بخشی از مقاله
چکیده
شرکتهای با م شتریان عمده نیاز بی شتری به نگهداری وجه نقد دارند و انگیزههای بالاتری برای مدیریت سود رو به بالا دارند. از آنجا که برنامهربزی مالیاتی می تواند همزمان هم جریانهای نقدی و سود ح سابداری را افزایش دهد، لذ شرکتهای با م شتریان متمرکز، احتمال بی شتری برای بکارگیری اجتناب مالیاتی خواهند دا شت. هدف ا صلی این پژوهش، برر سی رابطه معنادار بین تمرکز م شتری و اجتناب مالیاتی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. معیار مورد استفاده جهت سنجش اجتناب مالیاتی؛ نرخ مؤثر مالیاتی نقدی و معیار تعیین مشتری عمده؛ فروشهای بالای 10 درصد است.
برای آزمون فرضیههای تحقیق از مدل رگرسیون خطی چندگانه ا ستفاده گردیده ا ست. نتیجه برر سی 142 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1388 الی 1395 حاکی از آن ا ست که بین تمرکز م شتری و اجتناب مالیاتی رابطه مثبت معنادار وجود دارد. به عبارتی، در شرکتهایی که تمرکز مشتری بالاتر بوده است، اجتناب مالیاتی بالاتری ملاحظه گردیده است. سایر یافتههای این پژوهش نشان داد که بر خلاف پیشبینیها، بین تمرکز مشتری دولتی و اجتناب مالیاتی رابطه مثبت معنادار وجود دارد. به نظر میرسد دلیل این رابطه مثبت را میتوان در ساختار مالکیت عمده دولتی مشتریان در بازار سرمایه ایران جستجو کرد.
-1 مقدمه
مالیات یک بحث راهبردی، زیربنایی و پویا ست که نقش ا سا سی و محوری در تحقق برنامههای تو سعه ملی هر ک شوری مانند کشور ما ایفا میکند. امروزه مالیات جدا ی از نقش اصلی خود یعنی تأمین یخشی از هزینه ها، به عنوان یک اهرم تأثیر گذار در اجرای سیا ستهای انب ساطی و انقبا ضی دولت در بودجه بندی بخش های مختلف ک شور مورد توجه ا ست، بنابراین لزوم تحقق درآمدهای مالیاتی برای تو سعه همه جانبه ک شور بیش از پیش اح ساس می شود. در ک شورهای در حال تو سعه، به طور معمول 50 در صد و یا بیشتر درآمد بالقوه مالیاتی، وصول نمیشود - دالیوال و همکاران1، . - 2014 در اقتصاد نوظهور ایران نیز، اجتناب مالیاتی میتواند یکی از بزرگترین مشکلاتی باشد که سیستم مالیاتی با آن مواجه است.
از جمله مو ضوعات ب سیار مهم که در حال حا ضر در اکثر پژوهش ها مورد توجه ا ست، بحث اجتناب از پرداخت مالیات2 و عوامل موثر بر آن و نتایجی است که از آن حاصل می شود. اجتناب از مالیات، در واقع نوعی استفاده از خلاءهای قانونی در قوانین مالیاتی در جهت کاهش مالیات است - حسنی و شفیعی، . - 1389 اجتناب از پرداخت مالیات را استفاده قانونی از نظام مالیاتی برای منافع شخصی، به منظور کاهش میزان مالیات قابل پرداخت به وسیله ابزارهایی که در خود قانون است، تعریف کرده اند.
بنابراین، از آنجایی که اجتناب از پرداخت مالیات، فعالیتی به ظاهر قانونی ا ست به نظر می ر سد که بی شتر از فرار مالیاتی - که نوعی تخلف قانونی ا ست - در معرض دید با شد و چون اجتناب از پرداخت مالیات در محدوده ای معین جهت ا ستفاده از مزایای مالیاتی ا ست و به طور عمده قوانین محدودکنندهای در زمینه کنترل اجتناب از پرداخت مالیات وجود ندارد. بنابراین، به نظر می رسد بسیاری از شرکتها درگیر اجتناب از پرداخت مالیات باشند و به همین دلیل تعیین عوامل تاثیرگذار بر سطح اجتناب مالیاتی در شرکتها دارای اهمیت زیادی است.
