بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه سبک های دلبستگی با احساس تنهایی در دانش آموزان دختر دبیرستانی دوره اول شهراهواز در سال 1394پرداخته شد. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر دبیرستانی دوره اول شهراهواز هستند که در سال تحصیلی 94-95 مشغول به تحصیل می باشند.نمونه این پژوهش مشتمل بر 200 نفر از دانش آموزان دختر دوره اول که برای انتخاب آنها از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شده است. روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش مقیاس دلبستگی بزرگسال هازن و مقیاس احساس تنهایی راسل می باشد. یافتهها نشان داد که بین سبک دلبستگی ایمن با احساس تنهایی در دانش آموزان رابطه منفی معنی داری وجود دارد. بین سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا و ناایمن اجتنابی با احساس تنهایی در دانش آموزان رابطه مثبت معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی: سبک های دلبستگی، احساس تنهایی، دانش آموزان دختر
1 مقدمه
از جمله مهمترین عواملی که تعیین کننده شخصیت فرد در بزرگسالی است رابطه او با مراقب یا مادرش است وجود یا عدم وجود این رابطه و همچنین چگونگی و کیفیت این رابطه بین نوزاد و مراقب او مورد توجه بسیاری از روانکاران و روانشناسانی نظیر فروید1، ملانی کلاین2، اریک سون3، سالیوان 4 و بولبی5 قرار گرفته ا ست؛ که در این بین بولبی به طور منظم و من سجم به مطالعه و برر سی این رابطه تحت عنوان دلبستگی پرداخته است. دلبستگی مفهومی است که ریشه در کارهای کردار شناسان دارد و دارای بار مفهومی روان تحلیل گرایانه نیز است. بولبی تاکید میکند که هیجانها جزء اساسی دلبستگی هستند و نیز کودکان با سبک دلبستگی ایمنی دارای تجارب سرشار از ایمنی و به دور از اضطراب مختل کننده هستند و در مقابل، کودکان با سبک دلبستگی ناایمن - اجتنابی و دو سوگرا - دنیا را محیطی ناامن واسترسزا تصور کرده و توانایی مؤثر و سازنده با مشکلات و موقعیتهای تنشزا را ندارند - شهابی زاده،. - 1391
به طور کلی کودکان با سبک دلبستگی ایمن خواهان تعامل و همکاری و رفتار چسبندگی به مراقب خود بوده و در حضور او احساس راحتی میکنند. کودکان با سبک دلبستگی اجتنابی از این که به رابطه دوسویه با مراقب خویش بپردازند اجتناب کرده و رفتاری حاکی از عدم راحتی ن شان می دهند. در نهایت کودکان با سبک دلب ستگی ناایمن دو سو گرا رفتار متعارض با مراقب خویش ن شان میدهند، که از یک طرف خواهان گرایش به مراقب و تعامل با او بوده و از سوی دیگر خوا ستار گریز یا اجتناب از او ه ستند. با این حال میتوان گفت یکی از عوامل شکلگیری شخ صیت در بزرگ سالی کیفیت دلب ستگی در زمان کودکی فرد میبا شد؛ ازاین رو پرداختن به نظریه دلبستگی میتواند راهی برای مطالعات موردنظر در زمینه رشد و شکلگیری شخصیت افراد در آینده باشد - امامی،. - 1390
احساس تنهایی 6 حالت ناراحت کنندهای است که زمانی به وجود میآید که بین روابط بین فردی که فرد تمایل دارد آنرا داشته باشد و روابطی که وی درحال حاضر دارد فاصله وجود داشته باشد. احساس تنهایی یک تجربه عاطفی ناراحت کننده است، اما بر عنصر شناختی نیز تاکید دارد به این صورت که احساس تنهایی ناشی از این ادراک است که ارتباطات اجتماعی فرد، برخی از انتظارات او را برآورده نمیکند - بحیرانی، . - 1387تنهایی از جمله احساساتی است که گاهی دچارش میشویم. تمایل به کناره گیری از دیگران امر غیر عادی نیست ولی اکثر اوقات عمر کوتاهی دارد و اصلاح میشود. کناره گیری اجتماعی میتواند شامل فقدان علاقه به دنیای بیرون باشد و یا گاهی فرد در جمع و جدا از جمع گاهی ممکن ا ست از نظر عاطفی اح ساس تنهایی کنیم در حالیکه در میان افراد جامعه ه ستیم ولی در برقراری رابطه با دیگران ناتوان باشیم.
نباید دقت داشت که احساس تنهایی برابر تنها بودن نیست چون هر شخصی گاهی زمانی را برای تنها بودن در نظر میگیرد، تنهایی یک احساس انفعالی است؛ بقای آن ناشی از اجازه خود ماست؛ هیچ کاری برای رفع آن انجام نخواهیم داد، پس اجازه میدهیم ما را در بر بگیرد و گاهی به این احساس خوشامد نیز می گوئیم؛ ولی باید بخاطر داشته باشیم که پذیرفتن تنهایی و غرق شدن در آن، به احساس افسردگی و درماندگی منجر میشود - مشایخ، - 1391 بع ضی از پژوه شگران اهمیت کنش سازمانی سی ستم دلب ستگی را در یکپارچه کردن مؤلفههای عاطفی، انگیز شی، شناختی و رفتاریمورد تاکید قرار دادهاند.
