بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش تعیین رابطه کنش های تفکر با استرس دانش آموزان مقطع دوم متوسطه شهر اندیمشک بود. روش پژوهش همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان اندیمشک و نمونه پژوهش شامل 265 نفر از این دانش آموزان بودند که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه های درماندگی روانشناختی - لاوبوند و لاوبوند، - 1995 و سبک های تفکر - استرنبرگ و واگنر، - 1991 استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد بین کنش های تفکر - قضاوتی و قانون گذار - با استرس دانش آموزان رابطه وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که کنش های تفکر - قضاوتی و قانون گذار - 14 درصد از رابطه را تبیین می کند.
کلمات کلیدی: کنش های تفکر، استرس
.1 مقدمه
میزان شیوع اختلالات روانی در حال افزایش است و شیوع اختلالات روانی در ایران بین 18 تا 23 درصد گزارش شده است - موسوی مقدم و همکاران، . - 1393 اختلالات روانی زمانی به وجود می آید که سبک تفکر و سازگاری فرد بی اختیار به سمت تأکید و تقویت پاسخ های هیجانی پیش می رود که بیشتر از همه ناشی از نشخوار فکری و نگرانی است - اسکریج1، . - 2010
استرنبرگ1997 - 2؛ نقل از رحیمیان پور، . - 1393 با ارائه ی نظریه خود گردانی ذهنی3 سبک های تفکر را در 13 سبک مطرح می نماید. الگوی سبکهای تفکر استرنبرگ شامل سه کنش4، چهار شکل5، دو سطح6، دو قلمرو7 و دو گرایش8 است و روی هم رفته سیزده سبک تفکر را از هم مجزا می کند. استرنبرگ نظریه خود گردانی ذهنی را بر این فرض استوار می داند که افراد مانند کشورها نیاز به حکومت کردن بر خودشان دارند. سه کنش اساسی حکومت عبارت است از:
قانون گذاری - فرد تمایل به ایجاد و طراحی دارد و کارهایش را به روش خودش انجام می دهد - ، اجرا - فرد تمایل به پیروی و اجرای دستورات دارد و هرچه به او گفته می شود، انجام می دهد - و قضاوت - فرد تمایل به قضاوت و ارزیابی افراد، کارها و اشیا دارد - . بر اساس نظریه خود گردانی ذهنی، سبکهای حکومتی جهان انعکاسهای بیرونی ذهنها هستند. بنابراین، به منظور درک بهتر سبکهای تفکر، می توان جنبه های حکومت را برای فهم آنچه درونی و بیرونی است تاحد امکان مورد بررسی قرار داد استرنبرگ 1997 - ؛ نقل از رحیمیان پور، . - 1393 بیان می کند که سبک های تفکر، روش های ترجیهی برای استفاده از توان ایی های شناختی هستند. این سبک ها نشان می دهند که چگونه افراد دوست دارند توانایی های خویش را در زندگی روزمره بکار گیرند.
بر اساس نظریه استرنبرگ شیوه های متفاوت پردازش اطلاعات افراد، سبک های تفکر نام دارد. در واقع سبکهای تفکر روشهای ترجیح دادن و چگونگی استفاده از تواناییها هستند نه خود تواناییها. افراد ممکن است عملاُ در توانایی ها، مشابه اما در سبک های تفکر متفاوت باشند. . سبک های تفکر ترجیحات ما درباره چگونگی استفاده از هوش و استعدادهایمان هستند، هوش به آنچه که فرد انجام می دهد اشاره دارد، اما سبک تفکر به آنچه که فرد ترجیح می دهد انجام دهد گفته می شود - رحیمیان پور،. - 1393 از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سبک های تفکر با استرس دانش آموزان انجام شده است.
روش پژوهش
روش این پژوهش همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان مقطع دوم متوسطه شهر اندیمشک در سال تحصیلی 1394-95 می باشد. بر اساس آمار مستخرج از آموزش و پرورش شهرستان تعداد جامعه برابر با 3044 نفر 1700 - دختر و 1344 پسر - بود. برای برآورد دقیق حجم نمونه از جدول مورگان - 1970 - استفاده شد. بر این اساس و با توجه به حجم نمونه که بیش از 3 هزار نفر بود، حجم نمونه برابر با 265 نفر برآورد می شود. روش نمونه گیری تصافی خوشه ای بود، به این صورت که ابتدا لیست کامل مدارس مقطع متوسطه دوم شهرستان اندیمشک از آموزش و پرورش گرفته شد و به روش قرعه چهار مدرسه به تفکیک دو مدرسه پسرانه و دو مدرسه دخترانه، انتخاب شد. در مرحله بعد با مراجعه به این کلاس ها پرسشنامه ها توزیع شد و پس از ارائه توضیحات از دانش آموزان خواسته شد به دقت آنها را تکمیل کنند. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای آمار توصیفی همانند میانگین، انحراف معیار و حداقل و حداکثر نمره و همچنین از روش های آمار استباطی همانند ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد.
