بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، همه سازمان ها به دنبال تغییر و تحول برای بهبود و پیشرفت سازمان در زمینه های مختلف می باشند. و این سازمان ها جهت رسیدن به پیشرفت، نیازمند کارمندان مورد اعتماد می باشند. کارمندان یک سازمان مهمترین نقش را در رسیدن سازمان به اهداف خود ایفا می کنند. هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط میان سرمایه اجتماعی و اعتماد گروهی است. جامعه مورد مطالعه کارمندان ادارات شهر اهواز می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده اند. نمونه این تحقیق150 نفراز کارمندان ادارات می باشد. روش پژوهش این تحقیق همبستگی است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارspssصورت گرفته است که در سطح آمار استنباطی از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که بین خرده مقیاس های دو متغیر سرمایه اجتماعی واعتماد تیمی رابطه معنادار وجود دارد. بنابراین پیشنهاد می شود: بررسی جامع موانع اعتماد و سرمایه اجتماعی و رفع آنها وتشویق و ترغیب کارمندان به همکاری وصداقت در کار با یکدیگر.
کلمات کلیدی: سرمایه اجتماعی، اعتماد تیمی، کارمندان
مقدمه
اصطلاح »سرمایه اجتماعی«1 در سه دهه ی گذشته موضوع بررسی بسیاری در علوم اجتماعی و بویژه در جامعه شناسی بوده است. به نظر جامعه شناسان در ابتدای تشکیل هر نظام اجتماعی تأثیر روند روابط رو در روی افراد با یکدیگر در تشکیل حیات اجتماعی آن جامعه و ادامه آن دارای اهمیت است. بر پایه ی این روابط بود که دست یابی افراد به منافع و حمایت های متقابل نیز آسان گشت و بارشد جوامع،تغییراتی در روابط میان اشخاص حاصل شد که کنش افراد را تسهیل می ساخت و امروزه از آن روابط به عنوان سرمایه اجتماعی یاد میکنند - پانتام2 و کلمن،13843؛ به نقل از فولادیان - . سرمایه ی اجتماعی با متغییرهایی چون اگاهی،همکاری،اعتماد4،تعاون،همبستگی و...ارتباط دارد.یادآوری این نکته مهم است که سرمایه ی اجتماعی یکی از شکل های سرمایه است که با گذشت زمان مستهلک میشود. - فولادیان، . - 1388
بر این پایه "پدیده" سرمایه اجتماعی تنها زمانی هستی مییابد وشکل میگیرد که اولاً - در یک محیط اجتماعی معین - محیط واقعی یا محیط مجازی - انسان هایی در "برابر"یکدیگر قرار گرفته باشند و ثانیاً - میان آنها"رابطه ای" شکل گرفته باشد و جریان بیابد - کلمن و جیمز، . - 1988-1990 افزون بر این، میزان یا اندازه سرمایه اجتماعی در فرایند یک رابطه اجتماعی میتواند افزایش یا کاهش یابد: افزایش و"انباشت" این سرمایه سبب پدید آمدن حسن نیت و اعتماد متقابل میان کنشگران میشود - هانی فان، 1916 وکلمن،1990؛ به نقل از اجتهادی، . - 1386
نظریه های اعتماد در حوزه های مختلف مطرح شده اند.
از مهم ترین آنها میتوان به حوزه روان شناسی و روان شناسی اجتماعی با تأکید بر احساسات و عواطف و ارزش های فردی وحوزه جامعه شناسی به تأکید بر ویژگی جمعی اعتماد در روابط اجتماعی اشاره کرد. در عین حال اعتماد بستر تعاملات و روابط اجتماعی و کانون مفهوم سرمایه اجتماعی است - آراسته و رزقی شیرسوار، . - 1388 زیمل 5 جامعه شناس آلمانی معتقد است که بدون وجود اعتماد در بین افراد جامعه،آن جامعه فرو می پاشد چرا که بسیاری از روابط میان آدمیان، بر عدم قطعیت بین آنها استوار است. به باور زیمل، تعاملات انسانی، بیش از دلایل عقلی و ملاحظات شخصی، از طریق اعتماد استمرار میابد - منصوریان و قدرتی؛ . - 1388
بیان مسئله
»سرمایه ی اجتماعی «، مفهوم جدیدی است که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان از جمله جامعه شناسان قرار دارد. اهمیت سرمایه ی اجتماعی که مبین»کنشهای معین ومشخصی از کنشگران«در درون»ساختارهای اجتماعی«می باشد، و در مقایسه با سرمایه های فیزیکی، اقتصادی وانسانی روز به روز بیشتر مکشوف می شود. شبکه های روابط جمعی وگروهی انسجام بخش»میان انسان ها«، »انسان ها وسازمان ها«، »سازمان ها با سازمان های دیگر«می باشدکه این امر در جهت نیل جامعه به توسعه بسیار مهم می باشد. سرمایه ی اجتماعی مجموعه هنجارهای»نظام اجتماعی«است که از یک طرف موجب ارتقای همکاری های اعضای جامعه با یکدیگر واز طرف دیگر نیز باعث کاهش هزینه های تبادلات وارتباطات میگردد.