همچنین، شواهد علمی حاکی از آن ا ست بین دلب ستگی با آ سیب شنا سی روانی در دوره کودکی، نوجوانی و بزرگسالی رابطه وجود دارد. برای مثال شیور7 و همکاران - 1991 - رابطه معناداری بین سبکهای دلبستگی با اختلالات خلقی، اضطرابی، شخصیت و سوء مصرف مواد گزارش کردهاند - ایروانی،. - 1386بسیاری از مطالعات نگرشهای منفی را پیش بینی کننده افسردگی و اضطراب در دوران بزرگسالی میدانند. در مطالعهای فرض شده است که الگوهای دلبستگی نا ایمن مرتبط با عزت نفس پایین، نگرشهای غیر عملکردی و سبکهای اسناددهی منفی در دوران بزرگ سالی ه ستند. مطالعات دیگر ن شان دادند که دلب ستگی توام با ا ضطراب مرتبط با اختلالات ا ضطرابی و گوش بزنگی بیش از حد است - مظاهری،. - 1387
اهمیت دلبستگی کودک به مادر - مراقب اولیه - به قدری است که عدم وجود آن موجب بروز اختلال دلبستگی شده و مشکلاتی مانن د حاملگی یا زایمان دشوار، مصرف مواد در طول دوره حاملگی، منازعات خانوادگی، تنیدگی یا ضربهها، اضطراب جدایی بدرفتاری با فرزند و یا غفلت از وی، بیماریهای جسمانی، افسردگی یا سایر بیماریهای روانی و والدین فاقد مهارتهای لازم برای فرزند پروری را به وجود میآورد. - کدیور، - 1386 پژوهش عامل توسعه و منشأ تولید جریان دانش است. امروزه درعرصه روانشناسی رشد شاهد گسترش اهمیت مفهوم دلبستگی واثرات آن برشخصیت وزندگی افرادهستیم سبکهای دلبستگی پیامدهای بسیار گسترده ونافذی درزندگی انسانها بدنبال دارند. دلبستگی ایمن بعنوان مناسبترین سبک دلبستگی شناخته شده و در مداخلات بالینی مربوط به کودکان دارای سبکهای دلبستگی ناایمن سعی می شود سبک دلب ستگی ایمن باز سازی وتقویت شود.
دلب ستگی ایمن بخش دارای اثرات کوتاه مدت وبلندمدت ا ست درکوتاه مدت فرآیند دلب ستگی به منظور نگهدا شتن مجاورت بین نوزاد ومراقبت کنندهاش برای سلامتی غذا ومراقبت عمومی اهمیت دارد دررابطه ایمن نوزاد و والدین براساس تقویت مداوم به قابلیت لذت بردن متقابل دست یابنددرحالی که دریک رابطه ناایمن اجتناب مراقبت کنندگان ازصمیمیت بانوزاد وجستجوی مراقبت توسط نوزاد درجایی دیگر یک چرخه تقویت منفی رابوجود میآورد. یک دلبستگی ایمنی بخش یک پایه ایمن رابرای کشف جهان وآشکار ساختن سهولت تحول شناختی اولیه رافراهم میسازد برای مثال هازن1 - 1992 - و دورت - 1994 - 2 به این نتیجه رسیدند که کودکان کم سن دارای دلبستگی ایمنی بخش مستقلانه تر به اکتشاف محیطشان میپرداختند وهمچنین نوآوری بیشتری رادرروش هایشان برای حل مسئله نشان میدادند. - رضوانی، - 1389
.2 اصل مقاله
-1-2 احساس تنهایی:
تنهایی حالتی عاطفی و هیجانی است که در آن فرد شدیداً احساس جدایی و خالی بودن میکند. تنهایی چیزی بیشتر از یک مصاحب و همدم است و حتی تنهایی چیزی بیشتر از آن است که بخواهیم کسی با ما باشد یا با او کار بکنیم، تنهایی احساس بریدگی، قطع بودن و حتی بیگانگی با دیگران است. فرد تنها ممکن است احساس کند که برقراری ارتباط با دیگران برایش امکان پذیر نیست. یعنی تنهایی تمایلی به بودن در کنار دیگران ندارد. - بحیرانی، - 1387 الهاگین - 2004 - 3، تنهایی را به عنوان تجربهای منفور، پریشان کننده و ناخوشایند بیان میدارد که باعث میگردد نوجوان
احساس حقارت کرده و حالات خلقی ناراحت کنندهای را تجربه کند، شاید تنهایی نتیجه تعاملهای بین کودک و والدین و اجتماع است.
بلای - 1989 - 4 احساس تنهایی را بر پایه سه مؤلفه شناختی، خلقی و رفتاری تعریف میکنند. نخستین بار ویس - 1973 - 5 احساس تنهایی را با دو ویژگی انزوای اجتماعی6 و انزوای هیجانی7 معرفی کرد. انزوای هیجانی بر تعداد نامناسب یا فقدان دلبستگی های خانوادگی، دوستانه و ارتباطی دلالت دارد در حالی که انزوای اجتماعی به وسیله فقدان شبکههای اجتماعی در دسترس ایجاد میشود و با تعداد نامناسب دوستان در ارتباط است - قاسم زاده، . - 1390گاتمن - 2002 - 8 تنهایی را معادل انزوای اجتماعی میداند. پردمن و پیلائو9 تنهایی را بر حسب تفاوت و شکاف بین سطح مطلوب و سطح موجود روابط اجتماعی افراد، با در نظرگرفتن جنبههای کمی وکیفی آن، تعریف کردهاند. به نظر آنها، مبنای احساستنهایی، فاصله وشکاف بین آرمانهای فرد - آنچه میخواهد - و دستاوردهای او - آنچه به دست آورده است - در
