بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل علمیساختاری برای پیشبینی افسردگی در بیماران مبتلا به سرطان روده اجرا گردید. این پژوهش طی یک مطالعه مقطعی به بررسی نقش حمایت اجتماعی و متغیر شناختی ادراک بیماری در پیشبینی افسردگی این بیماران در قالب مدلهای معادلات ساختاری ایستا پرداخت. روش: تعداد 390 نفر بیمار مبتلا به سرطان روده به روش تصادفی انتخاب شدند. پس از توضیح و تبیین اهداف پژوهش و کسب اجازه برای ورود به پژوهش، از آنها خواسته شد تا ابزارهای پژوهش شامل مقیاس افسردگی بک برای مراقبتهای اولیه - BDI-PC - ، پرسش نامه حمایت اجتماعی ادراک شده - MSPSS - و پرسش نامه ادراک بیماری - IPQ - را تکمیل کنند. دادهها با استفاده از نرم افزارهای LISREL و SPSS و روشهای تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی تأییدی و مدل معادلات ساختاری مورد بررسی و آزمون قرار گرفتند.
یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد که حمایت اجتماعی و ادراک بیماری به طور مستقیم و معنادار افسردگی بیماران را پیش بینی میکنند. علاوه بر آن، ادراک بیماری به عنوان یک متغیر مهم در پیش بینی مستقیم افسردگی و نیز یک متغیر واسطهای در رابطه با حمایت اجتماعی با افسردگی مشخص شد. همچنین، مؤلفه حمایت خانواده به عنوان مهمترین منبع حمایت اجتماعی در بیماران مبتلا به سرطان روده مشخص گردید. نتیجهگیری: این پژوهش برای اولین بار در ایران انجام شد و یکی از نخستین پژوهشهای بررسی مدلهای ساختاری برای تبیین افسردگی بیماران مبتلا به سرطان در دنیا محسوب میشود. حمایت اجتماعی و نیز ادراک بیماری به عنوان یک متغیر شناختی، در پیش بینی افسردگی در این بیماران معرفی شدند که متغیرهای مؤثری در تبیین افسردگی در بیماران مبتلا به سرطان بشمار میروند.
کلید واژهها: افسردگی، حمایت اجتماعی، ادراک بیماری، سرطان روده.
مقدمه
سرطان از جمله بیماریهایی است که عوارض جسمی و روانی مختلفی به همراه دارد. پژوهشگران به اهمیت وضعیت روانی بیماران مبتلا به سرطان و لزوم ارزیابی مداوم آن اشاره داشته اند - دالتون1، لارسن2، رز3 و همکاران، . - 2009 وضعیت روانی بیماران در فرایند درمان مؤثر است و تأثیرات مختلفی دارد. در این میان افسردگی و سایر اختلالات روانی در بیماران مبتلا به سرطان به طور گستردهای مورد توجه هستند و پژوهشهای فراوانی در این زمینه انجام گرفتهاند. بهطور کلی افسردگی اختلال ناتوانکنندهای است که در مبتلایان به سرطان شیوع دارد. افسردگی در بیماران مبتلا به سرطان در مطالعات مختلف با نرخهای متفاوتی گزارش شده است. تحقیقات مختلف میزان شیوع افسردگی در بیماران سرطانی را تا 50 درصد اعلام کردهاند - سیندرمن4و واین5، . - 2008 بهطورکلی افسردگی شایعترین عارضه روانی در میان بیماران مبتلا به سرطان است.
