بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تاثیر آموزش فراشناخت بر احساس تنهایی در دانش آموزان دارای اختلال های یادگیری، انجام شد. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دارای اختلال های یادگیری در مقطع ابتدایی شهرستان ساری در سال تحصیلی 1394 - 95 به تعداد 133 نفر بود که به روش نمونه گیری غیر تصادفی در دسترس، 30 نفر به عنوان نمونه انتخاب و با گمارش تصادفی، 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه احساس تنهایی آشر و ویلر - 1985 - بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس - ANCOVA - از طریق نرم افزارIBM SPSS 23 نشان داد که آموزش فراشناخت بر احساس تنهایی و مولفه های آن یعنی تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی تاثیر دارد.
مقدمه
ناتوانایی یادگیریٌ، به گروه ناهمگنی از اختلال ها گفته می شود که دارای مشخصه هایی نظیر دشواری در فراگیری و کارکرد گوش دادن، حرف زدن، خواندن، نوشتن و محاسبه هستند - گارتلند و استروسنیدرٍ، . - 2007 از سویی، در سال های اخیر این نظریه در میان روان شناسان قوت گرفته است که با وجود نقش تعیین کننده عوامل ذاتی هوش و استعداد، عوامل غیرذاتی دیگری نظیر راهبردهای یادگیریَ و یا به اصطلاح فنی تر راهبردهای شناختی و فراشناختیُ در این رابطه مهم قلمداد می شوند - ملکی، . - 1384 بنا به تعریف، راهبردهای شناختی به هرگونه رفتار، اندیشه یا عمل یادگیرنده گفته می شود که او در ضمن یادگیری مورد استفاده قرار می دهد و هدف آن کمک به فراگیری، سازماندهی و ذخیره سازی دانش ها، مهارت ها و نیز سهولت بهره برداری از آن ها در آینده است - واینستاین و هیومِ، . - 1998 در این نوع آموزش هدایت و نظارت بر فعالیت ها و فرآیند های شناختی آموزش داده می شود
از سوی دیگر، تنهایی حالتی ناخوشایند است که از تفاوت در روابط بین فردی که افراد خواهان آن هستند و روابطی که با دیگران در شرایط واقعی دارند، نشأت می گیرد. این احساس به این دلیل اهمیت دارد که هم با حالات هیجانی افراد و هم با فقر اجتماعی، رفتار و سلامتی در افراد بالغ، نوجوان و کودک همبسته است - کواتر و همکارانْ، . - 2013 افراد تنها، دارای تحمل آشفتگی پایین، هیجان را غیر قابل تحمل می دانند و نمی توانند به آشفتگی و پریشانی شان رسیدگی نمایند. این افراد وجود هیجان را نمی پذیرند و از وجود آن احساس شرم و آشفتگی می کنند
بندر و اسمیتَ - 1990 - و کاول و فورنسُ - 1996 - معتقدند کودکان با ناتوانی یادگیری، دچار مشکلات اجتماعی مانند پایین بودن عزت نفس و خود کارآمدی، مشکلات عاطفی مانند تنهایی، افسردگی، مشکلات ارتباطی و پرخاشگری هستند. از سوی دیگر، پژوهش های انجام شده درباره راهبردهای شناختی و فراشناختی نشان داده است که استفاده از این تدابیر به افزایش یادگیری یادگیرندگان منجر می شود. این تاثیر به ویژه برای یادگیرندگانی که به نحوی با مشکلات یادگیری مواجه اند، چشمگیر است - نریمانی و همکاران، . - 1393 عباسی و همکاران - 1393 - نتیجه گرفتند که آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی می تواند به بهبود روابط بین فردی دانش آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری با کمک کند.
همچنین، خدامی و همکاران - 1390 - نشان دادند که آموزش حافظه فعال و آموزش فراشناخت بر عملکرد تحصیلی ریاضی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی مؤثر است. لارکینٌ - 2009 - نیز نشان داد که فراشناخت در آموزش نوشتن به کودکان دارای اختلال یادگیری تاثیر دارد. همچنین پژوهش اسکارف و بالدوینٍ - 2007 - نشان داد که دانش آموزانی که راهبردهای فراشناختی به آن ها آموزش داده می شود، نسبت به دانش آموزانی که چنین آموزشی را دریافت نمی کنند، کارکردهای بالایی در آزمون حل مسئله ریاضی از خود نشان می دهند.
با توجه به این که بسیاری از افراد مبتلا به مشکلات یادگیری از نظر هوشی و نیز سایر توانایی های ذهنی در سطح مناسبی قرار دارند و از آنجا که اختلالات یادگیری مانع از شکوفایی استعدادهای دانش آموزان می شود و باعث سرخوردگی و تحقیر آن ها می شود، شناسایی و تشخیص اختلالات یادگیری و اقدام در مورد درمان و رفع مشکل آنان امری است که باید مورد توجه دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار گیرد. بر این اساس، دستیابی به اهداف زیر از مهمترین دغدغه های پژوهش حاضر است:
تعیین تاثیر آموزش فراشناخت بر احساس تنهایی دانش آموزان دارای اختلال های یادگیری.
تعیین تاثیر آموزش فراشناخت بر مولفه های احساس تنهایی دانش آموزان دارای اختلال های یادگیری.
روش پژوهش
روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری عبارت است از کلیه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری در مقطع ابتدایی شهرستان ساری در سال تحصیلی 1394 - 95 که تعداد آن ها برابر 133 نفر بود. تعداد 30 نفر از دانش آموزان دارای اختلال یادگیری با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و با گمارش تصادفی، 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. پس از مشخص شدن آزمودنی ها و گمارش تصادفی آن ها در گروه های آزمایش و کنترل، از کلیه آزمودنی ها، تقاضا شد به سوالات پرسشنامه احساس تنهایی آشر و ویلر - 1985 - ، به عنوان پیش آزمون پاسخ دهند.
سپس، برای آزمودنی های گروه آزمایش جلسات آموزش فراشناخت طی 10 جلسه - هر جلسه به مدت 75 تا 90 دقیقه - و سه روز در هفته - روزهای زوج: شنبه، دوشنبه و چهارشنبه - و به مدت دو ماه اجرا شد. در پایان جلسه دهم از آزمودنی ها خواسته شد که مجدد به سوالات پرسشنامه احساس تنهایی به عنوان پس آزمون پاسخ دهند. خلاصه جلسات برگزار شده به صورت جلسه اول - جلسه آشنایی و معارفه و اجرای پیش آزمون - ، جلسه دوم - توضیحات مقدماتی درباره شناخت و باورهای فراشناخت - ، جلسه سوم - مرور مباحث قبلی و آشناسازی آزمودنی ها با خود- گاهی - - S-REF - ، جلسه چهارم - مرور مباحث قبلی و آشناسازی آزمودنی ها با باورهای فراشناختی مثبت و منفی - ، جلسه پنجم - مرور مباحث قبلی و آشناسازی آزمودنی ها با تکنیک آموش توجه - ، جلسه ششم الی نهم - مرور تکنیک آموش توجه - و جلسه دهم - مرور جلسات گذشته و اجرای پس آزمون - بود. گفته شد به منظور سنجش احساس تنهایی از پرسشنامه احساس تنهایی آشر و ویلر - 1985 - استفاده شد. این مقیاس 24 گویه دارد و دو خرده مقیاس تنهایی عاطفی - گویه های 1، 3، 9، 12، 14، 17، 21 و - 24 و تنهایی اجتماعی - گویه های 4، 6، 8، 10،
