بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه بین سبک شناختی مستقل از زمینه با میزان استفاده از شبکههای اجتماعی در دانشآموزان دختر دبیرستانی منطقه 19 شهر تهران بود. روش پژوهش همبستگی بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان منطقه 19 شهر تهران را که تعداد آنها 848 نفر بودند که بر اساس جدول مورگان تعداد 265 نفر حجم نمونه انتخاب شده است. روش میدانی و به شیوه پرسشنامه است که در این پژوهش از دو ابزار آزمون گروهی تصاویر پنهان ویتکین و پرسشنامه محقق میزان استفاده از شبکه های اجتماعی استفاده شده است.
برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آمار توصیفی و استنباطی رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که بین سبک شناختی مستقل از زمینه با میزان استفاده از شبکههای اجتماعی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین سبک شناختی مستقل از زمینه 62/5 درصد، از واریانس نمره میزان استفاده از شبکه های اجتماعی را در دانش آموزان پیش بینی میکند. میتوان گفت که سبک شناختی مستقل از زمینه میتواند تغییرات میزان استفاده از شبکه های اجتماعی را در دانش آموزان پیش بینی کند.
مقدمه
دانشآموزان بخش مهم و عظیمی از جمعیت هر کشوری را تشکیل میدهند - کیانی و کاکاوند، . - 1392 با توجه به این که میزان پیشرفت تحصیلی این دانشآموزان یکی از ملاکهای کارایی نظام آموزشی است، کشف و مطالعه متغیرهای تاثیر گذار و عوامل مختلف بر پیشرفت تحصیلی، به شناخت بهتر و پیش بینی متغیرهای موثر در آنان میانجامد - قلائی، کدیور، صرامی و اسفندیاری، . - 1391 از جمله این متغیرها که نقش اصلی در پیشرفت تحصیلی تحصیلی دانشآموزان بازی میکند تفاوتهای فردی در یادگیری است - اسمیت، . - 2001
از زمان ایجاد اولین شبکه های اجتماعی مجازی تا کنون هزاران نوع از این دسته از وب سایت ها در سطح جهان ایجاد شده اند - بوید و الیسون، . - 2008 در حال حاضر شبکه هایی اجتماعی مجازی به یکی از مهم ترین ابزارهای ارتباطی در سطح جامعه و جهان تبدیل شده و از شهرت فراوانی برخوردار می باشند - پمپک، یرمولایوا و کالورت، - 2009 و برای بسیاری از افراد استفاده از این شبکه ها به عنوان یکی از کارهای روزمره در نظر گرفته میشود و این شبکه ها مکان هایی هستند که در آنها افراد فرصت پیدا می کنند تا خود را معرفی کرده، ویژگیهای شخصیتی خود را بروز داده و با سایرین ارتباط برقرار کرده و در این محیط ها این ارتباطات را حفظ نمایند.
این شبکه ها به طور بالقوه ای چه در سطح روابط بین فردی و چه در سطح روابط اجتماعی توانایی ایجاد تغییرات اساسی در زمینه زندگی اجتماعی هر فرد را دارا می باشند - الیسون، لمپ و استیفن فیلد، . - 2009 در اغلب موارد مهم ترین تاثیر این گونه سایت ها و شبکه ها را حفظ و ارتقاء روابط گذشته میدانند - هامپتون و ولمن، . - 2003 این درحالی است که نباید از نقش این سایت ها در شکل گیری روابط جدید بین فردی غافل شد - والتر و پارکز، . - 2002
بیان مسئله
یکی از موضوعاتی که به تفاوتهای فردی در جریان یادگیری مربوط است، سبکهای یادگیری شناختی است که نقش موثری در فراگیری آنها ایفا می کند - اسمیت، . - 2001 سبکهای شناختی عبارت است از تفاوتهای فردی که به اخذ روشهای مطلوب در جهت سازمان دهی و پردازش اطلاعات منجر میشود تعریف کرده است - جین، . - 2010 مفهوم وابستگی به زمینه و استقلال از زمینه در ابتدا توسط ویتکین و اش - 1984؛ به نقل از ریچاردسن و ترنر، - 2000 که در مورد جهت یابی فضایی و ادراک مطالعه میکردند بیان شد. بر طبق این نظریه ویتکین و اش - 1984؛ به نقل از ریچاردسن و ترنر، - 2000، برخی افراد ممکن است برای گرفتن اطلاعات و فهم آن، به محیط و افراد خود تکیه کنند، در حالیکه برخی دیگر تقویتهای درونی و اهداف خود تعریف شده و شخصی را برای فهم و گرفتن اطلاعات به کار برند. استقلال از زمینه درجهای است که فرد میتواند یک شکل را از زمینه وکلّی که در آن قرار دارد جداکند.
یک شخص مستقل از زمینه قادر است تا یک نقشه ذهنی از محیط اطراف خود بسازد یا اینکه یک ساختار سازمان یافتهای را از مجموعهای مشاهدات بدون سازمان تشخیص دهد، در حالیکه شخص وابسته به زمینه کمتر میتواند بخشی از یک کل را جداکند - لی-فانگ، . - 2004 همچنین افراد وابسته به زمینه و مستقل از زمینه در رابطه با وابسته بودن به دیگران و مستقل بودن از آنان نیز باهم تفاوت دارند - هاجس، استکپول - هاجس و کوکس، . - 2008 افراد وابسته به زمینه از لحاظ ادراکها و عقاید شدیدا تحت تاثیر دیگران قرار دارند. در حالیکه افراد مستقل از زمینه در برابر فشارهای اجتماعی مقاومت میکنند و عقایدشان را بر اساس ادراکهای خود شکل میدهند.