همچنین افسردگی در بیماران سرطانی اصلیترین اختلال روانشناختی است که باعث ناتوانی بیماران میگردد - هارت6، هویت7، دایفن باخ8 و همکاران ، . - 2012 همچنین افسردگی پس از ابتلا به سرطان، نقش مهمی در بار بیماری سرطان دارد. افسردگی همراه با بیماریهای سخت به تنهایی بار اقتصادی بالایی دارد بهطوری که قابل مقایسه با بیماری قلبی-عروقی و سرطان است - گرینبرگ9، لئون 10، برینباوم11 و رابینسون12، . - 2003 افسردگی همچنین ممکن است در نرخ بازگشت انواع سرطان تأثیر بگذارد و یا با زنده ماندن بیماران در دورههای مختلف فعالشدن بیماری در ارتباط باشد - فاوزی13، کانادا14 و فاوزی، . - 2003 اهمیت تشخیص و بکارگیری تدابیر درمانی برای افسردگی در پژوهشها مورد تأکید قرار گرفته است. ضمن این که این موضوع در کسانی که پس از تشخیص بیماری زنده ماندهاند، اهمیت بالایی دارد - دالتون و همکاران ، . - 2009
میتوان گفت افسردگی بیماران سرطانی با افزایش و تشدید علایم آزار دهنده سرطان، کاهش تبعیت بیماران و تاثیرگذاری بر پیشرفت بیماری و نیز کاهش کیفیت زندگی بیماران نقش مهمی در بار بیماری سرطان دارد. سرطانهای دستگاه گوارش علت اول مرگ در اثر سرطان در میان مردان و علت دوم مرگ در میان زنان در کشور ما هستند - سیاری،. - 1393 سرطانهای روده شامل سرطان روده کوچک یا کرون، سرطان روده بزرگ یا راست روده یا کولون و سرطان کولورکتال بخش مهمی از سرطانهای دستگاه گوارش هستند. به طور کلی تجربه بیماری سرطان همراه با احساسات و عوارض مختلفی است که از آن جمله میتوان به خلق منفی یا افسرده ، فقدان خلق و عاطفه مثبت ، علایم بدنی افسردگی و حالت خستگی اشاره کرد. پژوهشهای مختلف شیوع افسردگی را در بیماران مبتلا به سرطان نشان دادهاند.
سازگار شدن با بیماریمعمولاً سبب میشود این علائم کاهش پیدا کنند، برنامه درمانی مناسب را انتخاب کرده و در برنامه روزانه خود به اجرا بگذارد. این درحالی است که برخی بیماران میتوانند پس از مدتی طولانی با بیماری و عوارض آن کنار بیایند و برعکس با افزایش نشانهها، دچار بسیاری از مشکلات خلقی میشوند - پاسکوینی1 و بیوندی2، . - 2007 مطالعات مختلف در زمینه مشکلات خلقی بیماران نشان داده است که ادراک شناختی بیمار از بیماری خود ارتباط مهمی با افسردگی آنان دارد - لونتال3، نرنز4 و استیل 5، . - 1984 ارزیابیهای افراد از بیماری و تأثیرات آن، درمان و پیامدهای بیماری همراه با راهبرد مقابله انتخابی آنان بر پاسخهای هیجانی که افراد به یک تهدید سلامتی میدهند تأثیر میگذارند.
همچنین ویژگیهای محیطی و بافت اطراف بیمار نقش مؤثری در مدل لونتال از رفتار بیماری و پیامدهای هیجانی آن دارد. مدل خودتنظیمی ارایه شده توسط لونتال در پژوهشهای متعدد مورد بررسی قرار گرفته و کارایی آن در تبیین افسردگی بیماران تأیید شده است. پژوهشها نشان دادهاند که ارایه آموزشهایی درباره بیماری و مراقبتهای لازم و نیز آموزشهای شناختی-رفتاری و استفاده از تجربیات و آموختههای دیگران در کاهش افسردگی بیماران نقش دارد. این امکان وجود دارد که آموزشها بر ادراک افراد از بیماری تأثیر داشته باشد - ولز6 و همکاران، . - 1995 نتایج یک مطالعه که در انستیوکانسر تهران بر روی 142 بیمار انجام گرفت نشان داد شیوع افسردگی در بین بیمارانی که اطلاع از بیماری خود نداشتند، بهطور معنی داری کمتر از بیمارانی بود که نسبت به بیماری خود آگاهی داشتند - تاولی و همکاران، . - 2003 همچنین پژوهشهای متعدد نشان دادهاند که درمانهای گروهی در کاهش افسردگی و اضطراب