ابزارهای اندازه گیری مقیاس درماندگی روانشناختی
مقیاس درماندگی روانشناختی توسط لاوبوند و لاوبوند - - 1995 تهیه شد و در ایران توسط سامانی و جوکار - 1387 - برای استفاده هنجار شده است. فرم کوتاه این مقیاس دارای 21 سؤال است و هر یک از سازه های افسردگی، اضطراب و استرس را بر اساس 7 سؤال مورد سنجش قرار می دهد. سؤالات فرم کوتاه مقیاس بر اساس یک مقیاس لیکرت چهار درجه ای نمره گذاری می شود به طوری که اصلاً امتیاز صفر، کمی امتیاز 1، زیاد امتیاز 2 و خیلی زیاد امتیاز 3 را دریافت می کند. در این پژوهش از سازه استرس استفاده شده است. در ایران سامانی و جوکار - - 1387 در پژوهشی فرم کوتاه مقیاس درماندگی روانشناختی بر روی 638 دانشجوی دانشگاه شیراز اجرا شد. ضریب پایایی بازآزمایی فرم کوتاه مقیاس درماندگی روانشناختی در فاصله ای سه هفته ای برای استرس 0/80 ، افسردگی 0/81 و اضطراب 0/78 و برای کل مقیاس 0/82 بود. کلیه ضرایب در سطح 0/001 معنادار بود. علاوه بر پایایی بازآزمایی، به منظور بررسی میزان همسانی درونی مقیاس از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. این ضریب برای عوامل استرس، افسردگی و اضطراب به ترتیب برابر با 0/87، 0/85 و 0/75 بود. ضرایب پایایی در پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای استرس 0/78 بدست آمده است.
سیاهه سبک های تفکر استنبرگ - واگنر 1 - TSI -
این پرسشنامه که در سال 1991 طراحی شده است شامل 104 سوال است و 13 خرده آزمون را بررسی می کند. بر این اساس، هر خرده آزمون شامل 8 سوال است و یک سبک تفکر را اندازه گیری می کند. نمره دهی هر سوال بر اساس یک طیف 1 تا 7 از "اصلا صدق نمی کند"، تا "کاملا صدق می کند" می باشد. در این پژوهش از خرده آزمون کنش شامل 24 سوال پرسشنامه استفاده گردید. سیزده سبک تفکر، بر مبنای نظریه خود حکومتی ذهنی، به شرح ذیل است : الف - کنش : سبک های تفکر قانون گذاری، اجرایی، وقضایی. ب - شکل : سبک های تک سالاری، سلسله مراتبی، گروه سالاری، و هرج و مرج سالاری. ج - سطح : سبک های کلی و جزیی. د - دامنه : سبک های درونی و بیرونی. ه - گرایش : سبک های آزاد منشانه، و محافظه کارانه. در ایران، امامی پور - 1380 - به منظور بررسی پایایی با روش باز آزمایی این آزمون را در مدت سه هفته روی 30 دانشجو اجرا کرد. ضریب پایایی خرده آزمون ها، از 0/43 برای سبک قانون گذاری تا 0/87 برای سبک محافظه کاری، دارای میانگین 0/67 بود که همه ضرایب معنی دار بودند. ضرایب اعتبار در پژوهش حاضر به روش آلفای کرونباخ برای سبک قانونگذاری 0/78، سبک قضایی 0/80 و برای سبک اجرایی 0/76 بدست آمده است.
یافته های پژوهش
همان طوری که در جدول 1 مشاهده می شود بین سبک تفکرقضاوتی بااسترس رابطه مثبت معنی داری وجود دارد p =0/001 - و . - r =0/32 همچنین نتایج نشان می دهد بین سبک تفکر قانون گذار با استرس رابطه منفی معنی داری وجود دارد - p =0/001 و. - r = -0/22 علاوه بر این نتایج نشان می دهدبین سبک تفکر اجرایی با استرس رابطه معنی داری وجود ندارد همان طوری که در جدول 2 مشاهده می شود ضریب همبستگی چندگانه نشان می دهد که کنش های تفکر قضاوتی و قانون گذار14 در درصد از رابطه را تبیین می کند