افراد وابسته به زمینه بیشتر با دیگران میآمیزند و از این رو دیگران نیز آنان را دوست دارند. در مقابل، افراد مستقل از زمینه بیشتر مستقل عمل میکنند و با دیگران همنوا نمیشوند و لذا دیگران آنها را سرد و خوددار تصور مینمایند - سیف، 1389؛ تساکانیکوس، . - 2006 در ایران با توجه به پیشرفتهای فناوری و استفاده از فضای مجازی و اینترنت و همچنین شبکه های مجازی، پژوهشها نشان دادهاند که به طور کلی میزان دانش و مهارت استفاده از شبکهها و فضاهای مجازی در بین دانشآموزان پایین است - اسفندیاری مقدم و کاشی نهنجی، . - 1390 اما وضعیت دانش آموزان مدارس عادی و فاقد فناوری در این زمینه به مراتب ضعیف تر از دانش آموزان مدارس دارای فناوری است.
همچنین نتایج نشان داد که در مدارس دارای فناوری، میزان دانش و مهارت استفاده از شبکهها و فضاهای مجازی دانش آموزان دختر بیشتر از میزان دانش و مهارت استفاده از شبکهها و فضاهای مجازی دانش آموزان پسر است - اسفندیاری مقدم و کاشی نهنجی، . - 1390 لذا سوال این پژوهش این است که چه ارتباطی بین سبک شناختی مستقل از زمینه با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی در دانشآموزان دختر دبیرستانی منطقه 19 شهر تهران در سال 1394وجود دارد؟
ضرورت انجام پژوهش
از موضوعهایی که از سال 1970 به بعد در پژوهشهای آموزشی مورد توجه بوده است، این است که دانشآموزان با بهرهگیری از چه شیوههایی به یادگرفتن مطالب میپردازند - هان، . - 1995 متخصصان آموزشی بر این عقیدهاند که دانشآموزانی که به طور فعال و با علاقه در فرایندهای یادگیری خود شرکت میکنند، احتمال موفقیت و پیشرفت آنها بیشتر است. هنگامی که افراد به طور فعال در فرایندهای یادگیری خود شرکت میکنند احساس قدرت و اختیار در آنان افزایش یافته و پیشرفت تحصیلی و سطح خود جهت دهی آنها بیشتر میشود.
کلید اصلی درگیر کردن و ادامه شرکت دانشآموزان در فرایندهای یادگیری و یاد گرفتن هرچه بیشتر مطالب توسط آنان در فهم ترجیحات و سبک شناختی آنها قرار دارد که میتواند به طور مثبت و یا منفی عملکرد آنان را تحت تاثیر قرار دهد. نتایج تحقیقات نشان داده است که سازگار کردن مواد آموزشی برای برآورده کردن نیازهای گوناگون یادگیری دانشآموزان میتواند برای آنان سودمند باشد - گلیکسون و نافتولی، 2005؛ جین، . - 2010 این امر مستلزم آن است که سبکهای شناختی دانشآموزان را شناسایی کرده و بدانیم که برای هر سبک شناختی چه نوع مطالبی مورد نیاز است.
از جمله این سبکها که تحقیقات فراوانی را به خود اختصاص داده است سبکهای شناختی مستقل از زمینه و مستقل از زمینه ویتکین است که با توجه به کاربردهای روزافزونشان در فرایند یادگیری و آموزش کاربردهای متنوعی دارند - جین، 2010؛ آکدمیر و کوزالکا، 2008؛ زانگ، 2006؛ آتس و کاتالگو، . - 2007 از طرفی دانش آموزان بخش مهم و عظیمی از جمعیت هر کشوری را تشکیل میدهند - کیانی و کاکاوند، . - 1392 درصد قابل توجهی از آنان در آموزش و پرورش مشغول به تحصیل هستند و در مدرسه برای به دست آوردن دانش و تکنولوژی مورد نیاز مشاغل مختلف آماده میشوند.
از سوی دیگر از زمان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و ایجاد آن در سراسر جهان - بوید و الیسون، - 2008 و گرایش دانش آموزان نیز به این شبکه ها بیشتر شده است و به عنوان یکی از کارهای روزمره آنان در آمده است که این می تواند با بیشتر شدن میزان استفاده آنان از این شبکه ها زمان مطالعه و رسیدگی به تکالیف مدرسه سبب اختلال در روند تحصیلی آنان شود. با توجه به این که دانش آموزان با سبک های شناختی وابسته به زمینه بیشتر با دیگران میآمیزند و از این رو دیگران نیز آنان را دوست دارند، در حالی که، افراد مستقل از زمینه بیشتر مستقل عمل میکنند و با دیگران همنوا نمیشوند و لذا دیگران آنها را سرد و خوددار تصور مینمایند - سیف، . - 1389 انجام پژوهشی در این زمینه ضروری به نظر می رسد که چه رابطهای بین این سبک شناختی مستقل از زمینه دانش آموزان با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی وجود دارد.