این امر از طریق ایجاد زمینه های شکل گیری و تقویت عواملی چون اعتماد،مشارکت،آگاهی میسر می گردد - محسنی تبریزی و آقا محسنی؛ . - 1389اعتماد به عنوان یکی از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده سرمایه ی اجتماعی، ازشرایط و الزامات کلیدی موجودیت هر جامعه محسوب شده و برای حل مسائل اجتماعی ضروری به نظر میرسد؛ بطوری که باعث پیدایش وآرامش و امنیت روانی میگردد. میزان یا اندازه ی سرمایه ی اجتماعی در فرایند یک رابطه اجتماعی میتواند افزایش یا کاهش یابد: افزایش این سرمایه سبب پدید آمدن اعتماد و حسن نیت متقابل میان کنشگران میشود - تاجبخش،. - 1384 بنابراین در این تحقیق ما بر آن هستیم تا بتوانیم به بررسی رابطه ی بین سرمایه اجتماعی و اعتماد گروهی6 را بسنجیم.
اهمیت وضرورت
سازمان ها در صورتی خواهند توانست وظیفه خطیری که به دوش آنها است به نحو احسن انجام دهند که سازمان ها سالم و پویا باشند. بنابراین محیط سازمانی سالم باعث اعتماد بیشتر افراد شده و بالطبع باعث افزایش کارآیی کارمندان می شود.از آنجا که کارمندان به عنوان نیروی انسانی از مهمترین عوامل سازمان محسوب می شوند،این عوامل چرخهای سازمان را به تحرک وا می دارد تا سازمان به بقایش ادامه دهد. ازاین رو در این تحقیق ما بر آن هستیم تا ارتباط بین سرمایه اجتماعی و اعتماد گروهی را مورد سنجش قرار دهیم. به دلیل اهمیت روزافزون سرمایه ی اجتماعی که باعث ترویج همکاری واعتماد در بین افراد یک گروه میشود یعنی هر چه سرمایه ی اجتماعی بین افراد یک گروه بیشتر باشد اعتماد بین آنها نیز بیشتر میشود. واز طرفی با کاهش سرمایه ی اجتماعی روابط میان افراد وهمکاری و اعتماد بین آنها نیز کاسته میشود. بنابرضرورت این امر لازم دانستیم که به بررسی رابطه بین سرمایه یاجتماعی واعتماد تیم بپردازیم.
اهداف:
هدف از انجام این پژوهش تعیین رابطه ی میان سرمایه ی اجتماعی و اعتماد تیمی برکارمندان اداره های شهرستان اهواز می باشد.
فرضیات:
بین یکپارچگی7 و پیوند اجتماعی8 رابطه وجود دارد. بین یکپارچگی و سرمایه اجتماعی ایجاد شده9 رابطه وجود دارد. بین پیش بینی پذیری10 و پیوند اجتماعیرابطه وجود دارد. بین پیش بینی پذیری و سرمایه اجتماعی ایجاد شده رابطه وجود دارد. بین راستی11 و پیوند اجتماعی رابطه وجود دارد. بین راستی و سرمایه اجتماعی ایجاد شده رابطه وجود دارد.
