بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این تحقیق »رابطه بین سبک های یادگیری و فراشناخت دانش آموزان بود. روش انجام این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پایه نهم متوسطه اول به تعداد 2941 نفر است. که از این تعداد 341 نفر به عنوان نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استاندارد سبک های یادگیری کلب و فراشناخت ولز و کاترایت بود. تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون با کمک نرم افزار SPSS19 انجام گردید. نتایج نشان داد که بین سبک های یادگیری - تجربه عینی، مشاهده ی تأملی، مفهوم سازی انتزاعی و آزمایشگری فعال - با فراشناخت در سطح اطمینان 99 درصد - α=0/01 - رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.
.1 مقدمه
از عوامل مؤثر در پیشرفت هر کشور رشد صحیح تعلیم و تربیت میباشد و نظام تعلیم و تربیت مسئولیت تأمین منابع انسانی مورد نیاز جامعه را بر عهده دارد و برای تأمین این منابع لزوم توجه به نحوه یادگیری فراگیران و توجه به فرایندهای یادگیری آنها اجتناب ناپذیر است.[1] یادگیری اصل زیربنایی همه پیشرفت های انسان در دنیای کنونی است.[2] توجه معلمان و دست اندرکاران آموزش به سبکهای یادگیری فراگیران موجب توسعه، پیشرفت و ارتقای یادگیری آنان خواهد شد. 3] سبک یادگیری عبارتست از رفتارهای معین شناختی، عاطفی و روانی اجتماعی که به عنوان شاخص هاینسبتاً پایدار در زمینه نحوه ادراک، تعامل و واکنش نسبت به محیط یادگیری به کار میروند.[4] در حقیقت یکی از مؤثرترین رویکردها در مطالعه ی یادگیری افراد، نظریه ی سبک های یادگیری کلب1 است.[5] بر طبق این نظریه، یادگیری یک فرایند چهار مرحله ای است که شامل:
.1 تجربه عینی: یادگیری حاصل از تجارب خاص، حساس بودن نسبت به احساسات و موضوعات مختلف.
.2 مشاهده ی تأملی: مشاهده قبل از تصمیم گیری و قضاوت، نگاه کردن به موضوعات از زوایای مختلف، جستجوی معنی موضوعات.
.3 مفهوم سازی انتزاعی: تحلیل منطقی ایده ها، برنامه ریزی نظام مند، فعالیت بر اساس مبانی عقلانی.
.4 آزمایشگری فعال: یادگیری از طریق اقدام به فعالیت ها، مواجه عملی با موضوعات و رویدادها.[6] نکته ای که باید در این جا یاد آور شد این است که به خلاف هوش و استعداد که توانایی هستند، سبک یادگیری توانایی نیست از این رو سبک یادگیری به این که یادگیرنده چگونه یاد میگیرد اشاره میکند نه به این که به چه خوبی از عهده یادگیری بر میآید.[7] عدم هماهنگی میان سبک تدریس معلمان و روش یادگیری دانش آموزان به عنوان یکی از موانع یادگیری در کلاس درس مورد توجه می باشد و دلیلی برای استفاده از شیوههای آموزشی متنوع برای ارائه مطالب محسوب میگردد.
مفهوم استفاده از روشهای تدریس مختلف بر مبنای این اصل قرار دارد که حداقل بخشی از مطالب می بایست به شیوه ای متناسب با سبک یادگیری هر یک از فراگیران موجود در یک کلاس یا دوره آموزشی ارائه شود.[8] برخی از مطالعات بر بیان انواع یادگیری تأکید دارند به گونهای که معلمان درک بهتری از دانش آموزان خود بدست آورند. این اطلاعات می تواند برای راهنمایی جهت انتخاب روش های آموزشی مورد استفاده در کلاس درس بکار آیند.[9]
با رشد و گسترش نظام شناختی در انسان، مجموعه ای از فرایندهای فراشناختی و نظارتی شکل می گیرد که موجب کارایی، انعطاف پذیری حافظه و یادگیری هدفمند و آگاهانه می شود. به عبارت دیگر مهارت های فراشناختی در طی یادگیری و پردازش اطلاعات مورد استفاده یادگیرنده قرار میگیرند و نیز جریان این پردازش را تسهیل می کنند. به طور کلی، کیفیت حافظه و یادگیری به فراشناخت وابسته است.[10] علیرغم تأکید بر فراشناخت، این مفهوم معانی مختلفی نزد افراد دارد و از روش های مختلفی برای ارزیابی و بهبود آن استفاده می شود.[11] فراشناخت یک مفهوم چندوجهی است که در برگیرنده دانش، فرایندها و راهبردهایی است که شناخت را ارزیابی، نظارت یا کنترل می کند.
[12] فراشناخت بر دانش فرد درباره فرایندهای شناختی خود، فرایند عمل، سازماندهی و هماهنگی مجموعه ای از جریان ها و نیز هر گونه دانش یا کنش شناختی که موضوع آن شناخت یا تنظیم شناخت باشد اطلاق می گردد.[13] محققان و متخصصان تعلیم و تربیت بهطور گسترده به نوع و سطح دانش مورد نیاز فراگیران علاقمندند و این مستلزم تأکید نظامهای آموزشی بر آموزشهای فراشناختی و یادگیری چگونه یادگرفتن است تا فراگیران بتوانند در برخورد با مسایل گوناگون بهطور مستقل بیاندیشند.