از عوامل اثرگذار بر سطح اجتناب مالیاتی شرکت میتوان به کیفیت ح سابرس و ح سابر سی - خواجوی و کیامهر، - 1394، تخ صص ح سابرس - خانی و دیگران، - 1392، ویژگیهای شرکتی - ریگو1، - 2003، انواع سپرهای مالیاتی بدهی و غیر بدهی - د سای و دراماپالا2، - 2009، ساختار مالکیت شرکت - لیم3، - 2011 و ... ا شاره کرد. در کمال تعجب، شواهد کمی وجود دارد که چگونه تمرکز م شتری شرکت به عنوان یک ویژگی مهم عملیات کسب و کار شرکت، اجتناب مالیاتی شرکت را تحت تأثیر قرار میدهد.
در این پژوهش، تأثیر تمرکز مشتری بر اجتناب مالیاتی بررسی خواهد شد. امروزه در محیط کسب و کار، جلب رضایت مشتری، در دستیابی سازمانها به اهدافشان، نقشی مهم و اساسی دارد. سازمانها دریافتهاند که مشتریان، مهمترین دارایی آنها محسوب می شوند و بنابراین ارتباط با مشتریان را تعاملی سودمند به شمار می آورند - پلاکویاناکی4، . - 2005 از سوی دیگر، نمیتوان گفت که همه م شتریان، به یک اندازه در موفقیت سازمان نقش دارند.
نکته ای که در مطالعات مدیریت ارتباط با م شتری، بر آن تأکید می شود، مسأله تمرکز بر مشتریان کلیدی است. مدیریت ارتباط با مشتری، سازمانها را برای تشخیص مشتریان کلیدی و با اهمیت و حفظ آنها برای مبادلات آتی ترغیب کرده و ن شان میدهد که تمرکز بر م شتریان کلیدی، باعث کاهش هزینههای جلب م شتری جدید و همچنین افزایش درآمدهای سازمان از جانب مشتریان وفادار می شود - خانلری و سهرابی، . - 1387 قانون 20-80 پارتو نیز همین مطلب را بیان میکند؛ یعنی %80 سود سازمان از 20 در صد م شتریان تأمین می شود. از اینرو محرک ا صلی این پژوهش برر سی اثر تمرکز مشتری بر اجتناب مالیاتی ا ست. با توجه به مطالب فوق مساله تحقیق حاضر این است که، چه رابطهای بین تمرکز م شتری و اجتناب مالیاتی وجود دارد؟
-2 مبانی نظری و فرضیههای پژوهش
مفهوم اجتناب از مالیات، یک مفهوم ساده در تعریف هانلون و هیتزمن - 2010 - 5 می با شد: "کاهش صریح مالیات که منجر به چشمانداز گستردهای از برنامهریزی مالیاتی میشود. " به گفته هانلون و همکاران - 2012 - ، حسابرسان مستقل نقش کلیدی را در ارائه اطلاعات مالی ایفا کرده و به عنوان واسطه بین صورتهای مالی و استفادهکنندگان عمل میکنند. مطالعات نشان دادهاند؛ ساختارهای بکارگرفته شده برای کاهش مالیات میتواند بازار را به این باور بر ساند که نه تنها قوانین مالیاتی ناکارآمد شدهاند، بلکه صورتهای مالی نیز در حال دستکاری شدن میباشند.
همچنین شواهد نشان میدهند؛ ساختارهای اجتناب از مالیات پیچیدهتر به شرکت اجازه میدهد تا به مدیریت سود روی آورند - گالمور و لابرو6، - 2015 اجتناب از مالیات رفتاری قانونی است، یعنی عوامل اقتصادی با استفاده از روزنههای قانون مالیات و بازبینی در تصمیمات اقتصادی خود تلاش میکنند بدهی مالیاتی خود را کاهش دهند. پرداخت مالیات سبب خروج جریان های نقدی شرکت میشود. به همین منظور سرمایهگذاری در برنامههای مالیاتی همیشه در کانون توجه مدیران شرکتها بوده است.
