بخشی از مقاله
مقدمه
به طور کلی، شرایط در حال گذر جامعه، زندگی اجتماعی دانش آموزان را با مسائل و پیچیدگی های خاص خود مواجه نموده است. در این شرایط ، یکی از مهمترین مهارتهایی که قادر است بالندگی و بهداشت روانی آنان را تقویت نماید شایستگی اجتماعی 1 است. شایستگی اجتماعی ، توانایی رسیدن هدف های فردی در تعامل اجتماعی همزمان با حفظ روابط مثبت با دیگران در همه ی زمان ها و موقعیت ها است که شامل مهارت هایی مانند تنظیم هیجان های فردی – توانایی ارتباط برقرار کردن، ادراک مناسب دیگران، توانایی حل مسأله، حل تعارض های بین فردی و توسعه ارتباط مؤثر با همسالان می باشد . شایستگی اجتماعی افراد را قادر به ایجاد و حفظ روابط بین فردی رضایت بخش، به دست آوردن پذیرش همسالان ایجاد و حفظ دوستی و خاتمه دادن به روابط بین فردی منفی و مخرب می نماید - مانزومکوین، 2004 به نقل از کوچمانسکی، . - 2010
هسته ی مرکزی شایستگی اجتماعی ، مهارت های ارتباطی2 است. افرادی که از شایستگی اجتماعی بالایی برخوردارند، در کشفدروغ دیگران م وفق تر عمل می کنند به نظر می رسد که شایستگی اجتماعی در فرایند رشد متحول میشود و رفتارهای اجتماعیبزرگسالان از فرایند اجتماعی شدن دوره ی کودکی ریشه می گیرد - سیمرد - کلیک من3، . - 2007 پژوهش بنی اسدی - 1390 - ،که بهبررسی دانش ارتباط غیرکلامی با شایستگی اجتماعی در دانش آموزان پرداخت ، همبسته است و دانش ارتباط غیرکلامی و شایستگی اجتماعی بین دانشجویان دختر و پسر تفاوتی ندارد.ریجن - 2011 - در پژوهشی به بررسی فرایندهای هیجانی نوجوانان و رابطه آن باشایستگی اجتماعی پرداخت که نتایج نشان داد رابطه مشکلات آگاهی هیجانی با عدم شایستگی اجتماعی بود .
همچنین وگن - - 2009 در پژوهش خود با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی با شایستگی اجتماعی دانش آموزان انجام داد نتایج نشان داد که آموزش مهارت های زندگی بر روی شایستگی اجتماعی تأثیر دارد و سطح شایستگی را ارتقا می دهد .به نظر می رسد یکی دیگر از عواملی که ممکن است بر روی بهبودی شایستگی اجتماعی تأثیر بگذارد، خودآگاهی هیجانی4 است. خودآگاهی یعنی توانایی شناخت دقیق احساسات، عواطف و ویژگی های خود - سالووی5 و مایر6، 1997 ، به نقل از بار – آن7 ، . - 2006 یکی از اثرات تأثیرگذار روی شایستگی، دانش هیجانی است که می توان آن را این گونه توصیف کرد که دانش هیجانی به تنظیم هیجان کمک میکند با توجه به این مطلب افراد باید توانایی های مربوط به این سطح را به منظور استفاده از دانش های آن در عمل پرورش دهند .
