - 1389 در واقع تأثیر تغییرات رخ داده در رفتارهای جنسی زنان ومردان، به خصوص قبل از ازدواج کمتر مورد توجه نظریههای تبیینکننده سن ازدواج بوده و در توضیح سن ازدواج نشدهاند . - Buompass, 1991 - اکثر مطالعات انجام شده پیرامون سن ازدواج، تغییرات رفتارهای شریک گزینی و جنسی جوانان قبل از ازدواج را در نظر نگرفته اند.
مشابه این امر در مورد ایران صادق است، بهطوری که هیچ مطالعه جامعی در ایران به بررسی تأثیر گسترش طیفی از معاشرت قبل از ازدواج با جنس مخالف بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در دو جنس نپرداخته است. یکی از دلایل تأخیر در ازدواج در بین پسران، در دسترس بودن راحت معاشرتهای قبل از ازدواج معرفی شده است. البته باید در نظر داشت که اگر چه تأخیر در ازدواج خود میتواند عامل زمینهساز برای شروع معاشرتها با جنس مخالف، یا توسعه آن باشد، ولی توسعه معاشرت با جنس مخالف، قبل ازدواج بیتأثیر بر تمایل به ازدواج جوانان و سن ازدواج نیست، هر چند ماهیت و جزئیات آن در زنان و مردان ایرانی به خوبی شناخته نشده است - خلج آبادی فراهانی، . - 1386
در سالیان اخیر گروهی از پژوهشگران حوزه سلامت روان با الهام از روانشناسان مثبتنگر، رویکرد متفاوتی را برای تبیین و مطالعهی این مفهوم برگزیدهاند. آنان سلامت روانی را معادل کارکرد مثبت روانشناختی، تلقی نموده و آن را در قالب اصطلاح - بهزیستی روانشناختی - مفهوم سازی کردهاند . - Larson, 1991 - پژوهشها نشان میدهند وضعیت فرد در مؤلفهها در سنین مختلف تفاوت دارد. مؤلفههای احساس تسلط بر محیط و خودمختاری با افزایش سن افزایش مییابدخصوصاً - در فاصله جوانی تا میانسالی - در مقابل، مؤلفههای احساس هدف در زندگی و رشد شخصی با افزایش سن به سوی بزرگسالی افزایش مییابند. بیشترین کاهش در فاصله بین میانسالی تا پیری رخ میدهد - . - Hya and Sockber, 2003
اما نکتهی مهم این است که کمتر پژوهشی به جمعیت دانشجویی پرداخته است. در حالی که در کشور ما جمعیت دانشجویی بخش عمدهای از قشر جوان را تشکیل میدهند که شناسایی وضعیت سلامتی آنها میتواند به ارتقای سطح سلامت این گروه به شکل خاص و سطح سلامت جامعه به شکل عام کمک نماید. ازدواج بعنوان یکی از وقایع مهم و حیاتی در زندگی افراد جامعه محسوب می شود و از جنبههای گوناگون اهمیت دارد. بدون شک ازدواج یکی از مراحل مهم در مسیر تکامل زندگی فردی و اجتماعی افراد است.
واقعیات موجود در سطح جامعه به گونهای است که وضعیت نابسامانی را در زمینه ازدواج افراد نشان میدهد این وضعیت میتواند به واسطه وجود عوامل متعددی ایجاد میشود. وجود مشکلات اقتصادی، گسترش بیکاری در میان جوانان، وجود موانع فرهنگی مرتبط با ازدواج و برخی دیگر از مشکلات معیشتی و رفاهی در جامعه از جمله این عوامل است در جوامعی که پیچیدگی و تنوع رفتاری زیادی به چشم میخورد، الگوی متعددی در مقابل نوجوان وجود خواهد داشت که او در انتخاب یک یا چند الگو برای همانندسازی و هویتیابی با مشکل مواجه میشود. اریکسون معتقد است در اوضاع و شرایطی که نوجوان احساس میکند با مسائل عدیدهای روبهروست و باید در مورد تمامی آن ها در مدت کوتاهی تصمیمگیری کند، گاه ناگزیر از ورود به دوره - تعلیق روانی - اجتماعی - میشود، نوعی دوره انتظار، که در آن نوجوانان تحصیل را ترک میکنند، تا سفر کنند یا مشاغل گوناگون را بیازمایند تا پس از آن تصمیم نهایی را برای اینکه چه هویتی داشته باشند بگیرند . - Kerin,
از نظر برخی از اندیشمندان علوم تربیتی و اجتماعی شکلگیری روابط نزدیک و عاشقانه - رمانتیک - یک تکلیف رشدی اجتماعی مهم برای نوجوانان است. با ورود کودکان به نوجوانی، زمان گذاران با همسالان جنس مخالف - دگرجنس - افزایش مییابد . - Kelarck and Lemperzeho, 1991 - از اواسط تا اواخر نوجوانی، این تعامل دگر جنسگرایانه فزاینده به صورت علایق عاشقانه در میآید و روابط عاشقانه شکل میگیرد . - Hendreck et al, 1992 - تعجبآور نیست که نسبت نوجوانانی که دوستدختر یا دوستپسر دارند نیز در این زمان افزایش مییابد. در مطالعه مشخص شد نوجوانانی که دوستپسر یا دوستدختر داشتهاند از 3/34 درصد، در کلاس هفتم به 58/6 درصد، در کلاس دهم و یازدهم و ... 72 درصد در کلاس دوازدهم افزایش مییابد . - Lorsen and Viliamse, 1997 -
پژوهش های اخیر در مورد اهمیت روابط عاشقانه نشان میدهند که این قبیل روابط بر کارکرد نوجوان اثر مهمی دارند. برای نمونه درگیری نوجوان در روابط عاشقانه با سطوح بالاتر نشانههای افسردگی ارتباط داشته است - Joniez and . - Youdri, 2000 از سوی دیگر، روابط عاشقانه با احساس خود ارزشمندی رابطه داشته است - Canali & . - Conarski,1994 برخی یاد آور شدهاند که روابط عاشقانه در زمینه ارتباط نوجوانان با همسالان بر حسب حس تعلقپذیری و پایگاه در گروه، نقش محوری دارد .