مبانی نظری
برای اینکه شناخت بیشتری از متغیرهای این پژوهش بدست آوریم نظر چند تن از نظریه پردازان را بررسی می کنیم:
بر اساس نظر زیمل، جامعه بافتی از کنش های متقابل والگو دار است و وظیفه جامعه شناسی بررسی صورت های این کنش است، درست همچنان که در دوره های گوناگون تاریخی و در زمینه های متنوع فرهنگی پیوسته رخ می دهند. - کوزر؛ به نقل از ثلاثی،. - 1372 به نظر آنتونی گیدنز اعتماد به شیرازه زمان و مکان مربوط میشود. زیرا اعتماد یعنی ضمان و تعهد دادن به شخص، گروه یا نظام در طول زمان آینده. اندیشه اعتماد نیز یک اندیشه مدرن است. ریسک و اعتماد به طور تنگاتنگی به یکدیگر مربوطند. اعتماد - به یک شخص، یا به یک نظام، به طورمثال نظام بانکی - به معنی انطباق با ریسک است،در حالی که قبول ریسک میتواند به معنی ایجاد اعتماد باشد - گیدنز، . - 1979
جیمز کلمن سرمایه اجتماعی را این گونه تعریف میکند: »سرمایه اجتماعی شی واحد نیست، بلکه انواع چیزهای گوناگونی است که دو ویژگی مشترک دارند: همه آنها شامل جنبهای از یک ساخت اجتماعی هستند، و کنشهای معین افرادی را که درون ساختار هستند تسهیل میکنند. پاتنام سرمایه اجتماعی را مجموعه ای از مفاهیمی مانند اعتماد، هنجارها و شبکهها میداند که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل آنان را تأمین خواهد کرد. از نظر وی اعتماد و ارتباط متقابل اعضا در شبکه به عنوان منابعی هستند که در کنش اعضای جامعه موجود است.
در این قسمت ، نظریه های گوناگون اعتماد ، بیان میگردد :بر طبق نظریه ی زتومکا، جوامع معاصر به مسئله ی اعتماد اهمیت خاصی می دهند، ایشان بعضی از جنبه های مرتبط با احتمال و عدم قطعیت را که ویژگی عصر حاضر است، با ظرافت خاصی به اعتماد مرتبط می سازد.گیدنز معتقد است که منابع اصلی اعتماد در جوامع سنتی، اهمیت خود را در جوامع مدرن صنعتی از دست داده اند. در ارتباط با نقش سنت، گیدنز معتقد است که در جهان مدرن، پیشرفت علم و جهانی شدن اندیشه، باعث شکل گیری خصلت انتقادی و نوگرایانه شیوه ی نگرش است. ساکشین اعتماد را این گونه تعریف می کند: احساس اطمینانی که کارمندان نسبت به مدیر دارند و به آنچه مدیر به آنها می گوید اعتقاد دارند. در پژوهش "گرایش های فرهنگی و نگرش های اجتماعی در ایران " که در سال 1353 توسط دکتر علی اسدی و همکاران انجام شده است هدف اصلی، بررسی اعتماد اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد سرمایه اجتماعی در ایران بود که نتیجه آن به قرار زیر است: مطالعه نشان میدهد که در ایران 53 درصد پاسخگویان به مردم اعتماد دارند - اسدی و همکاران، 1356 ؛ به نقل ازانجمن جامعه شناسی ایران ، . - 1383
پژوهش " بررسی آگاهی ها، رفتارهای وفرهنگی در ایران " که توسط دکتر منوچهر محسنی در سال 1375 انجام شد. در تمام قضاوت های مربوط به فعال بودن،تکرو بودن،تنبل بودن،پایبند بودن به اخلاق، متقلب بودن و خودخواه بودن هموطنان،گروه تحصیل کرده نسبت به عامه مردم قضاوت منفی تری درباره هموطنان خویش داشتند - محسنی، 1375 ؛ به نقل از انجمن جامعه شناسی ایران، . - 1383 در " پیمایش ملی ارزش ها و نگرش های ابرانیان" که توسط وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی در سال 1379 انجام شد؛ نتایج زیر بدست آمد: در حوزه شبکه های غیر رسمی بیشترین اعتماد معطوف به خانواده تفاوت زیادی با سایر عناصر این شبکه نظیر خویشان و دوستان دارد.گروههای اجتماعی معلمان، استادان دانشگاه و پزشکان از بیشترین میزان اعتماد در نزد مردم برخوردار بوده و گروه های اجتماعی بنگاه دارها، کسبه و روزنامه نگاران از کمترین اعتماد اجتماعی برخوردار هستند - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، . - 1381
پژوهش " بررسی سرمایه اجتماعی در ایران و راههای ارتقاء آن " که در سال 1384 توسط سید احمد فیروزآبادی در شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است، نتایج بدست آمده به قرار زیر است: "تعهد دینی "، همبستگی مثبت و مستقیم بر سرمایه اجتماعی در ابعاد ذهنی -شناختی یعنی اعتماد عمومی و نهادی و در ابعاد رفتاری -مشارکتی، انواع مشارکت رسمی و غیر رسمی دارد. "تحصیلات" نیز از عوامل مؤثر تأثیر گذار بر سرمایه اجتماعی میباشد و رابطه آن با عناصر مفهوم سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد عمومی، نهادی آگاهی و توجه و مشارکت رسمی همبستگی معنادار مستقیم دارد. پژوهش "سرمایه اجتماعی جوانان کشور" که توسط معاونت ومطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان انجام گردید در پی