توانایی تنظیم هیجان، منجر به حفظ خلق و راهکارهای بهبود آن می شود. افرادی که توانایی تنظیم هیجاناتشان را ندارند به احتمال بیشتری تحت تأثیر عوامل محیطی قرار می گیرند - جناآبادی،. - 1388 هوش هیجانی طیف گسترده ای از مهارت ها است. برجسته ترین آنها مهارت های اجتماعی است که بر مبنای خودآگاهی می باشد - سالووی و مایر 1997، به نقل از بار- آن . - 2006 هوش هیجانی تواناییانجام استدلال صحیح متمرکز بر هیجان ها - درباره هیجان ها - و توانایی استفاده از هیجان ها و دانش هیجانی در وسعت بخشیدن به نظام فکری است و دارای چهار مؤلفه صحیح و دقیق هیجان – فهم هیجان – تنظیم هیجان و بهره ور ی از هیجان است - مایر، رابرتز8 و بارساد9،. - 2008
پژوهش های انجام شده نشان می دهد که خودآگاهی هیجانی یپش بینی کننده معنی دار شایستگی اجتماعی است . مثلاً - وونگ وآنگ - 2007 - ، وگن - 2009 - ، ییپ و مارتین - 2006 - ، سیلور - 2009 - ریجن - 2011 - ، فردریکسون - 2012 - ، مارکوز، مارتین، براکت - 2009 - ، لورن - 2003 - ، لوپز - 2012 - ، باقری - 1390 - ، ابوالقاسمی - 1390 - ، یارمحمدیان - 1391 - ، غفاری و احدی - 1386 - ، جناآبادی - 1388 - ، آغاسی و آقایی - 1390 - همسویی دارد. - همچنین نتایج این پژوهش می تواند در مدارس و کلینیک های مشاوره ای قابل استفاده گردد.با توجه به چارچوب نظری و سوابق پژوهشی ذکر ش ده، هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال بود که آیا خودآگاهی هیجانی می تواند شایستگی اجتماعی دانش آموزان را پیش بینی کند؟
روش
جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، روش اجرای پژوهش، ابزار و شیوه تحلیل : جامعه آماری پژوهش ، دانش آموزان پایه اول متوسطه شهر اندیمشک در سال تحصیلی 1391-1392 با حجم 840 نفر بودند. از این جامعه تعداد 360 دانش آموز طبق جدول کرجسی و مورگان به روش تصادفی مرحله ای - نسبتی - انتخاب شدند. بدین صورت که از 14 مدرسه، 9 مدرسه به صورت تصادفی انتخاب و به نسبت تعداد دانش آموزان پایه اول تحصیلی در هر مدر سه ، 40 نفر ، تعداد نمونه مورد نظر انتخاب گردید . هدف پژوهش برای گروه نمونه توضیح داده شد و پرسشنامه ها در اختیارشان قرار گرفت.
پرسش نامه هوش هیجانی بار- آن، سه سازه هوش هیجانی را که شامل تنظیم هیجان، خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه میباشد را در مقیاس پنج درجه ای لیکرت کاملاً - موافقم، موافقم، تاحدودی مخالفم، مخالفم و کاملاً مخالفم - می سنجد . که شش سوال مربوط به سازه خودآگاهی هیجانی است.همسانی درونی پرسش نام ه های آزمون برحسب ضریب آلفای کرونباخ از 0/84 تا 0/90 گزارش شده است . - بار - آن،. - 1997سالووی و مایر . - 2004 - در ایران گل پرور و همکاران - 1384 - در پژوهش خود برای شکل 90 سوالی این پرسش نامه ضرایب آلفای کرونباخ - اسپیرمن
- براون، گاتمن و بازآزمایی این پرسش نامه را به ترتیب 0/93 ، 0/90 ، 0/90 ، 0/85 گزارش نمودند.پرسش نامه شایستگی اجتماعی فلنر و همکاران - 1990 - که توسط پرندین - 1385 - ترجمه شده است. این پرسش نامه شامل 47ماده و چهار بعد مهارت های شناختی، مهارت های رفتاری، مهارت های هیجانی و مهارت های انگیزشی را می سنجد و به صورت یک مقیاس 7 درجه ایاز - کاملاً مخالف تا کاملاً موافق - می باشد.
روایی سازه این مقیاس به وسیله تحلیل عاملی 0/83 بود. در ایران - پرندین ، - 1385 روایی سازه مقیاس بهوسیلهی تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت و مقدارKMO برابر 0/83 بود. همچنین کاظمی - 1390 - پایایی این آزمون که ضریب آلفای کرونباخ و ضریب پایایی بازآزمایی به ترتیب 0/88 و 0/90 گزارش شده است. ضریب آلفای کرونباخ در این مطالعه 0/89 می باشد.برای تحلیل مقدماتی داده ها از آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار، کم ترین و بیشترین ن مره و ضریب همبستگی،محاسبه فراوانی، درصد. همچنین از همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیری به شیوه مرحله ای و تحلیل بنیادی - کاننی - استفاده شد. از روش های آلفای کرونباخ، تنصیف و تحلیل عامل تاییدی - CFA - جهت تعیین پایایی و روایی ابزارها استفاده شد.