فراشناخت نقش بسیار مهمی در بهبود و گسترش عملکردهای شناختی دارد و میتواند مهارتهای یادگیری فراگیران را توسعه بخشد. فراگیر باید در یادگیری خود نقش فعالی ایفا کند و یاد بگیرد که یادگیری خود را ارزیابی کند و اگر راهبردهای یادگیریاش موفق نبود، از راهبردهای جدید استفاده کند.[14] شناسایی سبک های یادگیری افراد به راحتی آن ها را قادر می نماید تا نقاط ضعف و قوت یادگیری شخصی خود را دریابند.
ترجیحات سبک یادگیری افراد ممکن است تغییر نماید و لازم است نقاط ضعف و قوت یادگیری هر از چندگاهی مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند.[6] با توجه به این که تحقیقی با این عنوان صورت نگرفته است نزدیک ترین تحقیقات در ارتباط با این تحقیق آورده شده است. مطالعات انجام شده در منبع [15] نشان میدهد که افزایش آگاهی نسبت به شیوه یادگیری باعث فراگیری کارآتر شده و استفاده از عوامل محیطی به شکل مطلوب و در راستای یادگیری فردی و حذف اعمال نامناسب را سبب می شود.
معلم باید روش های ارتباطی و آموزشی خود را تا آن جا که ممکن است با سبک های یادگیری و تفکر فراگیران وفق دهد تا یادگیری هر چه بهتر و عمیق تر اتفاق افتد. نتایج تحقیق در منبع [14] نشان داد که آموزش مهارتهای فراشناختی به فراگیران، در افزایش یادگیری و یادداری دروس تأثیر قابلتوجهی دارد؛ لذا مدرسان باید در آموزش این مهارتها به فراگیران بکوشند تا از این طریق آنان را به یادگیرندگان فعال مبدل سازند. تحقیق انجام شده در منبع [16] نشان می دهد که سبک یادگیری اکثر دانشجویان علوم پزشکی همگرا و پس از آن سبک یادگیری جذب کننده بود. بیشترین فراوانی روش تدریس مورد علاقه دانشجویان بحث گروهی بود. بین رشته تحصیلی و سبک یادگیری دانشجویان ارتباط معنیداری از نظر آماری وجود داشت.
مطالعات انجام شده در منبع [17] نشان میدهد کهموزشآ راهبردهای شناختی و فراشناختی تقریباً در تمام موارد بر درس مطالعات اجتماعی مؤثر بود و موجب افزایش عملکرد تحصیلی یادگیرندگان هم در افزایش یادگیری و هم در افزایش یادداری شد. نتایج تحقیق در منبع [18] نشان داد که در رشته های مختلف لازم است از روش های متفاوت و متنوع تدریس استفاده گردد تا دانشجویان امکان یادگیری مناسب و مؤثر را بدست آورند. تحقیق انجام شده در منبع [19] نشان میدهد که رابطه بین دانش شناخت و تنظیم شناخت با ارزش های تجربه شده عملکرد فراشناختی - استعداد تخمین نمره امتحانی پیش از امتحان پایان ترم و استعداد تخمین نمره امتحانی پس از امتحان پایان ترم - معنیدار بود.
مطالعات انجام شده در منبع [20] نشان میدهد که افراد دارای سبک یادگیری کلامی بیشتر از خواندن متون یاد می گیرند در حالی که افراد دارای سبک تجسمی در یادگیری مطالبی که به صورت تصویری ارائه می شوند موفق ترند. نتایج تحقیق در منبع [21] نشان داد که در آزمون های متداولی که دارای جواب های قطعی هستند، دانش آموزان و دانشجویان همگرا از دیگران موفق ترند. افزون بر این، دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی بالا از دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی پایین در سیاهه سبک های یادگیری کلب در نتیجه عینی، مفهوم سازی انتزاعی، و مشاهده تأملی بیشتر نمره می آورند.
مطالعات انجام شده در منبع [22] نشان میدهد که دانشجویان با استعداد بالای فراشناختی مطالب جدید را زودتر از دیگران یاد میگیرند و این به دلیل استعدادهای فراشناختی آن ها است. آنان تفاوت بین حفظ کردن و درک کردن را میفهمند. آن ها میتوانند تشخیص دهند که یادگیری چه بخش هایی از مطلب سختتر است و بنابراین، میتوانند وقت خود را برای یادگیری آن درست تنظیم کنند. نتایج پژوهش در منبع [23] نشان داد که یادگیرندگانی که از نظر فراشناختی آگاهی بیشتری دارند، از راهبردها بیشتر و بهتر استفاده می کنند و نسبت به یادگیرندگان دیگر عملکرد بالاتری دارند. آگاهی فراشناختی به شخص امکان برنامه ریزی و کنترل یادگیری را به صورتی می دهد که عملکرد را بهبود می بخشد.
